image

Juridische vraag: Is de AVG van toepassing op het filmen van personen in een niet-openbare ruimte?

woensdag 13 februari 2019, 14:09 door Arnoud Engelfriet, 19 reacties

Ict-jurist Arnoud Engelfriet geeft elke week antwoord op een interessante vraag over beveiliging, recht en privacy. Heb jij een vraag? Stuur hem naar juridischevraag@security.nl.

Vraag: In 2013 blogde je over de vraag: Mag een cliënt de thuiszorg met een webcam filmen? Toen was een eenduidig antwoord met ja of nee niet te geven. Maar hoe zit dat nu onder de AVG, deze stelt strengere regels. Mag het nu eindelijk niet meer?

Antwoord: De eerste regel bij filmen in privéruimtes is volgens mij nog steeds het Wetboek van Strafrecht. Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht). Dat artikel is hetzelfde als in 2013. Het blijft dus strafbaar om stiekem de thuiszorg te filmen.

De AVG kan het Wetboek van Strafrecht niet opzij zetten. Los daarvan is volgens mij de AVG in het geheel niet van toepassing, omdat het gaat om filmen door de cliënt zelf met als doel zichzelf te beschermen (neem ik maar aan). Dat valt onder de uitzondering voor privédoeleinden, zodat de AVG niet van toepassing is.

Ik weet dat die uitzondering beperkt wordt uitgelegd, hij geldt niet bij cameratoezicht op de openbare weg. Maar ik denk dat er nog wel ruimte is voor die uitzondering voor filmen in je eigen huis, wanneer je die beelden alleen voor jezelf nodig hebt. Het criterium uit dat arrest uit 2014 was vooral dat je in andermans ruimte komt (de openbare weg) en dat gaat hier niet op.

Als de AVG wel zou gelden, dan zou je als cliënt een register moeten hebben voor dit toezicht, de thuiszorg duidelijk moeten informeren en een belangenafweging op papier hebben gemaakt. Dat komt afgezien van de administratieve rompslomp neer op hetzelfde als wat het strafrecht zegt: duidelijk aangeven dat er een camera is en wat daarmee gebeurt.

Het dilemma blijft voor mij. Enerzijds dat het benauwend moet zijn om continu gefilmd te worden als je gewoon je werk gaat doen (zeker bij persoonlijke dienstverlening). Anderzijds gaan er met enige regelmaat helaas dingen mis bij thuiszorg, dus vanuit preventie-oogpunt een camera snap ik dan wel weer. Ik weet dus niet hoe de knoop doorgehakt moet worden.

Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.

Reacties (19)
13-02-2019, 14:23 door Anoniem
Zijn er nog arbeids-omstandigheden en bijbehorende regelgeving die iets toevoegen ?

Dwz, een werkgever die een veilige werkomgeving moet garanderen - in een 'normale' werkomgeving is permanent camera toezicht zeker niet zomaar mogelijk. In meer bijzondere situaties (kassa's, casino's e.d.) wel.
Alleen bij (thuis)zorg is de werkgever meestal niet degene die de werkomgeving (huis van de client) bepaalt .

En hoe zit het als een thuiszorger zichzelf wil beschermen tegen (valse) beschuldigingen, en permanent een bodycam zou dragen ?
13-02-2019, 15:07 door wallum
De noodzaak van cameratoezicht is in dit geval vaak niet (in de eerste plaats) controle van de thuiszorg, maar van de patiënt zelf als die alleen is. Vooral bij alzheimer/dementie komt het vaker dan vroeger voor dat patiënten langer alleen thuis wonen. Soms zijn ze dan sterk verward, doen vreemde dingen of bellen de mantelzorgers met paniekverhalen. Via een camera kunnen familie en mantelzorgers snel zien wat er aan de hand is en ook tussendoor een oogje in het zeil houden. Het gaat dan niet om het controleren van de thuiszorg dus wellicht is een knop om de camera tijdelijk uit te zetten dan een oplossing voor de thuiszorg.
13-02-2019, 15:10 door Anoniem
Door Anoniem:

En hoe zit het als een thuiszorger zichzelf wil beschermen tegen (valse) beschuldigingen, en permanent een bodycam zou dragen ?

