De Nederlandse politie maakt binnen een analyseomgeving gebruik van software van het Amerikaanse bedrijf Palantir, zo heeft demissionair minister Van Weel van Justitie en Veiligheid deze week laten weten op Kamervragen van FvD die in juli werden gesteld. Begin deze maand stelde ook Nieuw Sociaal Contract (NSC) Kamervragen over het gebruik van Palantir-software. Palantir levert verschillende producten, waaronder voor het koppelen en analyseren van grote hoeveelheden data. De systemen worden onder andere voor surveillance, profiling en 'predictive policing' ingezet.

FvD wilde weten welke onderdelen binnen het ministerie van Justitie en Veiligheid gebruikmaken of hebben gemaakt van de software van Palantir. "De politie gebruikt de software van Palantir enkel binnen de zogenaamde "Raffinaderij". De "Raffinaderij" is een analyseomgeving waar Palantir onderdeel van uitmaakt. Deze wordt alleen aangewend voor de bestrijding van zware en georganiseerde criminaliteit en het voorkomen van aanslagen", antwoordt de minister. Zes zuidelijke Veiligheidsregio’s hebben de software volgens de minister kortstondig gebruikt, maar zijn daar in 2021 mee gestopt.

Eerder werden onder de Wet open overheid documenten over Palantir vrijgegeven, waaruit blijkt dat er geen openbare aanbesteding plaatsvond. "De heimelijke verwerving heeft in 2018 plaatsgevonden met een beroep op art. 2.23, lid 1 sub e van de AW 2012. Deze bepaling stelt dat de aanbestedingsregels niet van toepassing zijn op overheidsopdrachten voor leveringen, diensten of werken die geheim zijn verklaard, of waarvan de uitvoering met bijzondere veiligheidsmaatregelen gepaard moet gaan, of indien bescherming van wezenlijke belangen van Nederland dit vereist", laat Van Weel daarover weten.

De minister claimt dat de thema's waarvoor de software van Palantir wordt ingezet zeer gevoelig zijn en een hoog afbreukrisico kennen, waarbij wordt verwezen naar de bestrijding van zware en georganiseerde criminaliteit en het voorkomen van aanslagen. "Openbaarheid van gebruikte methoden, eventuele tijdlijnen en systeeminformatie levert mogelijk een afbreukrisico op voor de betreffende onderzoeken in de analyseomgeving." Verder merkt de minister op dat een deel van gebruikte software binnen de analyseomgeving zelf is ontwikkeld.

De Volkskrant meldt op basis van de vrijgegeven Woo-documenten dat demissionair premier Dick Schoof in 2011, toen nog als directeur-generaal politie bij het ministerie van Justitie, vroeg betrokken was bij de geheime aanschaf van de software. Volgens de krant is meer dan 99 procent van de tekst in de vrijgegeven documenten weggelakt.

NSC stelde begin deze maand ook Kamervragen over het gebruik van Palantir-software door de Nederlandse autoriteiten. Zo wil de partij onder andere weten van hoeveel mensen de gegevens via de software worden geanalyseerd, hoe burgers inzage kunnen krijgen om te zien hoe hun gegevens via Palantir verwerkt worden en of de minister bereid is om de Autoriteit Persoonsgegevens onderzoek te laten doen naar het gebruik van Palantir. De bewindsman heeft de vragen nog niet beantwoord.