Computerbeveiliging - Hoe je bad guys buiten de deur houdt

[Verwijderd]

18-02-2013, 11:44 door [Account Verwijderd], 97 reacties
[Verwijderd]
Reacties (97)
18-02-2013, 12:21 door Anoniem
De slimme meter mag je niet weigeren.
Maar het is ook niet verboden een metalen Stellingkast, verzinkt (Euro 9,88)
in de meter kast te plaatsen met de platen net boven en onder de slimme meter.
De stelling wel even aan aarde leggen!
Voor de zekerheid links en rechts van de meter (zender) een paar metalen objecten plaatsen.
Dat rest stukje aluminium tranen plaat past net tussen de deur en de meter in!!!

Ik ben niet zo heel erg paranoïde. ;-)
Waarom promoot en verplicht een bedrijf iets dat de omzet en daarmee de winst OMLAAG brengt???????
18-02-2013, 12:28 door Anoniem
Beste Peter V.

Als je dan toch iets wilt onderzoeken en bedenkingen hebt, bel dan even met hun.
Voor consumenten en MKB.
Telefoon: 0900 263 2630

Het raadplegen met een zoekmachine kan soms verwarrend zijn, en iedereen kan een negatief
dan wel positief stukje schrijven.

En kwa techniek zullen we er altijd op vooruit gaan, wat niet wil zeggen dat dit soms goed is.


Begin bij de bron zoals alle "onderzoekers" doen, en beroep je niet op vermoedens.
Krijg je telefonisch niet de juiste informatie, omdat er bijvoorbeeld een receptioniste is
met geen verstand van zaken vraag dan naar iemand van de technische dienst.

Of neem eens contact op met mensen van een of andere privacyinstelling.
Wellicht hebben die ook nog wat adressen liggen.

Met vermoedens komen we er niet.

Veel succes, ik ben benieuwd of je deze stappen ook gaat ondernemen, maar ook of
je bevindingen waar zijn. Een echte onderzoeker laat zich niet zomaar uit het veld slaan.

Soms is research niet makkelijk, maar de volhouder wint toch ook vaak.
Kijk maar eens wat Brenno de Winter al allemaal heeft bereikt.

Niet geschoten is altijd mis zal ik maar zeggen, en niet alle bedrijven zijn ...................

Krijg je alsnog niet de antwoorden dan moet je andere wegen bewandelen.
18-02-2013, 13:07 door User2048
Wat meteen in mij opkomt is de vraag: "Waarom?" Wat is de business case van de verplichte slimme meter? Met behulp van de jaarlijkse meterstandenkaart kan het energiebedrijf prima factureren.
18-02-2013, 13:18 door Fwiffo
Als je veel apparaten tegelijk aanzet, is het moeilijker om alles weer in afzonderlijke apparaten te vertalen door energie bedrijven. Natuurlijk lezen energie bedrijven maar twee keer per jaar je meter uit... (tot iedereen zo'n meter heeft en er geen weg terug meer is).

Zat zelf ook te denken aan een bitcoin machine met variabel stroomverbruik.
::alu hoedjes weer af:: ::voorlopig::
18-02-2013, 13:21 door Anoniem
Door User2048: Wat meteen in mij opkomt is de vraag: "Waarom?" Wat is de business case van de verplichte slimme meter? Met behulp van de jaarlijkse meterstandenkaart kan het energiebedrijf prima factureren.

Men verwacht in de toekomst veel meer variatie in energieprijzen. Dat zie je nu al bij grote bedrijven. Die hebben contracten waarbij de prijzen soms per minuut wijzigen. Soms is het zelfs goedkoper om een noodstroomagegraat aan te zetten en stroom terug te leveren. Ook zaken als eigen energieopwekking e.d. zijn beter te verwerken met slimme meters.

Het nadeel van slimme meters is echter gelijk duidelijk als je het vertaalt naar het Engels. Klinkt "smartmeter" nog steeds goed in de oren als je nadenkt over hoeveel slimmer een smartphone is dat een gewoon oud toestel. Het is niet slimmer. Je kunt er meer mee. De vraag is wie bepaalt wat "meer" is.

Het nadeel van een smartmeter t.o.v. een smartphone is dat jij de eigenaar bent van de phone (al denken sommige fabrikanten en providers daar anders over), maar dat de netwerkbeheerder (=/= energiemaatschappij) eigenaar blijft van de slimme meter. Je huurt hem alleen maar.

De netwerkbeheerder vertelt wat er allemaal mogelijk is, maar ik hoor niet wie wat bepaalt. Heeft iemand een contract gezien waarin staat dat de huurder enige rechten heeft?

Er zijn Open Source meters, maar ik ken nog geen beheeerder die ze uitrolt. Waarom niet?

Peter
18-02-2013, 13:27 door Preddie
Ik ben (helaas) de gebruiker van een slimme meter. Deze is ongevraagd vervangen 1 of 2 jaar terug. Weigeren was niet mogelijk of ik moest rond 75 euro betalen plus de kosten voor de installatie.

Na de installatie van de slimme meter zijn wij meer gaan verbruiken zonder dat we iets veranderd hebben, sterker nog we hebben het aantal elektrische apparaten terug gebracht.

Daarnaast vreet het apparaat in tegen stelling tot de oude meter zelf ook stroom, voor is totaal onduidelijk voor wiens rekening dit komt. Ik heb namelijk het gevoel dat ik dat als consument gewoon betaal.

Het is dat wij dit jaar gaan verhuizen andere had die meter de direct er weer uit gegaan. In onze nieuwe woning zal dit 1 van de eerste zaken zijn die ik gaan doe. Een oude analoge meter laten installeren ....
18-02-2013, 13:40 door [Account Verwijderd]
[Verwijderd]
18-02-2013, 14:02 door Anoniem
Zo'n ding is niet in jouw belang als klant zijnde. Inzicht in je verbruik? Als dagelijks op de meter kijken teveel gevraagd is (er zijn inderdaad genoeg mensen die dat doen) zou je een teloog op het flitslampje op de niet-slimme meter kunnen plakken. Dat is een valide, simpele oplossing die de kennis en de macht er iets mee te doen precies daar neerlegt waar'ie hoort: In de handen van de stroomafnemende klant.

De vraag is dan dus: Waarom zo ingewikkeld? Waarom niet zo'n tellert, desnoods met wifi ofzo, goedkoop op de markt gebracht, desnoods gesubsidieerd tot gratis? Waarom wordt er ons iets opgelegd wat niet in ons belang is, maar wat ons indirect zeker wel geld gaat kosten en wat ons privacyproblemen oplevert? Is dit een indirecte subsidie aan de fabrikant? Waarom laat de EU zich voor zulke karretjes spannen?

Het is slechts een donkerbruin vermoeden, maar er wordt wel gerept van gecentraliseerde stroomverbruikcontrole. Wat er dan uiteindelijk op gaat neerkomen dat je stroom eventueel selectief afgesloten kan worden als het even tegenzit met de stroomopwekking. Zeg maar van buitenaf. Naast dan inderdaad de ongenode meekijkers en de verborgen gevolgen daarvan.

Wat dat betreft dus een goed voorbeeld hoe de EU maar doet zonder nog al te veel connectie met de burger. Geen wonder dat het vertrouwen in die club keldert.

Je kan wel vooraan staan om eerder zo'n ding te krijgen, maar je kan hem niet weigeren. Geeft te denken, niet?
18-02-2013, 14:04 door Anoniem
Even zoeken op http://www.wijvertrouwenslimmemetersniet.nl
18-02-2013, 14:13 door Spiff has left the building
Door Peter V, 11:44 uur:
het feit dat je de Slimme Meter niet kan weigeren
Door Predjuh, 13:27 uur:
Weigeren was niet mogelijk of ik moest 75 euro betalen plus de kosten voor de installatie.
Merkwaardig.
Bij welke netwerkbeheerder?

Liander en Enexis vermelden dat weigeren wél kan,
en vermelden niks over extra kosten daarvan:
http://www.liander.nl/liander/slimme_meter_2012/keuzevrijheid.htm
https://www.enexis.nl/over-enexis/slim-energienet/slimme-meters/enexis-slimme-meter-kan-ik-kiezen

Kom je te wonen in een huis waar reeds een slimme meter is geïnstalleerd,
of heb je plaatsing in je eigen woning niet geweigerd,
dan kun je er voor kiezen om het op afstand uitlezen van de slimme meter te laten uitschakelen.
Zie dezelfde bovenvermelde url's.
18-02-2013, 14:15 door Preddie
"Helaas komen natuurlijk de bagatelliserende verhalen weer boven drijven zoals: "het is veilig" en "uw privacy is gewaarborgd", maar als je privacy alleen gewaarborgd is door een stukje papier wat "De Wet" heet, dan begin ik al bepaalde vermoedens te krijgen. De consument kan namelijk nergens controleren óf zijn privacy wel gewaarborgd is. Hij moet maar op de blauwe ogen van de energie-leverancier zijn vertrouwen stellen. En let wel: we hebben het nog niet gehad over het updaten van het systeem, over Firewalls, kwaadaardige uploads om de Slimme Meter te saboteren etc. "

Deze privacy is dus nog niet geborgd. Ik heb toevallig afgelopen week met de security officer van een grote netleverancier staan praten en deze zitten met grote vragen. Zoals hoe zij aan de wet kunnen voldoen en hoe zij de privacy kunnen borgen van haar klanten omdat het systeem hier niet voor bedoeld is.

"Veilig" en "Privacy Geborgd" zijn tegenwoordig woorden die je in elk verkoop praatje zitten. Dit terwijl elke vorm van onafhankelijk toetsing niet wordt uitgevoerd..... Wij van WC-eend .... afine.....
18-02-2013, 14:16 door Preddie
Door Spiff:
Door Peter V, 11:44 uur:
het feit dat je de Slimme Meter niet kan weigeren
Door Predjuh, 13:27 uur:
Weigeren was niet mogelijk of ik moest 75 euro betalen plus de kosten voor de installatie.
Merkwaardig.
Bij welke netwerkbeheerder?

Liander en Enexis vermelden dat weigeren wél kan,
en vermelden niks over extra kosten daarvan:
http://www.liander.nl/liander/slimme_meter_2012/keuzevrijheid.htm
https://www.enexis.nl/over-enexis/slim-energienet/slimme-meters/enexis-slimme-meter-kan-ik-kiezen

Kom je te wonen in een huis waar reeds een slimme meter is geïnstalleerd,
of heb je plaatsing in je eigen woning niet geweigerd,
dan kun je er voor kiezen om het op afstand uitlezen van de slimme meter te laten uitschakelen.
Zie dezelfde bovenvermelde url's.


Netbeheerdee Editnet i.c.m. Oxxio

Er werd volgens mij gebeld met het verhaal dat de meter vervangen moest worden, dus er werd een datum gepland door mijn GF. Ik was die dag aanwezig en toen pas begon bij mij te dagen waar ze mee beter, toen ik vervolgens weigerde en vroeg om de oude meter terug te plaatsen kreeg ik het verhaal dat ik dat apart moest aanvragen en dat me dat rond 70 of 80 euro zou gaan kosten excl. de kosten voor het installeren ......

Als ik namelijk had geweten wat ik nu weet had ik namelijk vanaf dag 1 deze meter geweigerd.
18-02-2013, 14:22 door Anoniem
Ik begrijp dat dergelijke "slimme meters" conform Europeesche regelgeving aan ons worden opgedrongen. Naast slimme meters zijn er ook slimme jongens/dames die hier vroeg of laat misbruik van gaan maken. Geen enkel systeem is 100% veilig te noemen. Uiteindelijk zullen we op deze site eerdaags de eerste meldingen over gecompromiteerde meters of aanverwante systemen tegenkomen. Overigens zou ik graag bij de resterende 20% blijven horen, maar ja, dat zal ook wel wel worden besloten zonder dat ik daar iets tegen kan doen.
Maar gelukkig woon ik in het Groningse en ga ervan uit dat die meters niet aardbevingbestendig zijn. Al te veel zorgen maak ik me dus niet. Ze trillen vanzelf van de muur. Heeft het toch nog voordelen om daar te wonen.....Of zullen ze me dan een seismograaf met remote-access verplichten?
18-02-2013, 14:23 door Anoniem
Ha! De oude mannetjes van de Muppets roeren zich weer! Geen verandering - pas op - ho! niet te snel...

Iedereen wil graag bloedsnel internet, en daar mag dan de hele straat voor open. Maar als de energiebedrijven eens een verandering willen doorvoeren dan raken we in de stress.

