image

Juridische vraag: moet ik videobeelden aan de politie afstaan?

woensdag 8 mei 2013, 09:48 door Arnoud Engelfriet, 10 reacties

Heb jij een uitdagende vraag over beveiliging, recht en privacy, stel hem aan ICT-jurist Arnoud Engelfriet. Arnoud geeft elke week in een artikel antwoord op een interessante vraag. Vanwege het grote aantal inzendingen kunnen niet alle vragen beantwoord worden.

Vraag: Ik heb mijn huis beveiligd met camera's. Deze filmen ook mijn voortuin en een klein stukje van de weg, direct voor mijn huis. Daarmee zou ik dus een misdrijf in de straat kunnen filmen, in theorie. Moet ik de beelden dan aan de politie geven?

Antwoord: Het is toegestaan ter beveiliging van je eigen huis en erf camera's te hanteren, mits je dat duidelijk aankondigt aan bezoekers. Als je bij die beveiliging een klein stukje van de weg filmt, is ook dat toegestaan.

Dergelijke beelden zijn bruikbaar als bewijs, en iedereen is gerechtigd om aangifte te doen van misdrijven als ze daar kennis van hebben. Dus ja, je mag die beelden aan de politie geven als jij meent dat daar iets strafbaars op te zien is.

Het kan ook zijn dat niet jij maar de politie meent dat de beelden strafbare feiten laten zien, en dan bij jou aanklopt om een kopie van de beelden te krijgen. Dat ligt juridisch lastiger: hiervoor moet de politie een bevel van de officier van justitie hebben.

En als die beelden mensen herkenbaar in beeld brengen (wat meestal zo is bij cameratoezicht) dan moet je strikt gesproken zelfs een machtiging van de rechter-commissaris hebben. Dit omdat zulke beelden 'bijzondere persoonsgegevens' van mensen onthullen, met name hun ras of etnische afkomst. En die gegevens mag de politie alleen met zo'n machtiging opvragen. (Hoewel.)

Soms hoor je wel dat agenten het 'vrijwillig vragen', oftewel we vorderen niets maar we vragen alleen maar, u mag nee zeggen. Of juist, we hebben geen tijd om die rechter-commissaris te bellen dus geef nou die beelden even. Dat is allebei tegen de wet. Een agent mag niet vragen, alleen vorderen, wanneer het gaat om een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer (of een ander grondrecht). Je staat dus in je recht als je zo'n verzoek weigert. Sterker nog: ga je mee in zo'n verzoek, dan worden de beelden (mogelijk) onbruikbaar als bewijs omdat ze zonder machtiging gevorderd zijn.

Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.

Reacties (10)
08-05-2013, 11:32 door Anoniem
Arnoud, je verwijst terecht naar de Hoge Raad zaak. Het lijkt mij dat je daar op mag vertrouwen en daarom moet voldoen aan een vordering op grond van art. 126nd Sv voor videobeelden (dus met een bevel van de officier van justitie i.p.v. rechter-commissaris).

Jan-Jaap Oerlemans
08-05-2013, 18:26 door Anoniem
In dit artikel ontbreekt nog het onderscheid tussen particulieren en bedrijven. De aanwijzing opsporingsbevoegheden heeft hier het volgende over te zeggen (http://www.om.nl/organisatie/beleidsregels/overzicht/opsporing/@158933/aanwijzing-1/)

- Zonder vordering kan een burger gegevens verstrekken op basis van vrijwillige medewerking (hieronder wordt verstaan op eigen initiatief of desverzocht door de opsporingsambtenaar).
- Een bedrijf of instelling kan zonder vordering gegevens verstrekken, indien die verstrekking gepaard gaat met aangifte. Dan is sprake van gegevens die op eigen initiatief zijn verstrekt.
- Geen vordering is nodig voor gegevens die vrij opvraagbaar zijn (bijvoorbeeld het openbaar deel van het register van het Kadaster/de Kamer van Koophandel of het internet).
- Evenmin is een vordering nodig indien de gegevens op grond van bijzondere wetgeving kunnen worden verkregen. Wel geldt dat de regeling omtrent inbeslagneming in dit geval niet kan worden toegepast als het doel uitsluitend is de verkrijging van gegevens die staan op de gegevensdrager en niet om de gegevensdrager zelf.

