Nederland onthoudt zich van stemming over een aangepast Europees voorstel voor permanente vrijwillige detectie van online content door techbedrijven en verplichte leeftijdsverificatie voor appstores en chatdiensten die als risicovol worden aangemerkt. Dat laat demissionair minister Van Oosten van Justitie en Veiligheid aan de Tweede Kamer weten.

De Europese Commissie wil onder andere chatdiensten verplichten om de inhoud van berichten die gebruikers versturen te controleren. EU-lidstaten zijn verdeeld over dit plan en hebben nog altijd geen positie ingenomen, waardoor onderhandelingen tussen de Europese Commissie, de lidstaten en het Europees Parlement over het voorstel niet kunnen plaatsvinden.

EU-voorzitter Denemarken kwam een aantal maanden geleden met een voorstel dat chatdiensten en andere providers kan verplichten om de inhoud van berichten van gebruikers te controleren. Volgens critici wordt hiermee end-to-end encryptie ondermijnd en vormt dit een grote bedreiging voor privacy en andere burgerrechten. Denemarken besloot het voorstel uiteindelijk niet in stemming te brengen omdat er onder de EU-lidstaten onvoldoende voorstemmers waren.

Inmiddels is er een aangepast voorstel gepresenteerd wat chatcontrole nog steeds niet uitsluit. Het voorstel zou volgende maand tijdens de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ) besproken worden. EU-lidstaten is echter gevraagd om hun positie over het voorstel nu al door te geven. Daarop heeft minister Van Oosten nu een brief naar de Tweede Kamer gestuurd over de positie die Nederland zal innemen.

Permanente vrijwillige detectie en verplichte leeftijdsverificatie

In het aangepaste voorstel is de expliciete vermelding van een detectiebevel voor online diensten verwijderd. "In plaats daarvan wordt voorgesteld de mogelijkheden die bedrijven nu op grond van een tijdelijke derogatieregeling hebben om op eigen initiatief te detecteren, permanent te maken", aldus Van Oosten. De Europese ePrivacy-richtlijn maakt het mogelijk voor chatapps en andere communicatiediensten om communicatie en content van gebruikers vrijwillig op misbruikmateriaal te controleren. Deze uitzondering verloopt volgend jaar april.

In het aangepaste voorstel wordt deze uitzondering nu permanent gemaakt. Daarnaast moeten diensten, als via hun platform misbruikmateriaal wordt verspreid, risico-mitigerende maatregelen nemen en aan een nieuw EU-centrum melden wanneer zij op of via hun diensten kennis hebben gekregen van mogelijk kindermisbruik. Deze aanbieders worden ook verplicht dit materiaal zo snel mogelijk te verwijderen.

Daarnaast worden appstores en "interpersoonlijke communicatiediensten", zoals chatapps, verplicht om leeftijdsverificatie toe te passen als er bij hun diensten een "aanzienlijk risico" op grooming is. Verder moet elke lidstaat een autoriteit aanwijzen die de bevoegdheid krijgt verwijder- en blokkeringsbevelen te verzoeken.

Positie Nederland

Volgens de minister moet bij de bestrijding van misbruikmateriaal ook rekening worden gehouden met grondwettelijke zorgen, de digitale weerbaarheid van de lidstaten en de privacy van gebruikers van internetdiensten. "Met het permanent maken van de vrijwillige detectie verdwijnt de periodieke heroverweging van de balans tussen het doel van de detectie en privacy- en veiligheidsoverwegingen. Dat vindt het kabinet een groot risico", aldus Van Oosten.

De bewindsman voegt toe dat het verwijderen van verplichte detectie een grote stap is geweest richting de positie van Nederland. "Het kabinet is het voorzitterschap hiervoor erkentelijk. Helaas zijn niet alle hierboven genoemde zorgen van Nederland weggenomen." Nederland zal zich op 26 november, als het voorstel in stemming wordt gebracht, dan ook van stemming onthouden.