Waarom zouden energiebedrijven deze meters willen? Simpel: om fraude tegen te gaan! Fraude door gerommel met de meter zelf, maar ook door mensen die de meter omzeilen voor -zeg- een plantage of zo. Die kan je nu redelijk eenvoudig opsporen door het opgenomen vermogen van de meters te vergelijken met de output van je transformator op de hoek. Verder scheelt het natuurlijk in je personeelskosten, want je hebt minder mensen nodig om langs de deur de meter te controleren...

Verder zal met een nieuwe (slimme) meter beter kunnen worden ingesprongen op de veranderende energiemarkt. Meer en meer mensen wekken thuis energie op en leveren die terug aan het net. Da's allemaal prima natuurlijk, maar daar wordt een energiebedrijf niet beter van: 's nachts leveren wat ze overdag terugkrijgen, dat levert 0 euro op maar kost wel een centrale. Deze meter zal heen en terugleveren kunnen scheiden.

Weigeren van de meter blijkt gewoon mogelijk. Als de kosten daarvan (deels) door jou moeten worden betaald is dat een afweging die je zelf moet maken. Is wat jij een inbreuk op je privacy vindt je 75 piek waard?

Denk ook eens aan de voordelen voor jou als eigenaar: je hebt meer inzicht in je verbruik (lekkende waterleiding bijvoorbeeld, of sluipverbruik).

Overigens, Tweakers heeft er ook een stukje over dat (heel raar) wel wat genuanceerde achtergrondinformatie heeft: http://tweakers.net/nieuws/87336/weinig-mensen-weigeren-slimme-energiemeter.html
18-02-2013, 14:30 door Anoniem
Door Predjuh: Ik ben (helaas) de gebruiker van een slimme meter. Deze is ongevraagd vervangen 1 of 2 jaar terug. Weigeren was niet mogelijk of ik moest rond 75 euro betalen plus de kosten voor de installatie.

Hiero: alles over het weigeren van de slimme meter: http://www.consuwijzer.nl/energie/energiemeter/slimme-meter-weigeren
18-02-2013, 14:38 door [Account Verwijderd]
[Verwijderd]
18-02-2013, 14:46 door Fwiffo
Door Anoniem: Waarom zouden energiebedrijven deze meters willen? Simpel: om fraude tegen te gaan! Fraude door gerommel met de meter zelf, maar ook door mensen die de meter omzeilen voor -zeg- een plantage of zo. Die kan je nu redelijk eenvoudig opsporen door het opgenomen vermogen van de meters te vergelijken met de output van je transformator op de hoek. Verder scheelt het natuurlijk in je personeelskosten, want je hebt minder mensen nodig om langs de deur de meter te controleren...
Maar de wietplantage tapt af voor de slimme meter. Dus daar helpen slimme meters geen zier. Het enige verschil is dat je minder personeel hebt om meterstanden op te nemen in de nieuwe situatie.
18-02-2013, 14:46 door Spiff has left the building
Door Predjuh, 14:16 uur:
Netbeheerder Editnet i.c.m. Oxxio
Ik vermoed dat je Edinet bedoelt?
Ook Edinet vermeldt dat het plaatsen van een slimme meter geweigerd mag worden,
en dat voor een reeds geïnstalleerde slimme meter op verzoek het op afstand uitlezen uitgeschakeld kan worden.
http://www.endinet.nl/slimmemeter
http://www.endinet.nl/slimmemeter/vragenenantwoorden
--> http://www.endinet.nl/slimmemeter/files.aspx?pid=8013986&fid=26006012
http://www.endinet.nl/default.aspx?pid=8&itemid=8014011


Door Predjuh, 14:16 uur:
Er werd volgens mij gebeld met het verhaal dat de meter vervangen moest worden, dus er werd een datum gepland door mijn GF. Ik was die dag aanwezig en toen pas begon bij mij te dagen waar ze mee beter, toen ik vervolgens weigerde en vroeg om de oude meter terug te plaatsen kreeg ik het verhaal dat ik dat apart moest aanvragen en dat me dat rond 70 of 80 euro zou gaan kosten excl. de kosten voor het installeren ......
Het probleem was dat je al een afspraak had en dat de meter zelfs al vervangen was.
Het verbaast me dat terugplaatsen van de oude meter in dat geval nog mogelijk zou zijn. Dat je daarvoor 70 of 80 euro plus installatiekosten zou moeten betalen, dat verbaast niet.
Weigeren mag, maar die weigering moet je aangeven op het moment dat voorgesteld wordt de meter te vervangen. In het stadium dat de monteur al aanwezig is of zelfs de meter al vervangen is, dan ben je te laat, en is terugruilen niet meer mogelijk, of in het beste geval met vergoeding van de kosten voor de netbeheerder.
De enige ruimte die ik nog kan bedenken dat is wanneer van te voren niet vermeld zou zijn dat een slimme meter geplaatst zou worden en je daardoor niet goed geïnformeerd was.
18-02-2013, 14:54 door Spiff has left the building
Door Anoniem, 12:21 uur:
De slimme meter mag je niet weigeren.
De slimme meter mag je wel weigeren.

Zie de informatie van de netbeheerders.
In deze thread reeds vermeld voor
- Liander (14:13 uur, door Spiff)
- Enexis (14:13 uur, door Spiff)
- Edinet (14:46 uur, door Spiff)
18-02-2013, 15:00 door Preddie
Door Spiff:
Door Predjuh, 14:16 uur:
Netbeheerder Editnet i.c.m. Oxxio
Ik vermoed dat je Edinet bedoelt?
Ook Edinet vermeldt dat het plaatsen van een slimme meter geweigerd mag worden,
en dat voor een reeds geïnstalleerde slimme meter op verzoek het op afstand uitlezen uitgeschakeld kan worden.
http://www.endinet.nl/slimmemeter
http://www.endinet.nl/slimmemeter/vragenenantwoorden
--> http://www.endinet.nl/slimmemeter/files.aspx?pid=8013986&fid=26006012
http://www.endinet.nl/default.aspx?pid=8&itemid=8014011


Door Predjuh, 14:16 uur:
Er werd volgens mij gebeld met het verhaal dat de meter vervangen moest worden, dus er werd een datum gepland door mijn GF. Ik was die dag aanwezig en toen pas begon bij mij te dagen waar ze mee beter, toen ik vervolgens weigerde en vroeg om de oude meter terug te plaatsen kreeg ik het verhaal dat ik dat apart moest aanvragen en dat me dat rond 70 of 80 euro zou gaan kosten excl. de kosten voor het installeren ......
Het probleem was dat je al een afspraak had en dat de meter zelfs al vervangen was.
Het verbaast me dat terugplaatsen van de oude meter in dat geval nog mogelijk zou zijn. Dat je daarvoor 70 of 80 euro plus installatiekosten zou moeten betalen, dat verbaast niet.
Weigeren mag, maar die weigering moet je aangeven op het moment dat voorgesteld wordt de meter te vervangen. In het stadium dat de monteur al aanwezig is of zelfs de meter al vervangen is, dan ben je te laat, en is terugruilen niet meer mogelijk, of in het beste geval met vergoeding van de kosten voor de netbeheerder.
De enige ruimte die ik nog kan bedenken dat is wanneer van te voren niet vermeld zou zijn dat een slimme meter geplaatst zou worden en je daardoor niet goed geïnformeerd was.


Sja in de woning waar ik nu zit laat ik hem wel hangen omdat we binnenkort toch opzoek gaan naar een andere woning. In deze nieuwe woning is het eerste wat ik ga doen de slimme meter laten vervangen door een analoge (mits er een slimme meter hangt) En niet alleen voor de digitale veiligheid maar ook om het feit dat die digitale meter zelf stroom vreet en omdat het verbruik om onverklaarbare wijze omhoog is gegaan sinds de installatie van de slimme meter (dus zo slim was de keuze niet voor een dergelijke meter)
18-02-2013, 15:11 door Anoniem
"De slimme meter mag je wel weigeren."

Op dit moment nog wel ja. Maar hoe denk je dat dat op langere termijn is. Uiteindelijk zal men simpelweg je meter niet meer ondersteunen en je dwingen over te stappen. Of denk je dat men op lange termijn de oude meters blijft ondersteunen ?
18-02-2013, 15:29 door Anoniem
Voorzover ik weet is het installeren van slimme meter nog niet hetzelfde als het centraal uitlezen ervan. Daarvoor moet ik toestemming geven, aldus Liander. Tot nu toe is mij dat niet gevraagd, en als ze het vragen zeg ik nee. Ik houd mijn energieverbruik al jaren zelf bij, en zie dat het gestaag daalt. Ik ben zelf slimmer dan de slimme meter.
18-02-2013, 15:30 door Anoniem
UWV: Uit de gegevens ontvangen van uw energie bedrijf blijkt dat u om 6 uur s`morgens gaat douchen en uw ontbijt klaar maakt, daarna neemt u tot 12 uur geen energie meer af!
Hieruit blijkt dat u werk kunt verrichten!
Wij korten uw uitkering met 60%.

WAO'er: Maar ik word wakker van de pijn, na het douchen en wat eten ga ik weer slapen.

UWV: Uit de bewijzen blijkt dat u werk kunt verrichten!
U kunt naar de rechter gaan als u het oneens bent met deze beslissing.

WAO'er: Maar ik heb die verplicht bijdrage van 1000 Euro niet om naar de rechter te kunnen gaan.

-------
Hoe ver weg is deze toekomst ???
18-02-2013, 15:39 door Anoniem
[/quote]
Sja in de woning waar ik nu zit laat ik hem wel hangen omdat we binnenkort toch opzoek gaan naar een andere woning. In deze nieuwe woning is het eerste wat ik ga doen de slimme meter laten vervangen door een analoge (mits er een slimme meter hangt) En niet alleen voor de digitale veiligheid maar ook om het feit dat die digitale meter zelf stroom vreet en omdat het verbruik om onverklaarbare wijze omhoog is gegaan sinds de installatie van de slimme meter (dus zo slim was de keuze niet voor een dergelijke meter)
[/quote]
Bij Enexis staat er duidelijk op de site aangegeven dat de eindgebruiker niet op draait voor het stroonverbruik van de slimme meter;

Verbruikt de slimme meter zelf ook elektriciteit? En moet ik voor dat verbruik betalen?
?De slimme meter verbruikt elektriciteit bij het uitlezen van de meterstanden, maar daarvoor hoeft u niet te betalen. Deze kosten zijn voor Enexis. U betaalt alleen voor het energieverbruik in uw huishouden of bedrijf.

Zie site Enexis;
https://www.enexis.nl/over-enexis/slim-energienet/slimme-meters/enexis-slimme-meter-kosten?pageid=104
18-02-2013, 15:41 door D3NN13L
Dag Peter,

aangezien ik met de bewuste meters heb mogen spelen ff wat technische info, want daar vroeg je uiteindelijk om.
De meters hebben verschillende poorten, in principe wordt alleen de poort die geaggregeerde informatie verstuurd aangesloten. Deze informatie wordt 1x per dag/uur/kwartier (in te stellen) naar het schakelpunt gestuurd. Wel zijn er ook poorten waarvan je "live" het stroomverbruik kan aflezen. De informatie gaat via ethernet-over-power naar het schakelpunt in de wijk. De poorten zijn beveiligd met PKI certificaat authenticatie. Zo ver de informatie die ik mag delen.

Interessant in deze is het onderzoek naar "profiling" van elektrische apparaten. In meerdere onderzoeken heeft men aangetoond tot op de kleinste apparaten, precies te kunnen zeggen wat wanneer aan gaat en hoe lang het aanstaat, aan de hand van de continue gebruiksgegevens. Ze kunnen dus uit de bulk van de door jou gebruikte stroom, het stroomgebruik van individuele apparaten herkennen. Dat wil zeggen, in principe kan iedereen die jou stroomverbruik kan aflezen (waar dan ook), liefst met enige regelmaat, uiteindelijk precies (tot op type nummer en tot op de seconde) kan vertellen welk apparaat wat aan het doen is op welk moment. Kortom: je stroomverbruik is zo privacygevoelig als maar kan, wil je iemand leren kennen, lees zijn stroomverbruik af! Weet je, ongetwijfeld, meer dan als je iemand zijn facebook leest.