In de overige gevallen zal er dus gevorderd moeten worden.

Indien er gevorderd dient te worden, kan inderdaad volstaan worden met vordering 126nd, indien het beeld strafbare feiten bevat. In andere gevallen zal toch een machtiging van de rc nodig zijn.
08-05-2013, 18:57 door Arnoud Engelfriet
Jan-Jaap, de HR zegt nu juist dat 126nd bij bijzondere persoonsgegevens een bevel van de R-C vereist, of mis ik iets?
Uit de wetgeschiedenis volgt dat niet alleen gegevens die direct het ras van een persoon betreffen, maar ook gegevens waaruit informatie over het ras van een persoon kan worden afgeleid, zoals een foto van een persoon, als "gevoelige" informatie moet worden aangemerkt, die door de Officier van Justitie slechts kan worden gevorderd op de voet van de art. 126nd en 126nf Sv, dus na daartoe door de rechter-commisaris verleende machtiging.

Er is een arrest van Hof Arnhem (http://jure.nl/BM6941) dat zegt dat filmen van een pintransactie geen verwerking van persoonsgegevens is:
Om meer of anders dan een foto- of videoregistratie van de (bij een duidelijke opname voor het bewijs bruikbare) fysionomie van degene die voor een bepaalde geldtransactie van de pinautomaat in kwestie gebruik heeft gemaakt, gaat het hier niet. Van een (aan de beelden of de opnamen daarvan) voorafgegane verwerking van gevoelige persoonsgegevens als bedoeld in artikel 16 Wet bescherming persoonsgegevens, is bij deze registratie geen sprake geweest.

Dit is juridisch fout, want het doel van de vastlegging is irrelevant bij de vraag óf er een vastlegging is. En als er een vastlegging is, is er een verwerking in de zin van artikel 1 Wbp.
08-05-2013, 21:01 door Anoniem
Als "gevoelige" gegevens zoals bedoeld in art. 126nf Sv dienen te worden gevorderd, dan is een machtiging van de RC vereist. De OvJ beveelt, de RC niet. Waarom in bepaalde gevallen camerabeelden, die in beginsel gevoelige gegevens in voormelde zin bevatten, door de OvJ kan worden volstaan met een 126nd i.p.v. een vordering 126nf is vanwege het volgende (NB: ik heb maar één uitspraak genoemd, maar er zijn er vele):

LJN: BM5003, Rechtbank Rotterdam , RK 10/607 
Datum uitspraak: 19-05-2010
Datum publicatie: 19-05-2010
Rechtsgebied: Straf
Soort procedure: Raadkamer
Inhoudsindicatie: Raadkamerbeschikking in een hoger beroep tegen een beschikking van de RC inzake vordering 126 nf Sv. Camerabeelden van pinautomaten geen gevoelige gegevens in de zin van 126 nd/nf Sv.

Beoordeling
De rechter-commissaris heeft de vordering van de officier van justitie afgewezen omdat -zo begrijpt de raadkamer- geen sprake is van een verdenking van een misdrijf dat gezien zijn aard of de samenhang met andere door de verdachte begane misdrijven een ernstige inbreuk op de rechtsorde oplevert als is omschreven in art 126nf lid 1 Sv. Met het toepassen van deze maatstaf heeft de rechter-commissaris impliciet geoordeeld dat de gevorderde gegevens gevoelige gegevens zijn in de zin van artikel 126nf Sv.
Alvorens toe te kunnen komen aan de beoordeling van de vraag in hoeverre sprake is van een ernstige inbreuk op de rechtsorde in voornoemde zin, moet eerst de vraag worden beantwoord of de gegevens die de officier van justitie wenst te vorderen inderdaad gevoelige gegevens zijn als omschreven in artikel 126nd lid 2 derde volzin Sv.
In beginsel zouden deze gegevens als zodanig moeten worden beschouwd omdat daaruit niet alleen gegevens die direct het ras/geslacht van een persoon betreffen, maar ook gegevens waaruit informatie over het ras/geslacht van een persoon kan worden afgeleid en daarmee een persoonsgegeven dat vanwege haar aard een indringende inbreuk kan maken op de persoonlijke levenssfeer van de betrokkene.

