De lidstaten van de Europese Unie hebben Nederland laten weten dat ze toevluchtsoorden willen aanpakken waar cybercriminelen ongestoord te werk kunnen gaan. Eind januari vond er een informele bijeenkomst van de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken plaats, bestaande uit de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken van de lidstaten van de Europese Unie.

Tijdens de bijeenkomst (pdf) stonden verschillende onderwerpen op de agenda, waaronder cybersecurity en cybercrime. Volgens minister Van der Steur zijn er problemen bij de Europese bestrijding van cybercrime die moeten worden besproken. Het eerste probleem betreft situaties waarbij rechtshulp niet kan worden ingeschakeld omdat de locatie van digitaal bewijs of de oorsprong van een cyberaanval niet bekend is. Het tweede probleem dat de minister noemde betreft situaties waarin tegenstrijdige regelgeving de samenwerking met private partijen belemmert.

De aanwezige lidstaten lieten weten dat ze niet willen berusten in deze situatie die ervoor zorgt dat cybercriminaliteit onbestraft blijft en dat zich zogenoemde 'safe havens' ontwikkelen waar criminelen hun gang kunnen gaan. Wel gaven de landen aan dat geen enkel land dit alleen kan oplossen, en dat een EU-brede aanpak nodig is. Ook is naar voren gebracht dat een EU-brede aanpak op termijn ook met derde landen moet worden uitgevoerd.

De lidstaten stelden verder dat het belangrijk is om bestaande instrumenten effectief te gebruiken en het principe van territorialiteit als algemene regel te volgen. Wel staan de landen open voor het onderzoeken van uitzonderingen op deze regel, wanneer het gebruik van deze instrumenten juist door het ontbreken van informatie over de locatie van gegevens of de oorsprong van de cyberaanval niet mogelijk is.

Digitaal bewijs

Enkele lidstaten willen daarnaast kijken naar de mogelijkheden voor het verzamelen van digitaal bewijs, door bijvoorbeeld een maatregel die het mogelijk maakt dat er direct contact gelegd kan worden met private partijen in andere lidstaten, zoals internetproviders. Veel lidstaten pleitten echter voor één EU-aanpak met het oog op de obstakels die private partijen nu ervaren bij het aanleveren van digitaal bewijs, wat komt door verschillen in nationale wetgeving. Een expertgroep gaat mogelijk helpen om het vraagstuk van cybercrime verder in kaart te brengen.