Wat is dat voor geneuzel??? Een rijbewijs?

Inleiding

De normale weg lijkt heel erg makkelijk te
gebruiken. Als je er echter over nadenkt dan blijkt dat je eerst hebt
moeten leren om je evenwicht te bewaren als je loopt (op de leeftijd van
ongeveer 12 maanden) daarna als je fietst (tussen de 3 en 5 jaar). Het
vinden van dit evenwicht (dat uiteindelijk tussen onze oren zit) is voor
het merendeel van de bevolking voldoende om van de normale weg gebruik te
maken.
Op latere leeftijd werden we geconfronteerd met meer regels.
Verkeersregels. Zonder de bescherming van pa of ma naar school
fietsen. En zorgen dat je ook nog aankomt. Op de lagere school kreeg je verkeersles, later werd je door je
ouders er toe aangezet om je autorijbewijs te halen. Dat was immers

beter voor je toekomst.
In deze tijd blijkt echter dat een bekwaamheidsbewijs voor computers
belangrijker is geworden dan een rijvaardigheidsbewijs voor een auto (een
van mijn beste vrienden houdt zich al 30 jaar staande in dit turbulente
leven met alleen de elektronische snelweg aan zijn voeten). 
Onevenwichtig, bijna wankelend, bewegen we ons over de nieuwe wegen die
het internet voor ons heeft geopend. Als we echter iets verder kijken dan
blijkt dat de regels die ons houvast kunnen geven niet zo moeilijk zijn.
Eigenlijk heeft het veel te maken met het gebruiken van je boerenverstand
en iets minder met leren van regels. Ons boerenverstand hebben we
allemaal.  En je bent nooit te oud om iets te leren.
Hieronder een chronologisch overzicht van het ontstaan van het
internetrijbewijs en mijn (onverbloemde) mening.

Historie

De overeenkomsten tussen het verkeerswegennet en het internet (of
eigenlijk het world wide web, het wereldwijdeweb, oftewel Web)
wordt door het CERN (de organisatie die het Web heeft uitgevonden)
geïntroduceerd (misschien ook wel niet, maar ja). In publicaties van

jaren geleden zijn zelfs de verkeersborden te zien.
Ericsson maakt in een film uit
1999 de analogie tussen het verkeer en het internet compleet in een
prachtige animatiefilm over IP pakketjes die vermomd als vrachtwagen hun
weg zoeken van computer naar computer (aan de Nederlandse vertaling van
deze film wordt door
ondergetekende ondertussen gewerkt).
De Cursor publiceert op
12
december 1999 het bericht dat Robert Cailliau (wie
is dat nu weer zult u denken ... een mede-uitvinder van het internet)
zich had uitgesproken voor het verplicht stellen van een
internetrijbewijs. Zodat we beter leren om te gaan met de
(on-) mogelijkheden van het internet.
In een

e-Zine uit 1999 (een wat? ...) wordt (zover ik kon vinden) een eerste
maal commentaar gegeven op het voorstel van een rijbewijs voor internet.
Het commentaar? "Voor tv kijken en radio luisteren heb je toch ook geen
rijbewijs nodig!".
Het internet management team (wie?) laat
in het
eerste kwartaal van 2000 "het digitaal rijbewijs" het leven zien. De
ingangsdatum waarop dit bewijs verplicht zou moeten worden (1 april 2000)
geeft echter te denken over de uiteindelijke bedoelingen. De test valt
mee, ik slaag direkt met vlag en wimpel.
Op Gamers.nl wordt de knuppel in het hoenderhok gegooid door Joran
Polak. In zijn column "Sorry, u bent gezakt" uit
februari 2001 vertelt
hij "De overheid zou hier toch wat daadkrachtiger uit de hoek
moeten komen". Daadkrachtiger. De overheid houdt zich echter
alleen bezig met het aanleggen van nieuw asfalt. En niet met het opstellen
van regels.
Ondergetekende veroorzaakt een discussie op Security.nl met zijn column
"Paspoort voor internetgebruikers". Het is dan
eind juli 2001.
In dezelfde maand valt in het PVA "Het MKB in de digitale delta" te
lezen dat de overheid zich (met betrekking tot de promotie van het
internet bij het MKB) primair richt op het creëren van goede
randvoorwaarden en het wegwerken van marktimperfecties. Verder is er te
lezen dat er een campagne wordt gestart:

Campagne internet en veiligheid

De aandacht voor beveiliging moet zo langzaam maar zeker ook bij de
gebruiker worden bevorderd. Om dat te bewerkstellingen zal de overheid
waarschijnlijk in de loop van 2001 een campagne rond het thema internet en
veiligheid starten om gebruikers beter bekend te maken met de risico~Rs
op het gebied van informatiebeveiliging, maar ook met de oplossingen
die hem daarvoor ter beschikking staan. De primaire verantwoordelijkheid
voor de campagne ligt bij de ministeries van Economische Zaken en Verkeer
en Waterstaat.

Twee zaken vallen hierin op: ten eerste lijkt men zich bij het ministerie
nu pas druk te maken over de gebruikersrisico's, ten tweede lijkt
de grammatica controle van de tekstverwerker die op het ministerie wordt
gebruikt defect........ Ik leg alvast de domeinnaam "internetrijbewijs.nl" vast.
Phons Bloemen schrijft
in augustus 2001
zijn column "Klakkeloze Dubbelklikker". Er wordt niet gesproken over een
rijbewijs, maar wel over de verantwoordelijkheid van de gebruiker. Eerder
dat jaar (in
maart om precies te zijn) schrijft hij al dat de rol van ISP's met
betrekking tot het opvoeden van gebruikers wel eens anders zou mogen.
Peter Lievense schrijft in de Automatiseringsgids in

augustus 2001 een opiniestuk over het verplicht stellen van het opdoen
van basis vaardigheden rondom het internet. De reakties van het publiek

een week later liegen er niet om.
In Nieuw-Zeeland gaan ze nog iets verder. Door een uitbreiding (augustus
2001) van de computercriminaliteitswet aldaar lijkt het erop dat men
argeloze gebruikers die een virus rondsturen roekeloosheid kunnen
gaan verwijten. Dit alles dankzij de enorme media aandacht die er is voor
het fenomeen virussen. Simpel beredeneerd zou men kunnen zeggen dat
een eindgebruiker het ondertussen wel zou moeten weten.
Over een internetrijbewijs (of digitaal rijbewijs) en de
verantwoordelijkheid van de gebruiker op het internet wordt dus veel
gesproken.