Daarvan is in het onderhavige geval echter geen sprake.

De camerabeelden die de officier van justitie wenst te verkrijgen zijn gemaakt tijdens één (of meerdere) pintransactie(s). Feit van algemene bekendheid is dat pintransacties uit oogpunt van beveiliging/veiligheid door beveiligingscamera’s worden opgenomen. Dat er opnames plaatsvinden wordt tijdens de pintransactie ook kenbaar gemaakt op de pinautomaat.

Voor de gebruiker van een pinautomaat is derhalve volstrekt helder dat opnamen worden gemaakt en is voorts ook duidelijk met welk doel dat wordt gedaan. Wanneer tegen die achtergrond wordt overgegaan tot het gebruik van een pinautomaat, kan niet worden volgehouden dat wanneer deze gegevens voor de opsporing worden gevorderd en gebruikt sprake is van gegevens die vanwege hun aard een indringende inbreuk kunnen maken op de persoonlijke levenssfeer van de betrokkenen. Immers, door de impliciete toestemming van de betrokken tot de opname van het camerabeeld, in het kader van het voor de betrokkenen kenbare doel, is de gevoeligheid van het gegeven prijsgegeven. Derhalve zijn deze gegevens niet (meer) te beschouwen als gevoelige gegevens in de zin van artikel 126nd lid 2, derde volzin Sv die met de in artikel 126nf Sv voorgeschreven waarborgen moeten worden beschermd.

==

en nog één, nu van het gerechtshof:

LJN: BM8433, Gerechtshof 's-Gravenhage , 22-004588-09
Datum uitspraak: 06-05-2010
Datum publicatie: 21-06-2010
Rechtsgebied: Straf
Soort procedure: Hoger beroep
Inhoudsindicatie: Verweer: - camerabeelden van een aantal casino-bedrijven dienen te worden uitgesloten van het bewijs, nu sprake is van vormverzuimen. Aangevoerd is dat de camerabeelden slechts konden worden gevorderd na een daartoe door de rechter-commissaris verleende machtiging. Verweer verworpen. De verdachte heeft zich bij een drietal gelegenheden schuldig gemaakt aan gekwalificeerde diefstal van (aanmerkelijke) geldbedragen door met behulp van gestolen bankpassen met bijbehorende (geheime) pincodes, die onder meer waren afgekeken toen de rechthebbenden deze intoetsten, geld van bankrekeningen weg te nemen. Voorts heeft de verdachte zich driemaal schuldig gemaakt aan (het medeplegen van) opzetheling en aan diefstal van een portemonnee. Alles overwegende veroordeelt het hof de verdachte tot 21 maanden gevangenisstraf.

Het hof overweegt als volgt.
Hoewel naar het oordeel van het hof met een verzoek tot afgifte van de desbetreffende camerabeelden had kunnen worden volstaan, heeft de officier van justitie steeds afgifte van de beelden gevorderd om informatie te verkrijgen over een transactie die is gepleegd met een bankpas ten aanzien waarvan eerder aangifte van diefstal was gedaan. Het is hierbij niet op voorhand de bedoeling geweest om gegevens te vorderen om daaraan gevoelige informatie te ontlenen. De beelden zijn niet door de personen die daarop staan afgebeeld afgegeven, en zijn niet gekoppeld aan (door dezen in vertrouwen aan een instantie afgegeven) personalia. Het gaat bij dit type cameratoezicht enkel om de vastlegging van het beeld van degene die komt pinnen. Beoogd wordt hiermee de opsporing mogelijk te maken van diegenen die op onrechtmatige wijze gebruik maken van pinpassen. Het is een feit van algemene bekendheid dat bij pinautomaten camerabeelden worden opgenomen, juist ter bescherming van de belangen van degenen die van de mogelijkheid om te pinnen op rechtmatige wijze gebruik willen maken. Voor beelden, opgenomen in winkels en casino's ter bestrijding en voorkoming van winkeldiefstallen en andere criminaliteit, geldt mutatis mutandis hetzelfde. Gelet hierop kan niet gezegd worden dat de afgifte van de beelden in de onderhavige zaak inbreuk maakt op een rechtens te beschermen belang.
Het hof verwerpt het verweer.
09-05-2013, 15:53 door Arnoud Engelfriet
@Anoniem 21:01: Het punt is wel dat die uitspraken in strijd zijn met wat de Hoge Raad heeft bepaald. En dat weegt toch zwaar.

