Ict-jurist Arnoud Engelfriet geeft elke week antwoord op een interessante vraag over beveiliging, recht en privacy. Heb jij een vraag? Stuur hem naar juridischevraag@security.nl.

Vraag: Ik ben bij de Albert Heijn aangehouden voor winkeldiefstal. Na het afrekenen ging ik naar buiten, en daar werd ik achternagelopen door een beveiliger die mijn tas wilde zien. Daarin bleek een limoen te zitten die ik vergeten was af te rekenen met mijn handscanner, stom inderdaad. Maar desondanks werd ik aangehouden en door de politie meegenomen. De beveiliger gaf aan dat de algemene voorwaarden van de AH helder zijn en dat ieder meenemen van spullen geldt als diefstal. Heb ik nu een probleem?

Antwoord: Het klopt dat in de voorwaarden van Albert Heijn iets staat als:

Blijkt bij controle dat niet alle producten zijn gescand nadat u uw (mobiele) Bonuskaart bij de betaalpaal hebt gescand, dan beschouwen wij dit als diefstal en kunnen wij aangifte doen.

Dat klinkt nogal streng, want er wordt inderdaad geen ruimte gelaten voor de situatie dat er wél is gescand maar dat niet is geregistreerd. Ook niet voor situaties waarin je oprecht vergeten was iets te scannen, hoewel dat natuurlijk geen sterk argument is als je eenmaal voorbij de uitgang van een supermarkt bent. Iedere dief zal dat zeggen.

Echter, het is niet zo dat je een strafbaar feit begaat enkel omdat iemands algemene voorwaarden zeggen dat dat zo is. Natuurlijk mag men aangifte doen als men meent dat je iets strafbaars hebt gedaan, maar de inhoud van je contract met het bedrijf is daarbij niet relevant. Die voorwaarde betekent juridisch dus niets.

Je steelt als je iets wegneemt met de bedoeling je dat toe te eigenen zonder te betalen. En die bedoeling moet bewezen worden. Enkel dat je met een product in je handen buiten staat, is daarvoor niet genoeg. Je kunt iets vergeten zijn te scannen, of de software werkte niet goed. Die opties moeten worden uitgesloten voordat men kan bewijzen dat je het product stiekem wilde meenemen.

Bij producten als limoenen geldt dat je ze handmatig moet verwerken, omdat die geen streepjescode hebben. Sommige producten moet je ook wegen. Beiden zijn handelingen die je zomaar over het hoofd kunt zien. Daarmee zou "hij stond buiten en had een niet-afgerekende limoen bij zich" te mager zijn om van diefstal te spreken.

Daar staat tegenover dat er aangifte is gedaan én de politie het de moeite waard vond mevrouw mee te nemen. Met name dat laatste doet me dan vermoeden dat er toch meer speelt, maar een te bot doorgevoerd zero tolerance beleid is natuurlijk nooit uit te sluiten. Dus ja, de vraagsteller heeft een probleem totdat het OM besluit tot seponeren.

Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.