Dan is de AVG wel van toepassing, het is dan immers geen verwerking in de persoonlijke sfeer meer. En omdat het gaat over een vorm van flexibel camera toezicht is een DPIA verplicht (nummer 10 op de AP lijst van verplichte DPIA's). In deze DPIA moet o,a. een gedegen afweging worden gemaakt of de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de betrokkenen in verhouding staat tot de verwerking en het beoogde doel.
13-02-2019, 18:46 door Anoniem
Er zit volgens mij een drietraps raket in. Je hebt de openbare weg en ruimte. Dan heb je publieke ruimtes die voor iedereen toegankelijk (moeten of horen te) zijn, maar wel prive eigendom zijn. En de priveruimte. Je eigen huis en plek onder de zon.

Als je die laatste ruimte betreedt, dan weet je dat doorgaans. Maar het idee van je eigen prive is dat je daar in principe mag doen wat je wil. Behalve mensen doodmaken of brandstichten bijvoorbeeld. Het lijkt me vrij onzinnig als je nu ook al in je eigen priveruimte allerlei user conditions en klikbare ok buttons moet aanbrengen voor het geval de loodgieter komt, of de thuiszorg. Het moment dat die over de drempel stappen weten die ook prima dat ze over een drempel stappen waar ik de baas ben. Of hoor te zijn.

Als ik nou geen cameras heb. Maar mijn laptop staat open en die camera neemt dat op? En de loodgieter of de thuiszorg staat op de film? Per ongeluk?

Dat strafrechts artikel is leuk bedacht. Voor 1980. Tegenwoordig zitten overal cameras en microfoons in. Het blijft wel strafrecht, dus een belangrijk verouderd artikel dat nog steeds geldig is.

Maar ik blijf even bij mijn eigen behang. Dat heeft al genoeg gekost. Ik ga dat echt niet volplakken met waarschuwingen. Voor een openbaar postkantoor of een bushalte kan ik me nog wat voorstellen. Maar naast de open haard verplicht bordjes ophangen dat er (mogelijk) een camera of microfoon openstaat? Ik zou de strafrechter zo durven vragen of hij in zijn priveboudoir zijn zaakjes ook zo geregeld heeft. Met zoveel bordjes dat je de geraniums en de letterbak niet meer kunt zien.

In mijn prive prive domein doe ik wat ik wil. Als ik wat wil opnemen dan neem ik dat op. Dat ik zulk materiaal niet zomaar kan delen of publiceren is een ander verhaal. Maar mijn domein begint bij de voordeur. En loodgieters of thuiszorgers zouden zich beter bedenken dat ze dat betreden. Verplicht de thuiswerker dan maar, alvorens tot wanprestatie over te gaan, om zelf van te voren te vragen of er niks van opgenomen wordt. Of de oppas die gelijk van toon verandert tegen de kids nog voor je in de bioscoop zit.

Ik hang nergens bordjes op. Mijn huis is geen bushalte of gemeentehuis. Mijn huis is prive en daar stel ik de regels.

De strafrechter kan me wat.
13-02-2019, 21:48 door Anoniem
Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht).
Dus als ik thuis een filmpje maak tijdens een verjaardagsfeestje van mijn kind en dat aan de ouders van de aanwezige kinderen doorstuur, dan ben ik strafbaar? Onzin. Veel te kort door de bocht.
14-02-2019, 02:13 door Anoniem
Hoe zit het met politie agenten, conducteurs en boa's die ik geregeld zie met bodycams?

Wanneer mogen ze die gebruiken? Op straat (openbare ruimte), in een metro / tram of op een halte / station dat afgesloten is middels ov chip poortjes.

En hoe zit het wanneer een agent (zo maar een irrele gedachte) mijn woning binnen treed al dan wordt binnen gelaten met zo'n body cam aan, mag dat of zijn daar beperkingen voor. Ik zou dat zeer vervelend vinden in ieder geval, zonder camera / bodycam raar genoeg veel minder.

Nog zo'n rare ervaring ik zat kort geleden in een arriva stadsbus in brabant en die bus had een waarschuwing staan dat er beeld en geluid opnames werden gemaakt. Ik had het al eens eerder gezien en me er aan geirriteerd maar wat veranderd de AVG aan dat soort rare acties?