De officiële reden waarom europa en usa slimme meters in voeren is een beter gebruik van de bestaande infrastructuur. De huidige stroom infrastructuur is helemaal niet berekend op het gebruik van nu, en zeker niet op het gebruik van de toekomst. Door meer van nodes te weten, meer van "vlekken" (meerdere nodes, zeg een wijk) te weten, hoeft men niet een goud gerand stroomnet aan te leggen, maar kan men actief schakelen bij bepaalde situaties. Denk hierbij aan temporale (winter, zomer) veranderingen, terugleveren van energie en dergelijke.

--edit: het enige wat je draadloos kan uitlezen is de stand van de meter.
18-02-2013, 15:53 door Anoniem
Door D3NN13L: De informatie gaat via ethernet-over-power naar het schakelpunt in de wijk. De poorten zijn beveiligd met PKI certificaat authenticatie. Zo ver de informatie die ik mag delen.

Sorry, maar als ik hoor dat informatie over gebruikte PKI certificaten niet gedeeld mag worden, dan denk ik gelijk aan a) self-signed certificaten of b) dat er wel certificaten worden gebruikt maar geen enkel systeem ze controleert.

PKI certificaten zij ondertussen zo goed ingeburgerd dat het er niet over willen of mogen praten onmiskenbaar duidt op een slechte implementatie.

Een goede controle is trouwens niet eens mogelijk (of zou dat niet mogen zijn), want waar haalt dat schakelpunt de juist informatie over geldigheid van de certificaten vandaan? Internet? Dan is die dus ook vanaf internet benaderbaar.

Peter
18-02-2013, 16:02 door Anoniem
In het kader van "groen" zou iedereen slimme meters krijgen, waarbij ook energie teruggeleverd kon worden
Dit in het kader van zonneenergie ed

Nu heeft men dit maar geheel laten vallen en alleen het slimme voor de leverancier

Echt weer een staaltje achteruit dankzij de lobbyisten
18-02-2013, 16:09 door Anoniem
Ten eerste zie ik de toegevoegde waarde niet zo.
Het enige dat belangrijk is, is het totale energieverbruik. Dat wordt vervolgens gefactureerd en van mijn rekening afgeschreven. De rest hoef ik niet te weten en dat gaat andere instanties ook geen moer aan!
Ik zie de slimme meter wel degelijk als veiligheidsrisico. Niet alleen het op afstand kunnen uitlezen, maar ook tracking / bigbrothering. Wie kan mij garanderen dat die gegevens niet doorgespeeld gaan worden naar derden? Of naar de overheid?
Straks gaan ze nog extra belasting heffen op computers die 24/7 aan staan. Of omdat je langer dan 30 minuten onder de zonnebank hebt gelegen.
Vertrouw niemand, en vooral de (r)overheid niet!
18-02-2013, 16:19 door Anoniem
Door D3NN13L: De officiële reden waarom europa en usa slimme meters in voeren is een beter gebruik van de bestaande infrastructuur.
Mogen ze nog even uitleggen waarom dat als CPE moet, en er niet in, oh, de wijkkast gemeten kan worden? Dat is operationeel gezien veel slimmer want minder gedoe om het de burger door de strot te duwen, je kan er altijd bij, en het is nog steeds goed genoeg om een leuk beeld te krijgen van wat er zoal speelt. We hebben het over miljoenen aansluitingen dus als je ze per tien of zelfs vijftig meet dan krijg je nog steeds fijnmazig-genoege informatie binnen. Dus waarom dan maar weer de burger zijn privacy opofferen met je brakke systemen?

Lijkt me dat dit alweer een goed voorbeeld is van even niet nagedacht over hoeveel informatie ze nou echt nodig hebben en wat daar dan de gevolgen van zijn. En als extra zout in de wond wordt deze anti-privacy maatregel door de EU doorgedrukt.
18-02-2013, 16:22 door Anoniem
Door D3NN13L: Deze informatie wordt 1x per dag/uur/kwartier (in te stellen) naar het schakelpunt gestuurd.
Een keer per maand of kwartaal zou genoeg moeten zijn.
Wel zijn er ook poorten waarvan je "live" het stroomverbruik kan aflezen. De informatie gaat via ethernet-over-power naar het schakelpunt in de wijk. De poorten zijn beveiligd met PKI certificaat authenticatie. Zo ver de informatie die ik mag delen.
Interessant in deze is het onderzoek naar "profiling" van elektrische apparaten. In meerdere onderzoeken heeft men aangetoond tot op de kleinste apparaten, precies te kunnen zeggen wat wanneer aan gaat en hoe lang het aanstaat, aan de hand van de continue gebruiksgegevens.
Oeps. Dat is een uitstekende reden om die gegevens nooit het huis te willen laten verlaten. Het kan heel nuttig zijn als ik inzicht heb in wat mijn apparaten verbruiken, maar ik vind dat de energiemaatschapij of netbeheerder daar niets mee te maken heeft. Laat ze hun eigen metingen maar op een globaler niveau (per buurt of wat zinvol is) uitvoeren.
De officiële reden waarom europa en usa slimme meters in voeren is een beter gebruik van de bestaande infrastructuur.
Dat vind ik een heel valide reden en daar zou ik op zich best aan mee willen werken. Maar dan wel met een serieuze bescherming van mijn privacy. Ik heb een tijdje terug na het nodige zoeken inderdaad deze achtergrond zelf gevonden, maar in de direct op het grote publiek gerichte voorlichting die ik veel makkelijker tegenkwam ging het alleen maar over hoe handig het wel niet voor mij zou zijn. Dat is kennelijk een soort marketing-dogma: verleid de ander door hem wijs te maken dat hij er beter van wordt, helemaal ervan uitgaand dat comfort, gemak en egocentrisme de primaire drijfveren zijn, en vertel vooral niet waar het eigenlijk om gaat. Alsof mensen gillend wegrennen als je algemeen belang noemt.

Grappig in deze context en op deze website: een energiemaatschappij heeft een reclamespot waarin iemand vanuit een vakantiebestemming voor de lol bij een ander van alles aan en uit zet via de oh zo handige e-manager of hoe dat ding heet. Ze proberen iets te verkopen door te zeggen dat het makkelijk te hacken is, dus.
18-02-2013, 17:03 door Stoffel
Ik sta officieel te boek als slimme-meter-weigeraar.
Dat heb ik ook netjes per brief van Liander bevestigd gekregen.
Ondanks dat heeft de servicemonteur toch nog een poging gewaagd de meter stiekem te vervangen, de ratten.

Mijn argumenten waren tweeledig.
1: Om gezondheidsreden staat bij mij alles wat zend (GSM, WiFI e.d.) 'snachts uit.
De GSM set in de slimme-meter is niet uit te zetten.
2: Informatiebeveilingsreden. Hierboven al genoemd. Iets wat geen verbinding heeft, kan ook niet gehackt worden (beroepsdeformatie ?). Er zijn net iets te veel lekken in de media geweest de laatste tijd.
18-02-2013, 17:33 door Spiff has left the building
Door Stoffel:
Ik sta officieel te boek als slimme-meter-weigeraar.
Dat heb ik ook netjes per brief van Liander bevestigd gekregen.
Ondanks dat heeft de servicemonteur toch nog een poging gewaagd de meter stiekem te vervangen, de ratten.
Hoe bedoel je dat "stiekem" precies?
Had je een afspraak gemaakt om de oude meter te laten vervangen door een nieuwe niet-slimme meter, en wilde de monteur in plaats daarvan toch een slimme meter monteren?
Een andere manier voor 'stiekem' vervangen kan ik zo gauw nog niet bedenken.
18-02-2013, 17:33 door zeevis
Advies over het uitzenden van gegevens van de slimme meter, mits dat de gegevens via het net worden verstuurd, is er een mogelijkheid het uitzenden te voorkomen door een doos te maken beplakt met loodbitumen en die over de meter te plaatsen.
De gegevens kunnen dan niet van buiten gelezen of gewijzigd worden.
18-02-2013, 19:12 door Anoniem
Ik ben veel (9 mnd per jaar) uit huis. Ik woon dan in het buitenland. Als de slimme meter verplicht wordt zal ik hem zeker afschermen met metaal.
18-02-2013, 19:54 door Stoffel
@Spiff: Inderdaad. Het was een reguliere controleronde bij ons in de plaats, waarbij, naast de reguliere cntrole van de aanvoerleidingen en de gasmeter, gelijk de meters vervangen konden worden.
In eerste instantie werd gezegt dat bij de "weigeraars ook een nieuwe "domme" meter geplaatsts zou worden.
Dat bleek niet zo te zijn. Nadat de monteur in de gaten kreeg dat hij bij mij toch geen "slimme" meter mocht plaatsen, was opeens onze oude meter goed genoeg.

Tsja ...
18-02-2013, 20:37 door Anoniem
Gelukkig geeft Liander op de volgende pagina de redenen van bezwaar:
https://www.liander.nl/liander/webforms/weigeren_slimme_meter.htm

Waarom wilt u geen slimme meter?
- Vermoeden dat privacy geschonden wordt
- Vermoeden dat meter gehackt wordt
- Verwacht extra kosten
- Verwacht verkeerde meterstanden
- Ik zie het nut niet
- Liander heeft mij niet goed geïnformeerd
- Verwacht dat meter slecht is voor gezondheid
- Ik wil geen inzicht in verbruik-
- Anders, nl. (vul hieronder uw reden in): ....

Helaas kan ik maar één optie kiezen, multiselect zou hier toch ruim van toepassing zijn (7 van de 9 voor mij)
18-02-2013, 21:04 door Spiff has left the building
@ Stoffel, 19:54 uur,

Jeetje, wat een nare praktijken door die netbeheerder in jouw regio, zeg.
Welke netbeheerder is/was dat?

Hier overigens een overzicht van de verschillende netbeheerders in Nederland:
http://www.energieleveranciers.nl/netbeheerders/elektriciteit
http://www.energieleveranciers.nl/netbeheerders/gas
18-02-2013, 21:49 door Anoniem
Daarnaast vreet het apparaat in tegen stelling tot de oude meter zelf ook stroom, voor is totaal onduidelijk voor wiens rekening dit komt. Ik heb namelijk het gevoel dat ik dat als consument gewoon betaal.

Denk eens 2 minuten na, dit komt op uw rekening. Ze gaan de stroom voor de slimme meter toch niet voor de meter afnemen. Je kan dit testen door alles uit te schakelen gedurende een periode en dan kijken of de meter verder loopt.
18-02-2013, 23:30 door Anoniem
Ik woon in oudbouw, gehuurd, in de 20-40 gordel. Vorig jaar kreeg ik een brief van de netbeheerder (ik geloof Liander) waarin stond dat de meters moesten worden vervangen. Dat kon ik moeilijk geloven aangezien mijn analoge meters redelijk nieuw zijn en het nog prima doen. Kunnen gauw nog wel 5 of 10 jaar mee schat ik. De brief specificeerde een datum en tijdstip waarop het moest gebeuren, en een telefoonnummer indien ik die 'afspraak' wilde verzetten.

Op de aangegeven dag en tijd was ik niet thuis (ik woon alleen), en verder heb ik er niets meer van gehoord. Een hoop andere mensen in de straat zitten nu wel met een 'slimme' meter. Ik lees gewoon trouw iedere maand op dezelfde dag de analoge meterstanden uit en schrijf die op om te zien hoe het met mijn energieverbruik gaat. Ik zie wel wanneer ze weer komen leuren met die digitale meters. Misschien ben ik ook dan weer niet thuis. ;-)
18-02-2013, 23:35 door ben987
welkom in de eussr !!

mensen, trap er niet in, bedenk gewoon ff wat dat ding werkelijk voor jou toevoegt of bespaard ? niets dus !!!
maw, dit zijn hele enge praktijken ! doet me een beetje aan google denken, hoe ze een prachtige profiel van je kunnen maken, alleen dit is een tikkie enger ! kan de overheid exact bekijken wanneer je op vakantie was, dagje uit, hoeveel uur op de laptop etc,etc, heeeel gevaarlijk, geloof mij, dat ding is er niet voor ons !!!!!!!!!

voor wie verder interesse heeft over de praktijken van "onze" fijne eu; https://ejbron.wordpress.com/2013/02/17/streng-geheim-de-eu-krijgt-een-eigen-geheime-dienst/#more-34077

en wie tegen de "goede" plannen van de eu is kan hier tekenen; https://www.burgerforum-eu.nl/

groet ben.
19-02-2013, 01:37 door Anoniem
Peter,

Doorvragen helpt , zie voor meter - info de post bij artikel ; 'Slimme meterkast meldt inbreker wanneer woning leeg is" - d.d. 22-10-2012, T.23:08.

