De overheid heeft een onderzoek laten uitvoeren naar het archiveren van het .nl-domein door middel van webcrawlers. In het derde kwartaal komt het kabinet met een reactie op het onderzoek. Eind 2023 nam de Tweede Kamer een motie aan waarin de regering werd verzocht om in kaart te brengen wat de wettelijke, technische en financiële obstakels zijn voor het archiveren van het .nl-domein en hoe deze te overkomen zijn.

In de motie stelt D66-Kamerlid Dekker-Abdulaziz dat de inhoud van het internet van vandaag een bron voor onderzoekers en van culturele waarde kan zijn in de toekomst, en dat onze buurlanden zoals Frankrijk en Duitsland hun nationale webdomein wel actief archiveren. De gemiddelde webpagina zou echter maar negentig dagen online zijn, waarna die wordt verwijderd of aangepast. Minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft het onderzoeksrapport naar een 'nationale domeincrawl' door Nederlandse erfgoedstellingen nu naar de Tweede Kamer gestuurd.

In het rapport wordt geconcludeerd dat beleidsmakers een juridische oplossing moeten vinden voor de inzet van webcrawlers die online content verzamelen, zonder dat hierbij conflicterende rechten en belangen in het gedrang komen. "De potentieel conflicterende rechten en belangen vinden hun grond op basis van bestaande fundamentele rechten. Het gaat hierbij om het spanningsveld tussen het auteursrecht, de naburige rechten en het sui generis databankenrecht, de bescherming van persoonsgegevens en fundamentele rechten zoals het informatie- en erfgoedbelang", aldus de onderzoekers.

In het rapport wordt gesteld dat de AVG erfgoedinstellingen aanzienlijke verplichtingen oplegt voor het toepassen van webcrawlers. "Hoewel artikel 85 AVG enige ruimte biedt voor de verwerking van persoonsgegevens voor archiveringsdoeleinden, blijven er strikte eisen bestaan om de privacy van betrokkenen te beschermen. Erfgoedinstellingen moeten een zorgvuldige afweging maken tussen hun rol bij het behoud van digitaal erfgoed en de bescherming van het fundamentele recht op privacy, zoals gewaarborgd in artikel 8 EVRM."

De onderzoekers wijzen ook naar de waarschuwing van de Autoriteit Persoonsgegevens voor het openbaar maken van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). "Dit advies is van belang voor het onderzoek naar webharvesting, aangezien het onderstreept dat erfgoedinstellingen bij het verzamelen en beschikbaar stellen van webcontent de verwerking van persoonsgegevens moeten baseren op een duidelijke wettelijke grondslag die voorziet in waarborgen ter bescherming van de rechten van betrokkenen. Het ontbreken van dergelijke waarborgen kan leiden tot inbreuken op de AVG", laat het rapport weten.

"Erosie van het recht op privacy"

"Het structureel en grootschalig verzamelen van data kan leiden tot een normalisering van constante gegevenswaring, waardoor het fundamentele recht op en het begrip privacy zelf geleidelijk verwatert. Het gevaar kan ontstaan dat op termijn de maatschappelijke perceptie van wat als privé wordt beschouwd, kan veranderen", zo merken de onderzoekers op. Naast zaken als privacy wordt ook gekeken naar de uitvoerbaarheid en kosten van het plan, onder andere voor techniek en personeel. Minister Bruins komt in het derde kwartaal van dit jaar met een inhoudelijke reactie op het rapport.