Dit is een mooi / interessante artikel weer.
Alvast bedankt voor eventuele inhoudelijke reacties!
14-02-2019, 08:31 door Anoniem
Door Anoniem:
Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht).
Dus als ik thuis een filmpje maak tijdens een verjaardagsfeestje van mijn kind en dat aan de ouders van de aanwezige kinderen doorstuur, dan ben ik strafbaar? Onzin. Veel te kort door de bocht.

Neen, dat is prive sfeer en was dat niet het geval dan ben jijde ouder van het kind die dus de toestemming geeft.
Dus, jou stelling is veel te kort door de bocht ;)
14-02-2019, 10:52 door Anoniem
naast de open haard verplicht bordjes ophangen dat er (mogelijk) een camera of microfoon openstaat?
Siri en Alexa die melden je dat niet.
14-02-2019, 11:25 door Anoniem
"Anderzijds gaan er met enige regelmaat helaas dingen mis bij thuiszorg, dus vanuit preventie-oogpunt een camera snap ik dan wel weer."

Dat argument kan je stellen binnen elke organisatie of context. Er zal altijd wel iemand aangeven 'dat het toch wel vaak mis gaat'. Dit staat los van de context: als er 'objectief' kan gesteld worden dat er toch wel vaak iets mis loopt, dan kan overwogen worden om camerabewaking in te zetten om het structurele probleem aan te tonen. Los van de thuiszorg.
14-02-2019, 13:15 door Anoniem
Wat dat betreft heb ik een simpelere situatie. Bij het alarm dat ik heb, horen camera's en werden stickers meegeleverd, die hiervoor waarschuwen. Aan de voor- en achterdeur duidelijk zichtbaar opgeplakt, nu voor alles wat ik plaats/gebruik gedekt.

Wie dat niet bevalt, jammer dan.
14-02-2019, 16:26 door Anoniem
Siri en Alexa die melden je dat niet.

Geen enkele microfoon meldt je dit. Daar ben jij, als eigenaar van de microfoon/camera immers voor verantwoordelijk.

Ooit wel eens een microfoon een waarschuwingsbordje op zien hangen, of een camera ? ;)
14-02-2019, 16:28 door Anoniem
Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht).

Incorrect.

Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is **zonder toestemming** verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht).
14-02-2019, 17:16 door abj61
Door Anoniem: In mijn prive prive domein doe ik wat ik wil. Als ik wat wil opnemen dan neem ik dat op. Dat ik zulk materiaal niet zomaar kan delen of publiceren is een ander verhaal. Maar mijn domein begint bij de voordeur.Mijn huis is prive en daar stel ik de regels.

De strafrechter kan me wat.
Precies dat dus.
14-02-2019, 19:27 door Anoniem
Door abj61:
Door Anoniem: In mijn prive prive domein doe ik wat ik wil. Als ik wat wil opnemen dan neem ik dat op. Dat ik zulk materiaal niet zomaar kan delen of publiceren is een ander verhaal. Maar mijn domein begint bij de voordeur.Mijn huis is prive en daar stel ik de regels.

De strafrechter kan me wat.
Precies dat dus.

Er kan in het strafrecht geschreven staan wat men wil. Lastig is dat je dan eerst veroordeeld kan worden, als je heel je ikea wandmeubel niet vol hebt staan met waarschuwingsbordjes. Maar ik denk dat ik het voor de Hoge Raad ga winnen. Want mijn recht om heer en meester te zijn over mijn prive domein is ouder recht. Veel ouder nog dan de weg naar Rome. En dat is nou net het vak van de Hoge Raad. Ouder recht.
17-02-2019, 17:30 door karma4 - Bijgewerkt: 17-02-2019, 17:37
Door Anoniem:
Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht).

Incorrect.

Het filmen van personen in een niet-openbare ruimte zoals een huis is **zonder toestemming** verboden, tenzij je dit duidelijk aankondigt en een zwaarwegende reden hebt om om deze manier mensen te filmen (art. 139f Strafrecht).