Wanneer je geen slimme meter wil (telefonisch doorgeven kan ook) krijg je er geen en blijkt de oude meter verassend genoeg toch voldoende kwaliteit te bezitten om helemaal niet meer vervangen te hoeven worden
(als die investering ineens niet meer hoeft ging het waarschijnlijk toch om een ander belang, toch de data ... ?).

Waar 'niemand' het bij mijn weten over heeft (politiek, netwerkbeheerder zelf, en ook niet gevonden op het web) of een antwoord op kan geven (netwerkbeheerder niet is mijn ervaring) is wat de rechtspositie is van een huurder die een meter wil weigeren.

Misschien een vraag voor Arnoud Engelfriet?

In het schrijven van de netwerkbeheerder gaat het over huiseigenaren en wordt wanneer dat niet het geval is verzocht de informatiefolder door te speler aan de werkelijke eigenaar.
Daarmee worden huurders feitelijk buiten spel gezet als het gaat om het kunnen beslissen en beschikken over de privacy.
Want de verhuurder zal een financieel belang hebben dat het waarschijnlijk zal afleggen tegen het privacy belang van een huurder. Dan krijg je heel misschien een tussenoplossing; wel de meter geïnstalleerd, die dan niet aan zal staan (maar controleren kan je het niet).

(en, slimme meters gebruiken overigens zelf meer energie dan de oude meters).
19-02-2013, 07:11 door Above
Door Anoniem: Ha! De oude mannetjes van de Muppets roeren zich weer! Geen verandering - pas op - ho! niet te snel...

Iedereen wil graag bloedsnel internet, en daar mag dan de hele straat voor open. Maar als de energiebedrijven eens een verandering willen doorvoeren dan raken we in de stress.

Waarom zouden energiebedrijven deze meters willen? Simpel: om fraude tegen te gaan! Fraude door gerommel met de meter zelf, maar ook door mensen die de meter omzeilen voor -zeg- een plantage of zo. Die kan je nu redelijk eenvoudig opsporen door het opgenomen vermogen van de meters te vergelijken met de output van je transformator op de hoek. Verder scheelt het natuurlijk in je personeelskosten, want je hebt minder mensen nodig om langs de deur de meter te controleren...

Verder zal met een nieuwe (slimme) meter beter kunnen worden ingesprongen op de veranderende energiemarkt. Meer en meer mensen wekken thuis energie op en leveren die terug aan het net. Da's allemaal prima natuurlijk, maar daar wordt een energiebedrijf niet beter van: 's nachts leveren wat ze overdag terugkrijgen, dat levert 0 euro op maar kost wel een centrale. Deze meter zal heen en terugleveren kunnen scheiden.

Weigeren van de meter blijkt gewoon mogelijk. Als de kosten daarvan (deels) door jou moeten worden betaald is dat een afweging die je zelf moet maken. Is wat jij een inbreuk op je privacy vindt je 75 piek waard?

Denk ook eens aan de voordelen voor jou als eigenaar: je hebt meer inzicht in je verbruik (lekkende waterleiding bijvoorbeeld, of sluipverbruik).

Overigens, Tweakers heeft er ook een stukje over dat (heel raar) wel wat genuanceerde achtergrondinformatie heeft: http://tweakers.net/nieuws/87336/weinig-mensen-weigeren-slimme-energiemeter.html

IQ van een walnoot? Slimme meter houdt dit soort praktijken niet tegen. Het schijnt dat sommige mensen een bepaalde groep zelf even omlussen direct naar de hoofdstop. Dus voordat de slimme meter gaat lezen. Kunnen ze heel de dag met elektrische kachels het huis laten verwarmen.
19-02-2013, 08:08 door Anoniem
Wat ik niet snap is de vraag of je slimme meters mag weigeren of niet. Het antwoord doet er al niet eens toe. Iets wat in jouw huis staat, laat je al dan niet vervangen omdat een service bedrijf zou zeggen of het wel of niet mag? Belachelijk. Zij maken de regels niet en jullie zijn te mak. Sta eens op en kom op voor je zelf. Het is dan misschien niet jouw meter, maar JIJ bepaald wat er in JOUW huis wel of niet wordt gemonteerd. Het ergste wat je kan overkomen is dat ze je afsluiten en zelfs dat mogen ze niet altijd. Heb je kinderen, dan mag het al niet. Uiteraard hebben we niet allemaal kinderen, maar als je echt echt echt tegen bent zul je eens een keer moeten opstaan en vechten en (tijdelijk) de gevolgen slikken. In plaats van gaan zitten mopperen op een forum.

Je mag alles weigeren wat je niet wil, de vraag is alleen wil je met de gevolgen leven en wil je daar voor knokken?

Ik wel overigens en ik heb geweigerd wegens punten hier al beschreven. En het boeit me niets welke stropdas gaat besluiten dat het moet of niet, mijn huis. Ding komt er niet in, simpel.

Ik vecht al jaren tegen bedrijven die dingen willen doen bij mij die ze niet mogen, zoals bijvoorbeeld het afdwingen van automatische incasso. Heerlijk als je dat wint. Geeft genoeg motivatie voor het volgende gevecht. Of je moet van bukken houden natuurlijk.

Gegroet,

Ricardo
19-02-2013, 09:52 door Anoniem
@Above

Ze meten ook op de voedende transformator. 5 = 2 +2 +? hee we missen wat. Tijd voor nader onderzoek in de wijk.
19-02-2013, 09:55 door Anoniem
Q van een walnoot? Slimme meter houdt dit soort praktijken niet tegen. Het schijnt dat sommige mensen een bepaalde groep zelf even omlussen direct naar de hoofdstop. Dus voordat de slimme meter gaat lezen. Kunnen ze heel de dag met elektrische kachels het huis laten verwarmen.

Niet helemaal een walnoot...

Als een wijk volledig uitgerust is met slimme meters, weet je hoeveel Watt er betaald wordt (dat is wat de slimme meters tellen & doorgeven). Ook weet je hoeveel je de wijk in pompt aan vermogen (dat is wat de wijk-trafo uitvoert). Het verschil is verlies door bijvoorbeeld weerstand, maar ook door mensen met zeg maar 'groene vingers'. Het illegaal aftappen van energie is zo beter te controleren.

Wat ik hier ook lees is dat mensen na installatie van de meter meer energie zijn gaan gebruiken. Dat komt doordat de slimme meter wel fase-draaiing meet, maar de oude meter niet. De oude meter meet alleen 'ohms' gebruik, en niet wat nu veelal optreedt de fase draaiing door inductie & pc apparaatuur...
19-02-2013, 10:47 door Anoniem
[url=http://www.imghack.se/87311][img]http://cdn.imghack.se/medium/0582bdccd4c805587f8fbd29d2ad0481.jpg[/img][/url]

Onlangs ook hier een afspraak ontvangen van Stedin om een slimme meter te plaatsen
Waarop wij direct gemeld hebben dat de afspraak geannuleerd kan worden omdat wij geen slimme meter hoeven

Onze ohuidige meter zou vervangen moeten worden en hadden we de keus uit
1.Slimme meter
2.Slimme meter, uit laten zetten
3.Geen slimme meter, dit zou een digitalen zijn

Nu hebben wij gekozen voor de digitalen
3: Digitale meter met teruglever registratie (derde) http://www.zonenco.nl/elektriciteitsmeter-zonnepanelen-welke-meter-is-geschikt/

Maar hier lijkt het dan weer dat de ¨digitale meter¨ ook een slimme meter is
http://www.zonne-energie-fryslan.nl/slimme_meters.htm
19-02-2013, 10:52 door Spiff has left the building
Door Peter V, ma.18-2, 11:44 uur:
het feit dat je de Slimme Meter niet kan weigeren
Door Spiff, ma.8-2, 14:54 uur:
De slimme meter mag je wel weigeren.

Zie de informatie van de netbeheerders.
In deze thread reeds vermeld voor
- Liander (14:13 uur, door Spiff)
- Enexis (14:13 uur, door Spiff)
- Edinet (14:46 uur, door Spiff)
Peter V,
Had je nou een aanwijzing dat je bij een bepaalde netbeheerder een slimme meter niet zou kunnen weigeren?
Of was dat een onjuiste aanname die je had gedaan?


Door Spiff, ma.8-2, 21:04 uur:
een overzicht van de verschillende netbeheerders in Nederland:
http://www.energieleveranciers.nl/netbeheerders/elektriciteit
http://www.energieleveranciers.nl/netbeheerders/gas
19-02-2013, 11:19 door Spiff has left the building
Door Anoniem, 10:47 uur: [...]
Onze huidige meter zou vervangen moeten worden en hadden we de keus uit
1.Slimme meter
2.Slimme meter, uit laten zetten
3.Geen slimme meter, dit zou een digitale zijn

Nu hebben wij gekozen voor de digitale
3: Digitale meter met teruglever registratie (derde) http://www.zonenco.nl/elektriciteitsmeter-zonnepanelen-welke-meter-is-geschikt/
Afbeelding van de geplaatste meter, begrijp ik?
Maar hier lijkt het dan weer dat de digitale meter ook een slimme meter is
http://www.zonne-energie-fryslan.nl/slimme_meters.htm
Op wat baseer je precies dat de geplaatste digitale meter een slimme meter zou zijn?

Dat de plaatjes op het eerste oog overeen lijken te komen is daarvoor onvoldoende bewijs.
Komen de afgebeelde apparaten werkelijk wel overeen?
De afbeeldingen met de zeer beperkte resolutie zijn niet geschikt om te kunnen bepalen of het hetzelfde type betreft, of een ander.

Ook kan een verkeerd plaatje zijn gebruikt op die pagina van Werkgroep Zonne-energie Fryslân.
(De pagina ziet er zo knullig uit dat zo'n fout me niet zou verbazen.)

Het lijkt me veel beter om op basis van het typenummer van het geplaatste apparaat (daarvan over te nemen) de informatie van de fabrikant op te zoeken en op te zoeken wat voor soort meter dit nu werkelijk betreft, of om de fabrikant te benaderen met die vraag.
Succes.
19-02-2013, 11:26 door ben987
je kan er lang en breed over blijven discussiëren, maar wat voegt dat ding toe voor de consument ? helemaal niks dus !
je moet je afvragen waarom netwerkbeheerders die dingen willen plaatsen op eigen kosten terwijl de oude meters gewoon nog goed functioneren ?

maw, er gaan enge spelletjes gespeeld worden met dat ding.
het lijkt mij iig een ideaal ding om fijn mensen te monitoren en op de minuut af 24/7 profielen van mensen te creëren.
m.i. een ding wat is ontwikkeld door hele enge mensen met slechte gedachten.
nogmaals, welkom in de eussr !

gewoon niet doen !!

groet ben.
19-02-2013, 11:32 door Anoniem
Jaap-Henk Hoepman is senior wetenschapper aan het TNO en associate professor in beveiliging en toegepaste cryptografie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hieronder zijn bevindingen:

De slimme elektriciteitsmeter heeft een display en registreert de volgende verbruiksgegevens (en slaat die ook op):

Het verbruik in de afgelopen 10 dagen, in intervallen van 15 minuten.
Het verbruik in de daar voor liggende 40 dagen, in intervallen van 1 dag.
Het verbruik in de daar weer voor liggende 13 maanden, in intervallen van 1 maand.

Iedere meter heeft een aansluiting identificatie code (EAN code). Daarnaast heeft de meter een viertal poorten voor data in- en uitvoer.

P1 (alleen uitgang) geeft fysieke (bijvoorbeeld via USB) toegang tot de huidige verbruiksgegevens, die iedere 10 seconden worden geupdate.
P2 (alleen ingang) is een aansluiting voor de gasmeter
P3 (in- en uitgang) geeft remote access (via het elektriciteitsnet zelf) tot de opgeslagen gebruiksgegevens (dus met een resolutie van ten hoogste 15 minuten).
P4 (in- en uitgang) is voor het lokaal configureren van de meter.

De hoeveelheid te leveren stroom kan ook afgeknepen worden, en de levering van elektriciteit kan zelfs helemaal afgesloten worden. Er is nog discussie of het afsluiten alleen lokaal via poort P4 of ook remote via poort P3 mogelijk moet zijn.