En de overheid dan? Doet die niets?

In 1997 wordt (da's dus vroeger dan ik dacht) voor de eerste maal
(openbaar) gesproken over een digitaal rijbewijs (volgens overheid.nl). In

september 1997 wordt tijdens een algemeen overleg het volgende gezegd
"Omdat 80% van de jongeren die op de arbeidsmarkt komen met een
computer te maken krijgen, moeten de jongeren in het onderwijs vertrouwd
worden gemaakt met de computer. Zij moeten als het ware een digitaal
rijbewijs behalen, waarmee zij zijn voorbereid op de wereld waarin ICT een
grote rol speelt."
In de toelichting op de begroting uit

oktober 1997 van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen wordt vastgesteld: "In de komende jaren wordt veel
geïnvesteerd in hardware, (interne) netwerkverbindingen, software,
scholing en in de ontwikkeling van een digitaal rijbewijs."

November 1997 laat ons lezen dat "In elk geval worden ROC~Rs die
opleidingen op het niveau van Digitaal Rijbewijs aanbieden betrokken.
Informatie over de inhoud van het Digitaal Rijbewijs is bij deze brief
gevoegd."
Een jaar verder, in

november 1998 wordt in de derde voortgangsrapportage "ICT en
onderwijs" het digitaal rijbewijs weer genoemd: "De Nederlandse variant

daarvan, het Europees Computerrijbewijs (ECR), wordt thans uitgetest in
een aantal ROC~Rs en in een lerarenopleiding. Deze proeffase vindt plaats
met financiële ondersteuning vanuit het innovatieprogramma BVE2000.
Wanneer deze testfase goed uitpakt, dan zal bredere implementatie
plaatsvinden: het is dan voor burgers mogelijk zich in de vorm van het
Europees Computerrijbewijs een bewijsstuk te verwerven voor opgedane
competenties in het gebruik van de personal computer. Zo~Rn rijbewijs kan
voor volwassenen een belangrijke stimulans zijn om vertrouwd en vaardig te
raken in de omgang met de computer".
In 2001 wordt er weer meer gesproken over het digitaal rijbewijs.

In februari wordt er door mevrouw Barth (PvdA) aan gerefereerd tijdens
een vergadering van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen. En blijkt dat we in Nederland toewerken naar een digitaal
rijbewijs voor het onderwijs.

Het Digitaal Rijbewijs

Het Digitaal Rijbewijs Onderwijs (DRO) wordt in Nederland
opgezet. De nadruk ligt op het verschaffen van een gemeenschappelijke
basis voor het lesgeven in ICT gerelateerde onderwerpen op scholen.
Vanaf mei 2001 zijn
14 toetscentra operationeel. Het Digitale Rijbewijs Onderwijs bestaat uit
5 modulen. Het volledig Rijbewijs gaat f 275,00 inclusief BTW kosten. Maar
dan mag je wel lesgeven en wie wil dat nu niet? (Voor wie de
toetsingslijst wil zien: Hoe een

computer te besturen,

tekstverwerken,

hoe te communiceren en informatie te zoeken,

informatie verwerken en presenteren en
hoe ICT op
school wordt ingezet. Inderdaad, er wordt met geen woord gerept over
verkeersregels....).

Er is toch een Europeesch Computer Rijbewijs?

Vanaf Juni 2001 biedt de organisatie "The
International Computer Driving License" in samenspraak met het "European
Computer Driving License" de internationale versie aan van het
Europeesche Computer Rijbewijs. Al deze trainingen zijn gericht op het
verkrijgen van een gefundeerde hoeveelheid kennis over computers en haar
toepassingen, specifieker gezegd: met het verkrijgen van een baan
voor ogen.

Tot slot

De ontwikkelingen rondom het digitaal rijbewijs zijn dus tweeledig:
men wil aan kunnen tonen dat we kwalitatief goede
rij-instructeurs hebben, daarnaast kan een weggebruiker aantonen dat deze
de rijvaardigheidstoets met goed gevolg heeft doorstaan.
Het is jammer dat deze ontwikkelingen zich tot nog toe niet vertaald
hebben in een plan dat mensen die het internet op gaan (gewoon om te
browsen en wat te e-mailen en misschien wat te kopen) in kleine stappen wegwijs maakt
en op de hoogte stelt van de daar geldende regels. Het feit dat
het Amerikaanse Ministerie van Justitie een dergelijke pagina al in
februari
1999 had maakt dit des te schrijnender.
De maatschappelijke discussie die nu ontstaan is richt zich onder
andere op de verantwoordelijkheid van ISP's. Een groot aantal ervan heeft
ondertussen besloten om over te gaan tot het controleren op virussen van
de e-mail van hun gebruikers. De meningen hierover zijn verdeeld; ik weet
ook niet of de (mogelijke) schending van de privacy die hiermee gepaard
gaat de extra bescherming die het geeft wel waard is.
De toekomst zal het in ieder geval leren. Nu wij nog.
September 2001

Leon Kuunders