image

Column: De veiligheid voorbij (3)

maandag 22 november 2010, 09:52 door Peter Rietveld, 9 reacties

In het eerste deel van dit drieluik stelde ik dat de werkdruk van de rechtspraak zich in de gevarenzone bevindt. Ik nam aan dat het stellen van nieuwe, complexe regels vragen om ellende is, vanwege geldgebrek bij justitie. Uit een interessante reactie bleek dat de veiligheidssector als geheel geen geldgebrek zou moeten hebben; de hele veiligheidsketen heeft de laatste jaren juist veel meer geld gekregen. Waar we met z’n allen in 2002 nog 7,5 miljard euro uitgaven aan veiligheidszorg, was dat in 2008 al opgelopen tot 10,8 miljard euro. Volgens het CBS zijn in die zes jaar de uitgaven aan veiligheidszorg gemiddeld met ruim 6 procent per jaar gegroeid, bijna anderhalf keer zo snel als de gemiddelde groei van het bruto binnenlands product.

In tien jaar tijd stegen de kosten voor rechtspraak met 47 procent (na inflatiecorrectie). In de sector strafrecht valt vooral op dat het aantal strafzaken bij het OM sterk is afgenomen: in 15 jaar een halvering. De enige groei bij het strafrecht is te zien bij de Muldertjes, de welbekende verkeersboetes. Het aantal misdrijven in ons land vertoont sinds 2003 een langzame maar structurele daling. Deze daling sluit aan bij de daling van het aantal rechtszaken. Nu wordt bij dalingen in de misdaadstatistieken nog al eens gewezen op de vertekenende werking van de aangiftebereidheid met de suggestie dat de criminaliteit helemaal niet daalt. Dat is theoretisch mogelijk, als dat de aangiftebereidheid daalt. Wat gezien alle online mogelijkheden (zoals meld misdaad anoniem) onwaarschijnlijk is. Het percentage misdrijven waarvan aangifte gedaan kan dus net zo goed gestegen zijn. Het CBS toont een aanhoudend dalende trend in de criminaliteitscijfers, al vanaf de jaren ’90. Dat de cijfers van justitie pas later dalen, wijst erop dat de aangiftebereidheid eerder toegenomen is, dan gedaald.

Bij civiele zaken is overigens een heel ander beeld zichtbaar. Daar verdubbelde het aantal zaken in de afgelopen tien jaar. De werkdruk zal daar dan ook zeker gestegen zijn, en de klachten vanuit de rechtspraak zullen hiermee te maken hebben. Maar in de roep om meer geld wordt het veiligheidsargument gebruikt.

De vraag die zich hier opwerpt is: waar blijft het extra geld dat we uitgeven aan onze veiligheid? De grootste post in de uitgaven, preventie, is met meer dan 40% van de totale bestedingen relatief constant. We zijn relatief meer gaan besteden aan tenuitvoerlegging en relatief minder aan opsporing en berechting. Veel geld gaat dus op aan het gevangeniswezen. Dat heeft te maken het langer zitten van veroordeelden; maar het is doorgeschoten, zodat we nu een cellenoverschot hebben.

De uitgaven door Binnenlandse Zaken en Justitie zijn de laatste tien jaar ondanks een relatieve afname fors gegroeid. In 1998 telde ons land bijna 40.000 agenten, in 2010 zijn dat er ruim 55.000. De productiegroei van Justitie bij de verkeersovertredingen komt voor een groot deel door automatisering– van flitskast tot incasso, alles is volledig geautomatiseerd. Maar de aantallen andere zaken dalen. Justitie levert dus met meer mensen minder productie, en dat speelt vooral bij het Openbaar Ministerie. Dat verklaart waarom het OM steeds meer taken, zoals de vervolging van rechtenschendingen bij het downloaden van muziek en films, naar zich toe trekt. Dan hebben ze tenminste weer wat te doen. Ook de politie spoort minder op met meer mensen. In het gevangeniswezen is er het cellenoverschot, en ook de rest van de veiligheidsketen kampt met overcapaciteit.