Poort P3 communiceert met een zogenaamde dataconcentrator. Deze zit in de grijze kastjes langs de straat, waarvandaan (een deel van) de straat van stroom wordt voorzien. Deze dataconcentrators zijn verbonden met de regionale netbeheerders (RNB). Alle RNB zijn gekoppeld via een nationale hub, Energie Data Services Nederland (EDSN). Energiebedrijven en overige dienstaanbieders (ODA) kunnen gegevens uit een slimme meter opvragen door hiervoor een verzoek, via EDSN, aan de regionale netbeheerders te sturen. Deze vragen de gegevens, in batch, op via de dataconcentrators uit de meters zelf en sturen het resultaat vervolgens terug. Normaal gesproken duurt dit een dag.

Tussen de slimme meter en de data concentrator is een bepaalde mate van beveiliging (er schijnt DES gebruikt te worden) toegepast. Dit moet ook wel omdat alle communicatie via het elektriciteitsnet zelf verloopt. Zonder die beveiliging kan iedereen in de straat het stroomverbruik van alle buren uitlezen.

Minder duidelijk is hoe de rest van de beveiliging is geregeld. Het systeem lijkt gestoeld te zijn op een grote mate van onderling vertrouwen. Stroomleverantiers mogen alleen gegevens van hun eigen klanten opvragen. Dit wordt ook gecontroleerd door de EDSN, die hiervoor een database hebben met de nodige gegevens. Overige dienstaanbieders worden geacht zich ook aan deze regel te houden, maar deze wordt niet afgedwongen. (Een kwaadwillende stroomleverantier kan zich dus aanmelden als overige dienstaanbieder en zo inzicht krijgen in het energieverbruik van de klanten van de concurrent.) Ook het aanmelden als klant van een overige dienstaanbieder laat te wensen over. Het is onduidelijk hoe deze controleert of ik werkelijk degene ben die ik claim te zijn, en of ik niet probeer het energieverbruik van een bekende nederlander te kapen. Mijn suggestie om dan bij aanvraag het EAN van de meter op te geven helpt niet om het veiliger te maken: die kun je gegeven een adres gewoon opzoeken op een publieke website.

Technisch gesproken zou dit veel strakker ingeperkt kunnen worden. De beperkte groep netwerkbeheerders, stroomleverantiers en overige dienstaanbieders zou voorzien kunnen worden van een digitaal certificaat dat alle slimme meters op echtheid kunnen controleren. Om toegang te krijgen tot de gegevens in een meter presenteert de vragende partij dit certificaat, de slimme meter controleert dit, zet vervolgens de naam van de vragende partij in het display van de meter en vraagt de gebruiker of deze partij toestemming krijgt tot de gevraagde gegevens (die ook in het display worden weergegeven). Deze toestemming kan eenmalig of voor een beperkte tijd afgegeven worden. De gevraagde gegevens worden versleuteld en van een handtekening voorzien zodat authenticiteit gegarandeerd is en alleen de partij die toestemming gekregen heeft de gegevens kan lezen.

Dit is absoluut geen rocketscience. Dus het verbaast me eerlijk gezegd wel dat er blijkbaar niet over dit soort oplossingen is of wordt nagedacht.
19-02-2013, 11:36 door Anoniem
(Hernieuwde post poging)

Doorvragen bij netwerkbeheerder helpt :

IskraEmeco
www.iskraemeco.si (Slovenië)

Type meter(s), ME372 / MT372
Communicatie, o.a. gsm

Websearch voor meer info op :
MT372 prospect.pdf
Iskraemeco Mx37y Technical Description.pdf
19-02-2013, 11:38 door Anoniem
Slimme meter & de 'Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens ?

Wiki citaat dataretentie :

"Data Retention Directive) is op 3 mei 2006 in werking getreden (Pb EU, L105/54) en voorziet in een verplichting voor aanbieders van openbare elektronische communicatienetwerken en aanbieders van openbare elektronische communicatiediensten tot het bewaren van een bepaalde lijst van telecommunicatiegegevens gedurende een bepaalde periode."

Toekomst:

Zou het naïef zijn om te veronderstellen dat deze gegevens op termijn niet ook middels een 'reparatiewet' worden opgenomen in de bestaande bewaarplicht?

Bedenk daarbij ook nog eens dat keer op keer eerst geprobeerd wordt nieuwe ICT infrastructuren in te voeren omkleed met vele toezeggingen omtrent security en privacy, om vervolgens achteraf iedere keer weer te moeten constateren dat beloofde goede uitvoer en naleving daarvan tekort schiet (wie raadplegen de database, hoe vaak, waarom, voor welk doel en met wiens toestemming?).
Controle blijft daarmee iedere keer weer beperkt tot het belang van de overheid, namelijk controle op de burger uit eigenbelang, waarbij de controle ten behoeve van het belang van de burger blijft liggen.

Ook op het gebied van de slimme meter zijn er voldoende onbeantwoorde vragen als het gaat om de veilige inrichting van de infrastructuur, privacy en wie daarop toezicht houdt.
Want vooralsnog lijkt het zo dat de netwerkbeheerders ook voor eigen toezichthouder moeten 'spelen'.
Vertrouwen is een groot goed, krediet nemen op toekomstig vertrouwen zonder een redelijke waarborg valt mijns inziens onder gokken.
Alleen al op het punt van security geen beste basis om vanuit te vertrekken.

Misschien niet zo'n populaire gedachtegang, maar toch eens gezegd; op het punt van bijvoorbeeld privacy waarborgen kunnen we nog veel leren van onze oosterburen, die wel leer hebben getrokken uit ingrijpende historische 'anti democratische missers' en hoe dat te 'voorkomen'.
19-02-2013, 11:56 door Anoniem
Lijkt me wel leuk als iedereen en de familie & vrienden & vage kennissen hun stroomleverancier maar weer gewoon om een analoge meter met draaischijf vraagt. Geeft echt het minste gedonder, ook als je bv. zonnepanelen op je dak hebt.

Hadden we eigenlijk ook met de ovchipkaart moeten doen. Moet je zien hoeveel gedonder. Gewoon, tien miljoen protestbrieven dat we die rommel niet motten, dan staat de polletiek ook mooi met de bek vol tanden.

Ook als je denkt dat het nutteloos is: Die ene brief met een vriendelijk verzoek dat de netbeheerder akte neemt dat je een analoge draaischijfmeter wil kost je nauwlijks moeite, en als iedereen het doet heeft het ineens wél effect.

Hier rolt zo'n brief in tien minuten haarscherp uit de printer, krabbel eronder, in de envelop (met venster), postzegel erop, en hij kan op de bus. Bijna dezelfde moeite als voor twee reaguursels of kommentaartjes. Postzegels te duur? Als je nog een faxmodem hebt kun je op bijna dezelfde wijze een zakelijke brief wegtelefoneren, krijg je gratis ontvangstbericht erbij. Een brief maar ook een fax valt beter op dan een emailtje of een telefoontje. Perfecte bezigheid voor een verloren zondagmiddag.
19-02-2013, 12:53 door Spiff has left the building
Door Anoniem, ma.18-1, 20:37 uur:
Gelukkig geeft Liander op de volgende pagina de redenen van bezwaar:
https://www.liander.nl/liander/webforms/weigeren_slimme_meter.htm
[...]
Helaas kan ik maar één optie kiezen, multiselect zou hier toch ruim van toepassing zijn (7 van de 9 voor mij)
Je kunt uiteraard kiezen voor "Anders, nl."
en dan de redenen van bezwaar specificeren, of daarbij kortweg aangeven "Seven of Nine".
19-02-2013, 13:26 door Spiff has left the building
Door Anoniem, 11:36 uur:
Doorvragen bij netwerkbeheerder helpt :

IskraEmeco
www.iskraemeco.si (Slovenië)

Type meter(s), ME372 / MT372
Communicatie, o.a. gsm

Websearch voor meer info op :
MT372 prospect.pdf
Iskraemeco Mx37y Technical Description.pdf

Op wie of wat was dat een reactie?
Op de post van Anoniem 10:47 uur en Spiff 11:19 uur?
Of op een andere post?

En van wie was het een reactie?
Van Anoniem 10:47 uur, of van iemand anders, als reactie op Anoniem 10:47 uur?

Hoe dan ook, de verwijzing naar iskraemeco.si was nuttig.

-> http://www.iskraemeco.si/emecoweb/eng/products/products.html
-> http://www.iskraemeco.si/emecoweb/eng/products/households_electronic_meters.html
-> http://www.iskraemeco.si/emecoweb/eng/products/me162.html
-> http://www.iskraemeco.si/emecoweb/eng/products/bdf/me162_ang.pdf

@Anoniem 10:47

Die ME162 lijkt zo op het oog de meter waar je in je post van 10:47 uur op doelde.
Voor de ME162 wordt vermeld:
"Communication optical port for semi-automatic meter reading"
"Communication: Opto-port (IEC 62056 – 21): for local meter reading and programming."
(http://nl.wikipedia.org/wiki/IEC_62056)
Een optische poort.
Ik zie echter niets dat er op wijst dat het een slimme meter zou zijn die op afstand uitgelezen kan worden.

Betrof het een ándere Iskraemeco meter, dan kun je die wellicht eveneens in het Iskraemeco overzicht vinden.
En op basis van de detailinformatie kun je dan wellicht bepalen of het een 'simpele' digitale meter is, of een slimme meter die op afstand uitgelezen kan worden.


UPDATE - op mijn reactie van 13:26 uur

Ik ontdek iets waardoor ik nu toch weer twijfel over die Iskraemeco ME162,
waarover ik 13:26 uur nog schreef dat ik niets zag dat er op wees dat het een slimme meter zou zijn die op afstand uitgelezen kan worden.

Nu lees ik in de primaire product-url van de Iskraemeco ME162 dit:
A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)
http://www.iskraemeco.si/emecoweb/eng/products/me162.html
Dat wordt in de bijbehorende product-pdf echter helemaal niet vermeldt:
http://www.iskraemeco.si/emecoweb/eng/products/bdf/me162_ang.pdf

"A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)"
Wat betekent dat precies?
En hoe "remote" is dat?

Misschien kan iemand hier uitleggen wat dat betekent?
Anders is uitleg vragen aan de netbeheerder wellicht toch het verstandigste!
19-02-2013, 13:43 door Anoniem
Door Anoniem: Zou het naïef zijn om te veronderstellen dat deze gegevens op termijn niet ook middels een 'reparatiewet' worden opgenomen in de bestaande bewaarplicht?
De term is eerder "paranoïde". "Naïef" zou zijn om geen rekening te houden met de mogelijkheid dat zoiets bewaarheid zou kunnen worden.

De kans lijkt me voorlopig klein, maar je weet hoe gehaaid fred&ivo&vrinden zijn op "meer bevoegdheden" en toegang tot of het maken van allerhande databases, of dat nou nodig is of zelfs nuttig zou kunnen zijn of niet. Om te beginnen wordt er zelden of nooit de moeite genomen serieus na te denken of het niet ook anders kan (zie implantatendatabase).

Bedenk daarbij ook nog eens dat keer op keer eerst geprobeerd wordt nieuwe ICT infrastructuren in te voeren omkleed met vele toezeggingen omtrent security en privacy, om vervolgens achteraf iedere keer weer te moeten constateren dat beloofde goede uitvoer en naleving daarvan tekort schiet (wie raadplegen de database, hoe vaak, waarom, voor welk doel en met wiens toestemming?).
Lijkt me een duidelijk principe: Toezeggingen of zelfs in de wet verankerde "garanties" zijn gewoon niet genoeg.

Meest vernietigende voorbeeld was wel het nog voor de wet goed en wel aangenomen was omzetten van "harde garanties" dat paspoortvingerafdrukken nooit voor opsporingsdoeleinden zouden worden gebruikt, in het mandaat de vingerafdrukken ook maar gelijk in de criminelendatabase op te nemen als je ze toch "vrijwillig" bij de paspoortambtenaar kwam afleveren, want wel zo handig, toch? Dat was wel een erg grote druppel, dat.

Conclusie: Garanties zijn er niet in de politiek en dus ook niet op lange termijn in de wet, want de politiek maakt de wet.

Gevolg: Willen we niet dat er toegang toe verkregen wordt, mag de data niet opgeslagen worden. Zie ook het "recht vergeten te worden". Nu weet je ook waarom kamelenherders in de woestijn het vroom vinden om sommige dingen (of beesten) ongeteld te laten. Sommige dingen moet je gewoon niet willen weten. Iets waar wij nu achter komen in deze tijd van werkelijk stortvloeden aan allerhande data.