Incorrect je geeft zelf een interpretatie terwijl je aanduidingen weglaat. In het wetsartikel staat wederrechtelijke opnamen. ER is geen uitwerking gegeven wat dat is.
https://www.njb.nl/wetgeving/staatsbladen/import/verborgen-camera.3115.lynkx
Een foto of filmopname met normale gebeurtenissen met een normaal niet beschadigen karakter en gebruik van duidelijk zichtbare handelingen is wat anders dan heimelijke opnamen met een beschadigend doel.
De mvt https://www.parlementairemonitor.nl/9353000/1/j9vvij5epmj1ey0/vi3aipmn9cya zal zeker bij de weging door een rechten meegewogen worden.
18-02-2019, 16:51 door Anoniem
Uit het genoemde artikel 139f van het BWb maak ik op dat je best een opname maken mag, maar dat je het kenbaar moet hebben gemaakt, dit kan ook mondeling. Het is daarbij wel handig dat je bij een eventueel geschil later kan aantonen dat je het kenbaar hebt gemaakt. Wanneer je in het bezit bent van opnamen en niet aan kan tonen dat betrokkenen op de hoogte zijn dat opname is gemaakt, dan ben je strafbaar. Beter is het de keuze te maken die opnamen weg te doen. Opnamen van een feestje plaatsen op facebook toegankelijk voor de hele wereld kan de plaatser mogelijk normaal vinden. De rechter denkt daar HEEEL anders over. zie BWb139g

https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0001854&boek=Tweede&titeldeel=V&artikel=139f&z=2019-01-01&g=2019-01-01
Wet is geldig V.A. 01-01-2019 tot heden

Ik raad iedereen in elk geval aan de vrijheid die we nog hebben niet te misbruiken, en zorgvuldig om te gaan met die vrijheid. Opnamen openbaar maken op welke wijze dan ook van welke situatie dan ook kan de wetgever dwingen vrijheden nog meer te beperken. U heeft rechten maar vergeet niet dat anderen die ook hebben. Filmopnamen van bijvoorbeeld pestpartijen openbaar maken kan dus niet. De tijd dat mensen publiekelijk zonder proces op het marktplein aan de schandpaal werden genageld ligt ver achter ons toch? En ook al is het openbaar terrein, opnamen plaatsen op internet van een zelf uitgelokte verkeers gebeurtenis waarbij die uitlokking zelf niet is te zien kennen wij zo langzamerhand wel. Dit is de reden dat dashcams in veel landen verboden zijn. Jammer gemiste kans om toedracht van ongevallen te kunnen onderzoeken waarbij mensenlevens te betreuren zijn. Daar zijn die dashcams namelijk voor en niets anders.
18-02-2019, 17:02 door Anoniem
Incorrect je geeft zelf een interpretatie terwijl je aanduidingen weglaat. In het wetsartikel staat wederrechtelijke opnamen. ER is geen uitwerking gegeven wat dat is.
https://www.njb.nl/wetgeving/staatsbladen/import/verborgen-camera.3115.lynkx
Een foto of filmopname met normale gebeurtenissen met een normaal niet beschadigen karakter en gebruik van duidelijk zichtbare handelingen is wat anders dan heimelijke opnamen met een beschadigend doel.
De mvt https://www.parlementairemonitor.nl/9353000/1/j9vvij5epmj1ey0/vi3aipmn9cya zal zeker bij de weging door een rechten meegewogen worden.[/quote]
Het lijkt mij niet zo erg handig in 2019 een discussie te voeren over een tekst die is geschreven met de uitleg van een wetsartikel uit 2003. Daar zit 16 jaar tussen....
20-02-2019, 07:09 door Anoniem
Stel dat je een gehandicapt kind hebt die niet kan praten of uiten laat staan schrijven en ontzettend kwetsbaar.

En ik zou gebruik maken van thuiszorg geleverd door meerdere personen.

Dan kun je me veel vertellen en of het nou strafbaar is of niet. Ik zou het filmen.

De wet zou een beetje ouder dan als wc papier gebruiken aangezien het belang van het kind voorop gaat.
22-02-2019, 16:51 door karma4
Door Anoniem: ….
Het lijkt mij niet zo erg handig in 2019 een discussie te voeren over een tekst die is geschreven met de uitleg van een wetsartikel uit 2003. Daar zit 16 jaar tussen....
Mensen beginnen zich na meer dan 16 jaar pas iets volwassener te gedragen. Stel je voor dat je al het goed gedrag moet afschaffen want niet van deze tijd.
De wetsartikelen zijn vaak zo veel mogelijk geschreven met een algemeen doel en een algemeen begrip van acceptabel gedrag. De merkverslaving van nerds hipsters en meer vermijdend. Sommige zaken zijn van alle tijden. De tien geboden zijn niet fout omdat ze zo lang bestaan.
Reageren

Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.