Als je goed kijkt zie je drie trends. De eerste is dat er een sterke afname is in de getalsmatige doelmatigheid van de veiligheidssector. Er is met de daling van de criminaliteit gewoon minder te doen. De tweede trend is dat de veiligheidssector in Nederland zich is gaan richten op nichemarkten als terrorisme, zware criminaliteit en cybercrime. De derde trend is een grote hoeveelheid bestuurlijke aandacht voor veiligheid. Rond veiligheid is immers een ongelimiteerde hoeveelheid advies-, inspectie- en bestuurswerk te bedenken. Dat leidt tot een enorme bestuurlijke drukte. Op en tussen alle bestuurslagen, in Brussel, landelijk, provincie, regio en gemeente, is een tsunami van organen ingericht over veiligheid. Een centraal overzicht van de organen, projecten, programma’s, instellingen en commissies die zich met het veiligheidsdossier bezighouden is niet te vinden. Er is duidelijk ook geen centrale regie.

Nu zou je kunnen denken dat een dergelijke centrale regie in deze barre en gevaarlijke tijden er wel zou komen, maar dan ken je de Haagse realiteit niet. Zo is in februari dit jaar de Stuurgroep Nationale Veiligheid bij wet ingesteld, een overlegorgaan dat moet coördineren, waken en schakelen tussen alle departementen, de AIVD en NCTb. Ver van Den Haag komt dit orgaan dan ook niet. Wat deze stuurgroep nou eigenlijk stuurt, wordt nergens duidelijk gemaakt. Ook het eerdere Project Nationale Veiligheid heeft dit [wat?] nooit ondernomen, laten de stukken op bigwobber overduidelijk zien. Overlapping en dubbelingen zijn zeer waarschijnlijk en zullen voorlopig ook niet verdwijnen.

Een voorbeeld. Het CBP, het College Bescherming Persoonsgegevens, houdt toezicht op de naleving en toepassing van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), de Wet politiegegevens (Wpg) en de Wet gemeentelijke basisadministratie (Wet GBA). Maar er is ook nog een “Adviescommissie Veiligheid en Persoonlijke Levenssfeer”. Deze commissie had “tot taak te adviseren over regulering van, voorlichting over, werkwijzen bij en indien nodig protocollisering van de omgang met persoonsgegevens, zodat deze de veiligheid van personen bevorderen”. Dat hier een fikse overlapping met het CBP is, moge duidelijk zijn.

Eigenlijk moet ik het ontbreken van overzicht ('een veiligheidstopografie') en regie niet laten zien. Want om dit langs elkaar werken van overlappende clubs te beheersen, zul je net zien dat er nog meer coördinerende organen komen. Om ‘bestuurlijke samenwerking te borgen’of zo. En helaas kosten bestuurders meer dan uitvoerenden, met voorspelbare gevolgen voor het budget.

Zo zien we in de veiligheidssector de wet van de afnemende meeropbrengsten in volle glorie; meer capaciteit leidt tot steeds minder extra productie. We zien dat om dit te compenseren ‘hippe’ onveiligheid steeds meer capaciteit krijgt. Bij cybercrime bijvoorbeeld, (2) dat volgens de KLPD ‘exponentieel groeit’. En de veiligheidspendant groeit mee. Elk regioparket heeft zijn eigen cybercrime officier. Dat zijn er dus 25. Daar bovenop bestaat nog een kenniscentrum en een gespecialiseerd team bij het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie . Op een verjaardag vertellen dat je ‘achter hackers aanzit’ is inderdaad een beter verhaal dan dat je wildplassers opspoort.

Nu is cybercrime niet onbelangrijk, zeker niet, maar in aantallen te verwaarlozen. In 2008 waren er 901 geregistreerde misdrijven; dit omvat niet alleen spam, hacken en identiteitsdiefstal maar ook grensgevallen als online smaad, creditcardfraude en kinderporno waarbij de digitale dimensie wel aanwezig is, maar feitelijk onbelangrijk. Al die gespecialiseerde organen hebben nooit een formele afbakening van de categorie cybercrime gemaakt. Tot hoeveel veroordeelden dit alles leidt is ook nergens te vinden. Veel zullen het er niet zijn. In haar eerste trendrapport cybercrime geeft Govcert expliciet toe dat er geen harde cijfers zijn. Er zijn dus ook geen meetbare ontwikkelingen. Ik concludeer dat ons land meer ‘bevoegd gezag’ in Cyberspace heeft dan cybercriminelen.