Controle blijft daarmee iedere keer weer beperkt tot het belang van de overheid, namelijk controle op de burger uit eigenbelang, waarbij de controle ten behoeve van het belang van de burger blijft liggen.
Terwijl dat toch eigenlijk andersom zou moeten werken. Ons staatsbestel laat de burgers hier gewoon in de steek.

Ik zeg niet: De politici, want betere politici krijgen we toch niet. Daarom zijn we een democratie, om ons met "checks and balances" tegen het gespuis aan de top te beschermen. Dat geldt dan dus ook voor databases die anders zomaar ineens ons leven kunnen gaan beheersen.

Ook op het gebied van de slimme meter zijn er voldoende onbeantwoorde vragen als het gaat om de veilige inrichting van de infrastructuur, privacy en wie daarop toezicht houdt.
Want vooralsnog lijkt het zo dat de netwerkbeheerders ook voor eigen toezichthouder moeten 'spelen'.
Meer armslag heeft het CBP en andere wettelijke basis gewoon niet. Een zoveelste toezichthoudende (en dus geld van op wie ze toezicht moet houden vangende) quango* lijkt me nou niet de meest zinvolle oplossing.

Vertrouwen is een groot goed, krediet nemen op toekomstig vertrouwen zonder een redelijke waarborg valt mijns inziens onder gokken.
Alleen al op het punt van security geen beste basis om vanuit te vertrekken.
Vertrouwen moet verdiend worden, maar wordt tegenwoordig voor present aangenomen bij, of zelfs afgedwongen van de burger. Zie je binnen de hele overheid en wat daar zo omheen hangt, en aan alle databases van de vele electronische dossiers en persoonsgegevensdatabases tot en met de ovfaalkaart.

Eigenlijk alleen het rekeningrijden is succesvol afgeschoten, en dan vooral vanwege de kosten van zo'n dom kastje. En vervolgens worden er alsnog initiatieven met vergelijkbare problematiek naarbinnen geschoven. Zoals daar zijn die automatische nummerplaatherkenning met opgerekte databases, maar ook dat Europese plan om in iedere auto een "zwarte doos" met gps en gsm verplicht te stellen, want dat scheelt (volgens hun berekening) wel 2500 doden over heel de unie ofzo. A raison van een tiental miljarden, dus dan weet je weer wat een gered leven waard is (iets van vijf miljoen euro per stuk).

En dan vinden ze het gek dat de burgers een beetje misselijk worden van het voortdurend buitenspel gezet worden maar wel gedwongen worden de hoge heren betweters te vertrouwen, met alles inclusief je wachtwoorden aan toe.

Misschien niet zo'n populaire gedachtegang, maar toch eens gezegd; op het punt van bijvoorbeeld privacy waarborgen kunnen we nog veel leren van onze oosterburen, die wel leer hebben getrokken uit ingrijpende historische 'anti democratische missers' en hoe dat te 'voorkomen'.
Onze oosterburen zijn geen boeman meer, echt niet. Zij hebben van hun fouten proberen te leren, wij (en onze grote voorbeelden) nog niet. We kunnen beter daarheen kijken dan naar de westerburen danwel de herrieschoppers in het verre westen.

* De Nederlandse term is iets van private uitvoeringsinstelling met publieke danwel bestuursrechtelijke taak. Hebben we een stuk of 3000 van.
19-02-2013, 14:01 door Anoniem
@Spiff, ja dat is hem bedankt
Ik dacht dat het een slimme meter was omdat

Allereerst viel me op dat 2 van onze buren dezelfde meter hebben en 1 van de buren heeft gewoon zijn oude meter nog
Aangezien ik al wist dat geen van mijn buren hadden aangegeven geen slimme meter te willen
Ging er dus vanuit 3 slimme meter en 1 niet slimme voor mij tegen te komen

Na zoeken op internet vond ik de 2 eerder genoemde site ,die mij geen uitsluitsel konden geven of ik nou een slimme meter had of niet gelukkig is het nu duidelijk en heb ik geen slimme meter
19-02-2013, 14:16 door Anoniem
@spiff,

In antwoord op je vraag, de volgende posts 'horen' bij elkaar.
Zag mijn eerdere post niet en dacht dat deze niet door de moderation was gekomen, vandaar.

Betreft posts dd.; vandaag, 01:37 door Anoniem & vandaag, 11:36, alsmede postverwijzing naar 'Slimme meterkast meldt inbreker wanneer woning leeg is" - d.d. 22-10-2012, T.23:08.

Info reeds lang geleden ingewonnen via netwerkbeheerder en installatie bedrijf dat deze installeert in betreffend gebied.
Doorgegeven metertypen kwamen niet exact overeen met de bestaande modellen als omschreven door de fabrikant (variatie mogelijkheden misschien in de 'x' en 'y' aanduiding in omschreven type aanduiding?).

Zal de documentatie nog eens opzoeken, weet vrijwel zeker dat uitleesbaarheid op diverse manieren mogelijk is.
19-02-2013, 14:22 door Anoniem
Er blijkt wel iig een hoop verwarring door het woord 'slim'. Wanneer is een meter slim? Ik denk dat netbeheerders een gewone digitale meter al slim noemen, maar dat wil niet zeggen dat de meter ook op afstand uit te lezen is.

Wel een belangrijke onderscheid.
19-02-2013, 14:29 door Anoniem
er schijnt DES gebruikt te worden

Zoals ik al eerder aangaf, heb ik een fors wantrouwen t.a.v. de versleuteling van de gegevens.

Peter
19-02-2013, 15:11 door Anoniem
Aanvulling op 14:10 Anoniem:

Opmerkelijk is wel dat geen van de meters dus een slimme meter is, mss waren ze op haha
19-02-2013, 15:32 door Above
De slimme meter is bedrog voor de consument!

De oude energiemeter met het draaiende schijfje, had een wettelijk bepaald gemiddelde. Als een apparaat bij u thuis wordt ingeschakeld, duurt het even voordat het schijfje de draaisnelheid voor het gebruik heeft bereikt. Andersom ook: als een apparaat wordt uitgezet draait het schijfje nog even door. Dat geeft allemaal niet want gemiddeld geeft de oude meter wel het juiste verbruik aan.

De gemiddelde afwijking is wettelijk vast gesteld op +/-14%, uw meter mag dus 14% te weinig en 14% te veel aangeven op ieder moment. Zolang de afwijking maar uiteindelijk op +/-0 uitkomt.

De nieuwe elektronische slimme energiemeter hebben niet zo'n schijfje, Ze werken volledig elektronies en zijn dus 100% precies, 100% van de tijd. Door een maas in de wet, mogen energieleveranciers de meters echter zo afstellen dat ze 14% meer energie registreren dan werkelijk verbruikt (interpretatie van +/-14%). Dit is dus volledig binnen de wetgeving maar voor de consument 14% nadeliger. Er wordt gewoon 14% meer energie in rekening gebracht dan er geleverd is, helemaal binnen de wet.

http://nulpuntenergie.net/index.php/electriciteit/235
19-02-2013, 15:53 door Stoffel
@spiff: In mijn geval was het Liander
19-02-2013, 16:09 door Spiff has left the building
@ Above 15:32 uur,

Jeminee Above, je weet je bron wel te kiezen, hè?
Kijk eens even rond op die nulpuntenergie.net site.
Is het je niet opgevallen wat een nonsens er in diverse andere categorieën verkondigd wordt?
Toets wat op nulpuntenergie.net beweerd wordt eens aan wat andere bronnen.

Wat betreft de bewering dat een slimme meter niet kan terugdraaien,
nee, niet zoals een oude meter, maar registratie van teruggeleverde elektriciteit is wel mogelijk.
Dat is zelfs voor een 'domme' digitale meter al mogelijk.
Anoniem 10:47 gaf al aan: "Digitale meter met teruglever registratie".
Bij de door Anoniem 10:47 bedoelde meter, de Iskraemeco ME162, wordt vermeld: "Measuring and registration: Double direction."
http://www.iskraemeco.si/emecoweb/eng/products/bdf/me162_ang.pdf
Mogelijk geldt die optie niet voor alle digitale meters, maar er kan wel degelijk een 'domme' digitale dan wel slimme meter geplaatst worden met teruglever-registratie.
19-02-2013, 16:11 door Anoniem
Ik hoop dat het niet zo ver gaat komen als in de VS, waar je opgepakt wordt als je deze apparaten weigert.

http://articles.chicagotribune.com/2013-01-24/news/chi-naperville-smart-meter-arrest-20130123_1_meter-opponents-smart-meter-wireless-meters

Ik zal zo'n meter in ieder geval op alle mogelijke manier tegenwerken. Al denk ik niet dat stalen platen iets gaan uithalen, omdat ik al ergens las dat men gewoon via het stroomnet in kan breken, en kan zien wat je voor apparaten aan hebt staan.

Maar ik denk dat zo'n meter bij mij wel opvallend vaak defect zal raken.
19-02-2013, 16:33 door Spiff has left the building
UPDATE - op mijn reactie van 13:26 uur aan Anoniem van 10:47 en 14:01 uur


Ik ontdek iets waardoor ik nu toch weer twijfel over die Iskraemeco ME162,
waarover ik 13:26 uur nog schreef dat ik niets zag dat er op wees dat het een slimme meter zou zijn die op afstand uitgelezen kan worden.

Nu lees ik in de primaire product-url van de Iskraemeco ME162 dit:
A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)
http://www.iskraemeco.si/emecoweb/eng/products/me162.html
Dat wordt in de bijbehorende product-pdf echter helemaal niet vermeld:
http://www.iskraemeco.si/emecoweb/eng/products/bdf/me162_ang.pdf

"A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)"
Wat betekent dat precies?
En hoe "remote" is dat?

Misschien kan iemand hier uitleggen wat dat betekent?
Anders is uitleg vragen aan de netbeheerder wellicht toch het verstandigste!
19-02-2013, 17:16 door Anoniem
Gelijk nog even gebeld, maar er schijnt te weining technische kennins aanwezig te zijn ,maar word terug gebeld met 2dgn
19-02-2013, 17:37 door Spiff has left the building
Door Stoffel, 15:53 uur:
@spiff: In mijn geval was het Liander
Slordig dan zeg, van Liander, dat wat je gisteren 19:54 uur schreef,
dat Liander aangaf bij de slimme meter weigeraars een een nieuwe 'domme' meter te willen plaatsen en de monteur vervolgens toch een 'slimme' meter wilde plaatsen.
Vooral nogal slordig gezien het feit dat Liander op de website aangeeft dat en hoe een slimme meter geweigerd kan worden.
http://www.liander.nl/liander/slimme_meter_2012/keuzevrijheid.htm
https://www.liander.nl/liander/webforms/weigeren_slimme_meter.htm

Hoe kwam je er achter dat het een 'slimme' meter was die geplaatst zou worden?
Gaf de monteur dat aan?
19-02-2013, 21:45 door [Account Verwijderd]
[Verwijderd]
20-02-2013, 10:25 door Anoniem
Door Above: De slimme meter is bedrog voor de consument!

De oude energiemeter met het draaiende schijfje, had een wettelijk bepaald gemiddelde. Als een apparaat bij u thuis wordt ingeschakeld, duurt het even voordat het schijfje de draaisnelheid voor het gebruik heeft bereikt. Andersom ook: als een apparaat wordt uitgezet draait het schijfje nog even door. Dat geeft allemaal niet want gemiddeld geeft de oude meter wel het juiste verbruik aan.

De gemiddelde afwijking is wettelijk vast gesteld op +/-14%, uw meter mag dus 14% te weinig en 14% te veel aangeven op ieder moment. Zolang de afwijking maar uiteindelijk op +/-0 uitkomt.

