Het demissionaire kabinet laat onderzoeken welke mogelijkheden er zijn voor online leeftijdsverificatie, zo heeft demissionair minister Karremans van Economische Zaken laten weten. De uitkomsten worden uiterlijk december verwacht. Volgens de bewindsman raakt leeftijdsverificatie de fundamentele rechten van mensen en ziet het kabinet een algemene verplichting voor alle digitale diensten niet zitten.

"Leeftijdsverificatie is een zwaar middel dat effect heeft op fundamentele rechten. Daarom is de inzet van het kabinet dat in specifieke situaties moet worden afgewogen of de inzet ervan proportioneel is, en daadwerkelijk bijdraagt aan het doel en of er geen alternatief beschikbaar is dat minder inbreuk maakt op de rechten van betrokkenen", laat Karremans op vragen van de PVV weten.

Ministers van de EU-landen zullen volgende maand in Denemarken online leeftijdsverificatie bespreken. Het onderwerp staat op de agenda van de Telecomraad. Tijdens de raad bespreken Europese bewindspersonen onder andere doelstellingen op het gebied van telecom. Naar aanleiding van de komende raadsvergadering stelden meerdere partijen in de Tweede Kamer vragen over het onderwerp leeftijdsverificatie.

'Mission creep'

GroenLinks-PvdA vroeg de minister naar de gevolgen van online leeftijdsverificatie voor de vrije toegang tot informatie en de ‘mission creep’ die kan ontstaan als leeftijdsverificatie Europees wordt ingevoerd. "Het internet wordt gekenmerkt door de vrijheid en anonimiteit voor gebruikers om zichzelf te ontplooien en ontwikkelen", aldus de partij. Karremans stelt in zijn antwoord dat de inzet is om leeftijdsverificatie alleen in te zetten waar dat proportioneel is, zodat fundamentele rechten zo min mogelijk worden geraakt.

"In specifieke situaties waarin de inzet van leeftijdsverificatie overwogen wordt, moet het risico op een waterbedeffect worden meegenomen. Als sprake is van een waterbedeffect zal de conclusie kunnen zijn (dat zal mede afhangen van de grootte van het waterbedeffect) dat leeftijdsverificatie niet het geschikte instrument is (en zal een keuze moeten worden gemaakt voor een ander instrument)", voegt de bewindsman toe.

De minister benadrukt ook dat tijdens de verificatie de leverancier van het leeftijdsverificatiemiddel niet moet kunnen zien waar en wanneer gebruikers hun middel inzetten, en dus niet kan achterhalen wanneer en hoe vaak gebruikers bijvoorbeeld gokken of alcohol kopen. Karremans stelt ook dat een algemene plicht voor alle digitale diensten om leeftijdsverificatie toe te passen niet proportioneel is. "Per digitale dienst moet worden bekeken of dat de risico’s van deze dienst de inzet van het middel van leeftijdsverificatie rechtvaardigen."

Leeftijdsverificatie-app

De Europese Commissie presenteerde in juli een white label leeftijdsverificatie-app. Via de leeftijdsverificatie-app moeten gebruikers straks kunnen aantonen dat ze oud genoeg zijn om websites te bezoeken waarvoor een minimale leeftijd geldt. Volgens de Europese Commissie gaat het om een "tijdelijke leeftijfsverificatie-oplossing" totdat de Europese digitale identiteitswallet eind 2026 beschikbaar komt.

Het kabinet heeft TNO de opdracht gegeven welke opties voor leeftijdsverificatie ontwikkeld kunnen worden op basis van de app van de Europese Commissie. "Voor al deze opties brengt TNO in kaart wat de juridische, financiële, organisatorische en technische haalbaarheid daarvan is. Ook brengt TNO per optie in kaart in welke mate belangrijke fundamentele rechten en publieke waarden zoals privacy, autonomie, veiligheid en inclusie geborgd kunnen worden", aldus de minister.

Op basis van de uitkomsten wil het kabinet kunnen beoordelen welke inzet van leeftijdsverificatie proportioneel is. De uitkomsten van het TNO onderzoek worden uiterlijk in december verwacht.