We zien iets vergelijkbaars bij de georganiseerde criminaliteit. Zo zouden we volgens het OM op dit moment maar 20% aanpakken. Als je op zoek gaat naar de omvang van deze georganiseerde criminaliteit en hoeveel boeven dus nu buiten schot blijven (hoeveel is 80%?), dan blijkt dat cijfers niet bestaan. Oftewel, we roepen maar wat.

Ook het dossier terrorisme vertoont vergelijkbare taferelen; een boel overlegkaders, instituten en uitvoerders met kasten vol beleid en flankerend beleid, terwijl er in velden noch wegen een terrorist te bekennen is.

En dan nog een moeilijke vraag: wat is het rendement van al deze inspanningen? Daalt de criminaliteit door meer aandacht voor veiligheid? Als dat zo is, zijn we op de goede weg en moeten we vooral zo doorgaan. Maar het lijkt daar niet op. Als je de wetenschappers van justitie (het WODC) vraagt naar het waarom van de criminaliteitsdaling, dan leggen zij de oorzaak niet bij maatregelen van de overheid, maar bij de demografie – meer specifiek de afname van het aantal jonge mannen. En dat is een inzicht dat criminologen wereldwijd onderschrijven. Dankzij de vergrijzing daalt de criminaliteit. Dat gaat vanzelf.

Terrorisme dan: hebben we zo weinig terrorisme in Nederland omdat er 200.000 mensen tegen strijden of omdat er geen terroristen zijn die ons de moeite waard vinden? De cijfers van Europol en de verslagen van de coördinator terrorismedreiging onderstrepen een daling naar nul; er is de afgelopen jaren helemaal niets gebeurd. Waarom het dreigingsniveau terrorisme desondanks op ‘beperkt’ blijft staan terwijl er ook een niveau ‘minimaal’ bestaat? Nou, stel dat er toch eens iets gebeurt. Dan hebben ze het mis gehad met hun dreigingsniveau. Het zal dan ook nooit minimaal worden.

De veiligheidssector stelt vooral zijn eigen werkgelegenheid veilig. Roep gewoon af en toe dat een bepaalde dreiging uit de klauwen loopt, en Den Haag springt in het gelid met hoger budget en meer mandaat. Hier zien we dus een perverse prikkel; instellingen die er zijn om onze veiligheid te verbeteren, verminderen ons veiligheidsgevoel en daarmee onze veiligheid, omwille van de eigen werkgelegenheid. Ik wens onze nieuwe minister van Veiligheid veel wijsheid om dit ten goede te keren.

Door Peter Rietveld, Senior Security consultant bij Traxion - The Identity Management Specialists -

Laatste 10 columns


Meer columns van Peter Rietveld.
Reacties (9)
22-11-2010, 12:46 door Anoniem
Er wordt meer geld uitgegeven omdat burgers dat willen. Dat jij met harde cijfers komt verandert niks, de mensen die vinden dat het minder veilig is geworden willen toch meer geld. En die stemmen op politici die beloven meer geld uit te geven.

Ooit was het idee van een regering om het land te besturen, kijken naar alle informatie en beslissingen nemen. Tegenwoordig is het idee om "naar het volk te luisteren" en dus allerlei dingen doen die eigenlijk nergens op slaan. Het feit dat "het volk" het misschien fout heeft wordt nooit besproken.

Ik heb zelf het idee dat als er nul criminaliteit was dat mensen zich nog onveiliger zouden voelen dan nu. Dan ben je het gewoon niet meer gewend en dus van het idee dat iemand misschien een ruit in zou gooien wordt je al helemaal overstuur. Laat staan van (het idee van) echte criminaliteit.
22-11-2010, 17:09 door Anoniem
Voor de veiligheid, het fietstunnetje in zaandam is geen voetganger pad,
zo vaak kwam ik voetganger tegemoed benenen in het fietstunneltje,
ik melde dit vervolgens bij de politie.

Voor de veiligheid ben ik met de politie dit eens. Ik wil mensen niet in gevaar brengen.