De nieuwe elektronische slimme energiemeter hebben niet zo'n schijfje, Ze werken volledig elektronies en zijn dus 100% precies, 100% van de tijd. Door een maas in de wet, mogen energieleveranciers de meters echter zo afstellen dat ze 14% meer energie registreren dan werkelijk verbruikt (interpretatie van +/-14%). Dit is dus volledig binnen de wetgeving maar voor de consument 14% nadeliger. Er wordt gewoon 14% meer energie in rekening gebracht dan er geleverd is, helemaal binnen de wet.

http://nulpuntenergie.net/index.php/electriciteit/235

Above quote maar een deel van de site:


We zijn door de firma Verispect erop gewezen dat er onjuistheden in dit artikel kunnen staan. Hierbij wordt een gedeelte van hun informatie geplaatst, Verispect is door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) aangewezen als toezichthouder op naleving van o.a. de Metrologiewet.:

" In Nederland worden alleen meters in gebruik genomen die door de fabrikant zijn geproduceerd volgens de Europese Richtlijn. Daardoor is de fabrikant gebonden aan regels. Zo mag men bij de productie van meetinstrumenten geen misbruik van de maximaal toelaatbare fout maken. Men dient de meetfout richting nul af te stellen. De miswijzingen van meters uit hetzelfde productieproces mogen bovendien niet allemaal hetzelfde teken dragen. Het is dus niet toegestaan om alle meters ten nadele van de consument af te stellen.
De meters worden voorzien van een verzegeling zodat toegang tot de instellingen wordt voorkomen. De afnemer van de meters heeft daardoor geen toegang tot de instellingen en kan deze niet in zijn voordeel afstellen. Een meter die niet voorzien is van een fabriekszegel roept bij controle direct vragen op.
De resultaten van de steekproefsgewijze ingangscontrole en de steekproefcontrole één jaar na ingebruikname worden juist toegepast om te voorkomen dat meters met een te grote miswijzing (langdurig) in het net worden geplaatst. "

einde citaat van Verispect
20-02-2013, 10:25 door Anoniem

"A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)"
Wat betekent dat precies?
En hoe "remote" is dat?

20mA Current Loop is een oud digitaal communicatieprotocol. Stroomgestuurd. Zender en ontvanger worden in een lus aangesloten, als voorbeeld: een stroompuls is een 1, geen stroompuls is een 0. Voor full duplex heb je twee lussen nodig. De oude telegraaf ('Wilde Westen') werkte er al mee (is mij verteld) en het werd veel gebruikt voor programmeerpoorten van o.a. PLC's. 20mA CL is opgevolgd door RS232, USB, LAN, WiFi, bluetooth, .... Afstand is afhankelijk van de snelheid, 9600bps tot 400m, 50bps tot vele mijlen. Zie ook: https://en.wikipedia.org/wiki/Current_loop
20-02-2013, 10:32 door Stoffel
Door Spiff:
Door Stoffel, 15:53 uur:
@spiff: In mijn geval was het Liander
Slordig dan zeg, van Liander, dat wat je gisteren 19:54 uur schreef,
dat Liander aangaf bij de slimme meter weigeraars een een nieuwe 'domme' meter te willen plaatsen en de monteur vervolgens toch een 'slimme' meter wilde plaatsen.

Hoe kwam je er achter dat het een 'slimme' meter was die geplaatst zou worden?
Gaf de monteur dat aan?
De monteur vertelde me waar het kabeltje tussen de nieuwe meter en de, later te plaatsen, aansluitbare gasmeter zou komen.

Hoezo kabeltje ?

Er stond dus een "slimme meter" op z'n opdrachtbon !!!!
20-02-2013, 10:59 door Spiff has left the building
Door Spiff, gisteren, di.19-2, 16:33 uur (update op 13:26):
"A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)"
Wat betekent dat precies?
En hoe "remote" is dat?
Door Anoniem, vandaag, 10:25 uur:
20mA Current Loop is een oud digitaal communicatieprotocol. Stroomgestuurd. Zender en ontvanger worden in een lus aangesloten, als voorbeeld: een stroompuls is een 1, geen stroompuls is een 0. Voor full duplex heb je twee lussen nodig. De oude telegraaf ('Wilde Westen') werkte er al mee (is mij verteld) en het werd veel gebruikt voor programmeerpoorten van o.a. PLC's. 20mA CL is opgevolgd door RS232, USB, LAN, WiFi, bluetooth, .... Afstand is afhankelijk van de snelheid, 9600bps tot 400m, 50bps tot vele mijlen. Zie ook: https://en.wikipedia.org/wiki/Current_loop
Dankjewel, Anoniem.
Tóch een protocol voor communicatie op aanzienlijke afstand dus, begrijp ik.
Dat wat Anoniem van gisteren 10:47 en 14:01 uur nu juist niet wenste.

En dank je voor de verwijzing naar de Wikipedia-link.
Ik had uitgebreid gezocht op 'CS interface' en had daarmee niets bruikbaars gevonden. Ik had nooit verwacht dat ik op 'current loop' moest zoeken.
Nogmaals bedankt voor de uitleg.
20-02-2013, 11:23 door Anoniem
Spiff,
aanzienlijke afstand: ja, maar het vergt een fysieke kabel en die zie je wel onder je voordeur door lopen :-)
Hans (Anoniem 10u25)
20-02-2013, 11:24 door Spiff has left the building
Door Spiff, gisteren, 17:37 uur:
Hoe kwam je er achter dat het een 'slimme' meter was die geplaatst zou worden?
Gaf de monteur dat aan?
Door Stoffel, vandaag, 10:32 uur:
De monteur vertelde me waar het kabeltje tussen de nieuwe meter en de, later te plaatsen, aansluitbare gasmeter zou komen.
Hoezo kabeltje ?
Er stond dus een "slimme meter" op z'n opdrachtbon !!!!
Goed dat je dat door had.

Maar nu denk ik wel aan wat Anoniem 14:22 gisteren aangaf:
Door Anoniem, gisteren, 14:22 uur:
Er blijkt wel iig een hoop verwarring door het woord 'slim'.
Wanneer is een meter slim?
Ik denk dat netbeheerders een gewone digitale meter al slim noemen, maar dat wil niet zeggen dat de meter ook op afstand uit te lezen is.
Wel een belangrijke onderscheid.
Goeie opmerking.
Ikzelf begon me gaandeweg deze thread hetzelfde af te vragen.

Om duidelijk te krijgen waar iedereen het over heeft, netbeheerders en anderen, zal onderscheid gemaakt moeten tussen
1. oude analoge 'domme' meters,
2. digitale 'domme' meters, met nauwelijks meer functionaliteit dan oude analoge 'domme' meters,
3. 'slimme' meters met uitgebreide functionaliteit maar zonder enige mogelijkheid de meter op afstand (buitenshuis) af te lezen en/of te bedienen/programmeren,
4. 'slimme' meters met de mogelijkheid de meter op afstand (buitenshuis) af te lezen en/of te bedienen/programmeren.
Zonder dat onderscheid ontstaat beslist verwarring.

Ik heb daardoor nu geen idee hoe 'slim' de meter was die de Liander-monteur van plan was bij jou te plaatsen, Stoffel.
Heeft de monteur aangegeven dat die meter op afstand (buitenshuis) af te lezen en/of te bedienen/programmeren zou zijn?
Dat elektriciteitsmeter en gasmeter gekoppeld worden lijkt daar wel op te wijzen, maar zou mogelijk ook in verband te zien kunnen zijn met 'slim' zonder de mogelijkheid op afstand (buitenshuis) af te lezen en/of te bedienen/programmeren.
20-02-2013, 11:36 door Anoniem
Ja als een slimme meter op 50 km afstand via current loop kan worden uitgelezen, dan valt het
wel op als men remote monitoring wil gaan doen. Lijkt me niet zo iets om hoofdpijn van te krijgen dus
van 'ze willen me pakken'. Ik zou pas onrust voelen als de oprit openligt om het kabeltje in te graven.
En dan moet-ie nog in de meter gestoken worden.
20-02-2013, 12:40 door Argot
Het gaat in principe toch alleen maar om het totaalverbruik? Die stand geef je door via internet of telefoon (een kwestie van enkele minuten) en dat wordt uiteindelijk gefactureerd. Daarvoor heb je geen slimme meter nodig, lijkt me zo.
Ik verbruik gewoon wat ik nodig heb en merk het vanzelf wel op de (eind)afrekening. Besparen doe je door maatregelen te treffen (dubbel glas, isolatie, zuinige apparaten, noem maar op), niet door een slimme meter te plaatsen.
Ik doe er alles aan om te voorkomen dat hier een slimme meter komt. Met het zoveelste trackingsysteem ga ik dus niet meedoen!
20-02-2013, 13:00 door Spiff has left the building
Door Spiff, gisteren, di.19-2, 16:33 uur (update op 13:26):
"A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)"
Door Anoniem, vandaag, 10:25 uur:
Afstand is afhankelijk van de snelheid, 9600bps tot 400m, 50bps tot vele mijlen.
Door Spiff, vandaag, 10:59 uur:
Tóch een protocol voor communicatie op aanzienlijke afstand dus, begrijp ik.
Door Anoniem, vandaag, 11:23 uur:
aanzienlijke afstand: ja, maar het vergt een fysieke kabel en die zie je wel onder je voordeur door lopen :-)
Hans (Anoniem 10u25)
Door Anoniem, vandaag, 11:36 uur:
Ja als een slimme meter op 50 km afstand via current loop kan worden uitgelezen, dan valt het wel op als men remote monitoring wil gaan doen. Lijkt me niet zo iets om hoofdpijn van te krijgen dus van 'ze willen me pakken'. Ik zou pas onrust voelen als de oprit openligt om het kabeltje in te graven. En dan moet-ie nog in de meter gestoken worden.
Dank voor de aanvullingen.
Is voor dat systeem "A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)" per se een extra kabel nodig?
Ik was in de veronderstelling dat dat via het bestaande elektriciteitsnet kon lopen, zoals eerder in nieuws over de invoering van 'slimme meters' werd aangegeven dat uitgelezen zou worden via het elektriciteitsnet.
Vereist dat systeem "A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)" per se een extra kabel, dan was mijn veronderstelling onjuist, en is dat systeem (zonder extra kabel) dus niet te gebruiken om op afstand de meter af te lezen en/of te bedienen/programmeren.
20-02-2013, 15:10 door Stoffel
Ik heb hem nog niet langs zien komen, maar, volgens Liander had de versie, die bij ons in de plaats is geïnstalleerd, een GSM set aan boord.
20-02-2013, 15:21 door Spiff has left the building
Door Stoffel:
Ik heb hem nog niet langs zien komen, maar, volgens Liander had de versie, die bij ons in de plaats is geïnstalleerd, een GSM set aan boord.
Dat lijkt me zo goed als zeker om de mogelijkheid te bieden de meter op afstand (buitenshuis) te kunnen aflezen en/of bedienen/programmeren (dus het type 4 van wat ik 11:24 uur neerzette).
Absurd dat de Liander-monteur zo'n type wilde installeren terwijl je je weigering zo'n meter te laten plaatsen had aangegeven.
20-02-2013, 17:04 door Anoniem
Spiff,
voor zover ik weet is zo'n Current Loop port een aparte fysieke port. In de info die ik vind staat hij als 'optioneel' en ik vind er verder niets over. Ik vermoed een alternatief voor de glas poort en ook te gebruiken voor lokaal uitlezen en programmeren (monteur met notebook). Dit gaat niet over het net of over GSM.
21-02-2013, 13:01 door [Account Verwijderd]
[Verwijderd]
21-02-2013, 16:43 door Preddie
Door Spiff:
Door Spiff, gisteren, di.19-2, 16:33 uur (update op 13:26):
"A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)"
Door Anoniem, vandaag, 10:25 uur:
Afstand is afhankelijk van de snelheid, 9600bps tot 400m, 50bps tot vele mijlen.
Door Spiff, vandaag, 10:59 uur:
Tóch een protocol voor communicatie op aanzienlijke afstand dus, begrijp ik.
Door Anoniem, vandaag, 11:23 uur:
aanzienlijke afstand: ja, maar het vergt een fysieke kabel en die zie je wel onder je voordeur door lopen :-)
Hans (Anoniem 10u25)
Door Anoniem, vandaag, 11:36 uur:
Ja als een slimme meter op 50 km afstand via current loop kan worden uitgelezen, dan valt het wel op als men remote monitoring wil gaan doen. Lijkt me niet zo iets om hoofdpijn van te krijgen dus van 'ze willen me pakken'. Ik zou pas onrust voelen als de oprit openligt om het kabeltje in te graven. En dan moet-ie nog in de meter gestoken worden.
Dank voor de aanvullingen.
Is voor dat systeem "A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)" per se een extra kabel nodig?
Ik was in de veronderstelling dat dat via het bestaande elektriciteitsnet kon lopen, zoals eerder in nieuws over de invoering van 'slimme meters' werd aangegeven dat uitgelezen zou worden via het elektriciteitsnet.
Vereist dat systeem "A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)" per se een extra kabel, dan was mijn veronderstelling onjuist, en is dat systeem (zonder extra kabel) dus niet te gebruiken om op afstand de meter af te lezen en/of te bedienen/programmeren.

