Heb jij een uitdagende vraag over beveiliging, recht en privacy, stel hem aan ICT-jurist Arnoud Engelfriet. Arnoud geeft elke week in een artikel antwoord op een interessante vraag. Vanwege het grote aantal inzendingen kunnen niet alle vragen beantwoord worden.

Vraag: Als onder een koopovereenkomst een digitale handtekening staat, en de plaatser achteraf claimt dat hij dit niet was, is de overeenkomst dan ook rechtsgeldig? En maakt het dan uit of de digitale handtekening 'gekwalificeerd' is of een 'gewone'?

Antwoord: Over digitale handtekeningen is al sinds medio jaren negentig een heleboel te doen, en ik snap steeds minder waarom. Handtekeningen zijn namelijk zelden tot nooit nodig in het handelsverkeer. Akkoord is akkoord, of je dat nu met een handtekening zet of door "akkoord" te zeggen.

Bewijsbaarheid is vaak wel een punt, en daar helpt een ondertekend document wel bij. Zo'n document is een akte, en aktes leveren 'dwingend bewijs' op tussen partijen. Wat daarin staat is waar, behalve wanneer je op een paar bijzondere manieren tegenbewijs kunt leveren.

In tegenstelling tot de handtekening op papier kent de elektronische handtekening drie verschillende vormen. Alle drie de vormen zijn rechtsgeldig, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan.

1. De gewone elektronische handtekening is de eenvoudigste variant. Denk hierbij aan een een gescande handtekening op papier, die bijvoorbeeld onder een e-mail geplakt kan worden als afbeelding. Deze variant wordt meestal niet aangeraden omdat hij eenvoudig te vervalsen is. Maar als de betrouwbaarheid voldoende vaststaat (bijvoorbeeld bij e-mail binnen een bedrijf), dan is zo’n handtekening rechtsgeldig.

2. De geavanceerde elektronische handtekening maakt gebruik van wiskundige technieken om een unieke code aan een bericht te koppelen. Deze code wordt afgeleid uit het bericht zelf en uit de identiteit van de afzender. Daarmee is de code niet te gebruiken bij een vervalst bericht, zodat zo’n geavanceerde elektronische handtekening al snel als betrouwbaar en dus rechtsgeldig wordt gezien. Deze vorm wordt ook wel aangeduid als de “digitale handtekening”.

3. De gekwalificeerde elektronische handtekening is de zwaarste variant. Hierbij wordt een geavanceerde elektronische handtekening gecontroleerd met behulp van een certificaat dat door een erkende certificatiedienstverlener wordt uitgegeven. Het certificaat wordt pas na identiteitscontrole uitgegeven. (En nee, het gemiddelde SSL-certificaat voldoet dus niet aan deze definitie.) Erkenning en inschrijving van zulke dienstverleners gebeurt door de telecomtoezichthouder OPTA.

Bij een elektronische akte eist de wet een elektronische handtekening, maar er staat niet in de wet welke van deze drie nodig is. Dat hangt af van doel en omstandigheden waarbinnen de akte wordt opgesteld.

Bij alle drie is de overeenkomst rechtsgeldig gesloten. Echter, bij de gekwalificeerde elektronische handtekening geldt een "rechtsvermoeden van betrouwbaarheid" oftewel die is echt tenzij de plaatser kan bewijzen van niet. Bij de andere handtekening moet de wederpartij bewijzen dat deze echt is. En dat kan uitmaken - afhankelijk van het soort conflict dat je hebt natuurlijk.

Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.