1: Is het gevaarlijk als je een voetganger tegemoet komt en een noodstop moet maken?
2: Wanneer de weg omstandigheid slechter zijn bij glad wegdek of
wanneer het regent en het voertuig in gebreken blijkt tezijn
(fiets of brommer) zou kunnen wegens een defect aan de remmen veroorzaak
een plotselingen blockeren van het achterwiel
De oorzaak kan zijn door * Teflon Oil of een Olie Spray
*Valvoline Kettingspray cleaner* Als dat spul maar niet op mm
achterband komt, dan heb je een grootte problem.

Rij jij wel veilig in fietstunnetje? Vraag je zelf af hoe snel ga ik
daar naar beneden de fietstunnetje in, met gangtje van 32-37km of ga sneller?
Kwam ik daar dan zo voetganger tegen, in de afdaling benede het fiettunnetje,
het wegdenk was nat door regen, en ik voelden dat fiets had weinig grip,
uit frustratie forceerd ik snelheid tot limit, ik ging dus harder,
toen kwam ik een voetganger tegen, die angstig stil bleef staan,
in een second was hij weg, na het verlaten boven bij het tunnel remt ik,
toen schoot mijn achterwiel weg, ik realizeerd mij heel goed,
dat als dit gebeurde benede in het fietstunnel,
dat het misschien wel verkeerd kon aflopen.
22-11-2010, 17:54 door 0101
De link naar bigwobber is verkeert, verwijst naar https://secure.security.nl/artikel/35184/1/(http://www.google.nl/#hl=nl&biw=1916&bih=884&q=+site:bigwobber.nl+project+nationale+veiligheid&sa=X&ei=sFriTICuMJGVOof6qWE&ved=0CAIQqAQwBg&fp=c701523b6772455. De juiste link zou dan moeten zijn:
23-11-2010, 10:22 door Pimmetje
Slappe hap als je de surveilleerde agenten vergelijkt met een specialistische afdeling van het KLPD of met beleidsmakers van Justitie. Nederland zou een flater slaan als er geen parate afdeling is bij het KLPD omwille van meer surveillerende agenten of vice versa. Dit is een zoveelste variant op het roepen: "Ze staan liever te flitsen dan dat ze ...."

Als je van dat caliber bent kan ik alleen maar roepen:
Als je naar een ziekenhuis moet om door een cardioloog onderzocht te worden en die is de komende twee weken volgeboekt, roep je dan ook "laat de gyneacoloog mij dan onderzoeken, dat is toch ook een specialist (net als de cardioloog)"?

Of wanneer je in de werkplaats van je garage een afspraak probeert te maken voor de grote beurt van je auto maar dit niet blijkt te kunnen vóór jouw vakantie. Roep je dan ook "Kan die receptioniste die achter de balie zit dat niet doen, die werkt toch ook voor dit garagebedrijf"?
23-11-2010, 10:25 door Pimmetje
Het is trouwens ook van het niveau van de kleuterschool om als je ergens mee geconfronteerd wordt te zeggen: ja maar zij doen dat ook, of, je moet niet op mij letten maar op die ander want dat is veel erger.
23-11-2010, 18:10 door spatieman
gespecialiseerd of niet.
vinden ze geen bewijs, maken ze het wel.
24-11-2010, 02:38 door Pimmetje
Spatieman, het zou een stuk duidelijker zijn als je in plaats van 'ze' schrijft wie je bedoelt.
Of moeten we dat zelf maar verzinnen.
Nog duidelijker wordt het als je erbij zet wat je bron of aanleiding van deze oprisping is
25-11-2010, 16:39 door [Account Verwijderd]
[Verwijderd]
26-11-2010, 13:21 door Anoniem
"Totdat je eigen portiek bezocht wordt door wildplassers natuurlijk...."

Wat verandert dat aan zijn stelling ? Ik vind het opsporen van wildplassers geen prioriteit, en er heeft heus wel eens zo'n kneus gepist in mijn portiek. Bestrijden van misdaad vind ik een stuk boeiender dan bonnen schrijven voor dat soort gedrag, wat ik eerder als asociaal zie dan als crimineel.
Reageren

Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.