Ik weet niet of dit current loop heet, maar ik ben bekend met de twee manieren waarop deze meters hun dat versturen. Één via het GSM/GPRS/UMTS/3G netwerk en de andere middels het laagspaningsnetwerk, dit laatste gaat gewoon het bestaande netwerk electro aansluiting. Dit signaal wordt als het ware over een soort Ethernet of Power verstuurd, niet helemaal het zelfde maar wel vergelijkbaar.
21-02-2013, 17:25 door Anoniem
Mooi verhaal, nu weet ik het helemaal niet meer
Dit is wat ik vandaag terug kreeg als reactie op mijn vraag

Nu hebben wij de Iskraemeco ME162 gekregen
Nu lees ik in de primaire product-url van de Iskraemeco ME162 dit:A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)

Wat betekent dat precies?
En hoe "remote" is dat?

Graag reageren wij op uw e-mail van 19 februari 2013 waarin u aangeeft dat u geen gebruik wilt maken van het op afstand uitlezen van de meters.

De elektriciteitsmeter wordt niet door Stedin op afstand uitgelezen. De meter heeft wel de optie om op afstand uitgelezen te worden. Echter kan dit alleen op de meter zelf ingeschakeld worden. Dit is niet ingeschakeld op dit moment. Stedin plaatst geen meters meer waar de optie om de meter op afstand uit te lezen is, niet aanwezig is. Stedin moet u de keuze geven om wel of geen gebruik te maken van het op afstand uitlezen van de meters. U geeft aan dat u dit niet wenst, dus leest Stedin de meters niet op afstand uit.

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Wilt u meer weten? Op onze website vindt u de antwoorden op de meest gestelde vragen: www.stedin.net.

Met vriendelijke groet,

Roxy Kieboom
Klantenservice

We wachten maar even af wat de fabriekant zelf zegt
21-02-2013, 18:50 door Anoniem
De aanwezigen hier kennen veelal het verschil tussen 'interface' en 'protocol' niet.
Currentloop (en ook RS232) zijn interfaces, geen protocollen.
Interfaces kun je niet hacken.
22-02-2013, 10:22 door Anoniem
"Weigeren van de meter blijkt gewoon mogelijk. Als de kosten daarvan (deels) door jou moeten worden betaald is dat een afweging die je zelf moet maken. Is wat jij een inbreuk op je privacy vindt je 75 piek waard?"

En je denkt werkelijk dat die keuze op langere termijn ook van toepassing blijft ? Probeer eens een defecte oude meter te laten vervangen door een niet-slimme meter zou ik zeggen ;)
28-02-2013, 11:44 door Anoniem
En als vervolg op het plaatsen van de slimme meters NU DIT:

ARNHEM/BRUSSEL -

Stroom op afstand regelen

Energiebedrijven azen erop om uw koelkast, wasmachine, diepvries of tv op afstand te bedienen. De eigenaren van de netten, zogeheten netwerkbedrijven, hebben via hun Europese brancheorganisatie bij de Europese Commissie een idee gelanceerd om te zien in hoeverre toegang tot elektrische apparaten van individuele consumenten wettelijk af te dwingen is.

Ok, het is een telegraaf artikel maar toch.... link:

http://www.telegraaf.nl/binnenland/21337752/__Energiebedrijf_zet_koelkast_lager__.html
12-03-2013, 22:26 door Anoniem
Volgende url kwam ik net tegen, een juichberichtje uit 2010. Illustreert mooi één van de redenen dat slimme meters zo hard gepusht worden. Het gaat natuurlijk ook over geld, en kpn ziet de gouden eieren al naarbinnen rollen.

http://www.wirelessindustrynews.org/news-jul-2010/2021-070910-win-news.html
15-03-2013, 13:16 door freediver
Ik zie het nut van een slimme energiemeter niet in als je daarmee je privacy compromiteert. De overheid of het bedrijf dat mij dit door de strot duwt compromiteert zichzelf dan in de rechtszaak die erop volgt. Ik wil dat ding niet in huis hebben omdat ze mijn privacy daarmee van me ontvreemden. Met 1x per jaar afgifte van deze verbruiksdata heb ik geen moeite omdat je nu eenmaal energie koopt van de leverancier en dat moet betaald worden. Waar ik wel moeite mee heb is dat dadelijk men je 24uur per dag kan Monitoren.
15-03-2013, 13:59 door Anoniem
Door Predjuh: Ik ben (helaas) de gebruiker van een slimme meter. Deze is ongevraagd vervangen 1 of 2 jaar terug. Weigeren was niet mogelijk of ik moest rond 75 euro betalen plus de kosten voor de installatie.

Helaas; je bent verkeerd voorgelicht (ik vind het zelfs liegen; maar een jurist zal dat niet zo zien) door de netbeheerder; weigeren mag wettelijk. Sommige (veel?) medewerkers zijn ook niet goed op de hoogte dat weigeren mag en zijn daarom heel stellig.

Ik heb Liander al 2x een boze brief geschreven over hoe ze te werk gaan om je maar een slimme meter in je maag te splitsen. Ze huren een derde partij in wie het gaat uitvoeren, dit wordt al netjes gepland en jij krijgt er bericht over. Er wordt met geen woord gerept dat je gewoon mag zeggen dat ding wil ik niet.

Bedrijven zijn er goed in: Zorg dat de klant zich moet inspannen om zaken recht te zetten. Leg daar het werk neer.
16-03-2013, 11:37 door Anoniem
lees dit boek die een scenario beschrijft, mocht deze meter in vele huishoudens zijn geinstalleerd en deze gehacked zou ((kunnen)) worden !

Black out | Marc Elsberg http://www.bol.com/nl/p/black-out/9200000005540235/
17-03-2013, 16:29 door Anoniem
Door freediver: Ik zie het nut van een slimme energiemeter niet in als je daarmee je privacy compromiteert. De overheid of het bedrijf dat mij dit door de strot duwt compromiteert zichzelf dan in de rechtszaak die erop volgt.
Zoals Arnout je kan vertellen: Wil je een rechtszaak starten dan moet je laten zien wat je werkelijke schade is. Daarin zit hem vaak genoeg de kneep, want tegen de tijd dat je die kan aantonen is het kwaad geschied. Of erger nog, het kwaad is geschied maar je kan niets direct aantonen. Dat komt nogal vaak voor bij dit soort informatielekproblemen.

Ik wil ook geen slimme meters, precies daarom. Maar de enige remedie die we hebben, naast europolitiker zover krijgen dat ze hun eurodirective lobbykeutel intrekken en daarna dat onze eigen politici en electriciteitsbedrijven ophouden die dingen te installeren omdat het hun goed uitkomt maar ons-de-klanten niet, is direct je eigen netbeheerder en leverancier aan te schrijven en officeel te maken dat jij geen slimme meter in jouw huis wil hebben, nu niet en later ook niet.

Dus klim in de pen en schrijf je netbeheerder. Voordat ze langskomen met zo'n ding.
18-03-2013, 08:58 door Anoniem
Door Anoniem: lees dit boek die een scenario beschrijft, mocht deze meter in vele huishoudens zijn geinstalleerd en deze gehacked zou ((kunnen)) worden !

Black out | Marc Elsberg http://www.bol.com/nl/p/black-out/9200000005540235/


Hoe overleef ik de slimme meter.
http://www.scholieren.com/boekverslag/63480
18-03-2013, 09:52 door Anoniem
Zijn we lekker mee !

Dus voortaan tijdens een vakantie maar wat stroomverbruikers aan laten om inbraak te voorkomen .
15-01-2014, 17:22 door Anoniem
Hoe bedoel je dat "stiekem" precies?
Had je een afspraak gemaakt om de oude meter te laten vervangen door een nieuwe niet-slimme meter, en wilde de monteur in plaats daarvan toch een slimme meter monteren?
Een andere manier voor 'stiekem' vervangen kan ik zo gauw nog niet bedenken.[/quote]
Stiekum is dat ze een brief sturen dat er op die datum/tijd iemand voor de deur staat om de meter te vervangen. Ik heb geen afspraak gemaakt. Wel steeds een brief gestuurd ik geen afspraak heb gemaakt en dat ik een slimme meter weiger. Daar hoor ik dan niets meer van en na twee jaar 'rust' dus nu weer een 'afspraak' dat er een monteur aan de deur komt...

Nergens in de brief dat ik kan weigeren, wel in de bijgevoegde folder op de laatste pagina verstopt in de tweede alinea dat de slimme meter geweigerd kan worden, maar dan niet 'hoe'.
18-03-2014, 15:17 door Anoniem
Door Predjuh:
Door Spiff:
Door Spiff, gisteren, di.19-2, 16:33 uur (update op 13:26):
"A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)"
Door Anoniem, vandaag, 10:25 uur:
Afstand is afhankelijk van de snelheid, 9600bps tot 400m, 50bps tot vele mijlen.
Door Spiff, vandaag, 10:59 uur:
Tóch een protocol voor communicatie op aanzienlijke afstand dus, begrijp ik.
Door Anoniem, vandaag, 11:23 uur:
aanzienlijke afstand: ja, maar het vergt een fysieke kabel en die zie je wel onder je voordeur door lopen :-)
Hans (Anoniem 10u25)
Door Anoniem, vandaag, 11:36 uur:
Ja als een slimme meter op 50 km afstand via current loop kan worden uitgelezen, dan valt het wel op als men remote monitoring wil gaan doen. Lijkt me niet zo iets om hoofdpijn van te krijgen dus van 'ze willen me pakken'. Ik zou pas onrust voelen als de oprit openligt om het kabeltje in te graven. En dan moet-ie nog in de meter gestoken worden.
Dank voor de aanvullingen.
Is voor dat systeem "A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)" per se een extra kabel nodig?
Ik was in de veronderstelling dat dat via het bestaande elektriciteitsnet kon lopen, zoals eerder in nieuws over de invoering van 'slimme meters' werd aangegeven dat uitgelezen zou worden via het elektriciteitsnet.
Vereist dat systeem "A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)" per se een extra kabel, dan was mijn veronderstelling onjuist, en is dat systeem (zonder extra kabel) dus niet te gebruiken om op afstand de meter af te lezen en/of te bedienen/programmeren.

Ik weet niet of dit current loop heet, maar ik ben bekend met de twee manieren waarop deze meters hun dat versturen. Één via het GSM/GPRS/UMTS/3G netwerk en de andere middels het laagspaningsnetwerk, dit laatste gaat gewoon het bestaande netwerk electro aansluiting. Dit signaal wordt als het ware over een soort Ethernet of Power verstuurd, niet helemaal het zelfde maar wel vergelijkbaar.


Mooi verhaal, nu weet ik het helemaal niet meer
Dit is wat ik vandaag terug kreeg als reactie op mijn vraag

Nu hebben wij de Iskraemeco ME162 gekregen
Nu lees ik in de primaire product-url van de Iskraemeco ME162 dit:A CS interface (a 20 mA current loop) for remote readout and programming (option)

Wat betekent dat precies?
En hoe "remote" is dat?

Graag reageren wij op uw e-mail van 19 februari 2013 waarin u aangeeft dat u geen gebruik wilt maken van het op afstand uitlezen van de meters.

De elektriciteitsmeter wordt niet door Stedin op afstand uitgelezen. De meter heeft wel de optie om op afstand uitgelezen te worden. Echter kan dit alleen op de meter zelf ingeschakeld worden. Dit is niet ingeschakeld op dit moment. Stedin plaatst geen meters meer waar de optie om de meter op afstand uit te lezen is, niet aanwezig is. Stedin moet u de keuze geven om wel of geen gebruik te maken van het op afstand uitlezen van de meters. U geeft aan dat u dit niet wenst, dus leest Stedin de meters niet op afstand uit.

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Wilt u meer weten? Op onze website vindt u de antwoorden op de meest gestelde vragen: www.stedin.net.

Met vriendelijke groet,

Roxy Kieboom
Klantenservice

We wachten maar even af wat de fabriekant zelf zegt

Is er al een antwoord van de fabrikant? Ik heb de slimme meter geweigerd, en heb nu ook een ME162 en ben benieuwd. Is er een manier om te bepalen of de "CS interface" optie geïnstalleerd is of niet?
21-03-2014, 15:16 door Anoniem
Mogelijk kun je aan het einde van de typeaanduiding (K0 of K1) zien of de meter deze interface wel of niet heeft:

http://www.circuitsonline.net/forum/view/112470
Reageren

Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.