Dit nog los van het feit dat de argumentatie rammelt: "het was niet de bedoeling om gevoelige informatie te ontlenen", eh, je vordert camerabeelden, dan wéét je dat je iemands etnische afkomst zult gaan zien.

Een OvJ zou dus de administratie van een vakbond mogen vorderen zonder tussenkomst R-C met het argument dat hij niet op zoek is naar de namen van leden. Kom nou.

Het argument van de politierechter vindt ik iets sterker, de Wbp kent ook een uitzondering op verwerking van verboden gegevens wanneer de betrokkene die duidelijk zelf openbaar maakt. Dus dan zeggen, gezien de context maakte je je etnische afkomst openbaar, is ergens wel een argument. Hoewel ook dat rammelt: je kiest er niet voor om je afkomst te laten zien, dat gebeurt gewoon. En "toestemming" ontlenen aan het feit dat iemand pint? Waarom dan niet een trapje hoger: door op de weg te lopen, geef je toestemming. Je weet immers dat er camera's kunnen hangen.
09-05-2013, 18:21 door Anoniem
@Arnoud:

Ben met je eens dat de redenering "het was niet de bedoeling (...)" niet juist is. Zo gaat volgens mij ook niet in de praktijk.

Ik ben ook met je eens dat er allerlei vraagtekens kunnen worden geplaatst bij de aangehaalde uitspraken (hoe vrijwillig gaat iemand vandaag de dag nog pinnen? Er zijn nauwelijks alternatieven; zie trouwens ook de publicatie van gisteren op deze site, https://www.security.nl/artikel/46181/1/'Verplicht_pinnen_ondermijnt_privacy_consument'.html), maar ik wilde alleen maar melden dat dit - voor zover mij bekend - het beeld is dat opstijgt uit jurisprudentie over dit onderwerp.
10-05-2013, 11:33 door Anoniem
Men lijdt blijkbaar aan het Orwell 1984 syndroom.
Het is een belachelijke wetgeving, criminelen met hun .... advocaten weten precies hoe dat zit en maken er gaarne gebruik van.
Als eerzaam burger wordt je daar spuug zat van
10-05-2013, 21:23 door Anoniem
@Arnoud, we hebben over twee verschillende zaken. Het is vaste jurisprudentie dat camerabeelden (als in CCTV) met een 126nd Sv vordering kan worden verkregen. Zie ook deze zaak: http://www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=BY0215 (HR 31 januari 2012, LJN BT7126). Jij haalt een arrest over de vordering van OV chipkaart gegevens aan, waar inderdaad met zoveel woorden staat er een 126nf Sv vordering voor moet worden gebruikt. Verder blijkt inderdaad zoals @anoniem liet zien uit lagere rechtspraak dat rechters nog wel vaker afwijken en soms een 126nd Sv vordering goed vinden (zoals bij de betaalautomaat cameragegevens).

Ik ben het met je eens dat het bij een strikte opvatting in strijd met de bedoeling van de wetgever te zijn, maar goed jurisprudentie kan zo'n norm wel op punten wijzigen (zoals al definitief bij de camerabeeldgegevens is gedaan). Mooie discussie!

Jan-Jaap Oerlemans
13-05-2013, 09:49 door Anoniem
"Het is een belachelijke wetgeving, criminelen met hun .... advocaten weten precies hoe dat zit en maken er gaarne gebruik van. Als eerzaam burger wordt je daar spuug zat van "

Het is een belachelijke wetgeving... Omdat advocaten de wet kennen ? Als eerzame burger vind je het natuurlijk fijn indien een crimineel een incapabele advocaat inhuurt die hem slecht kan verdedigen ? ;)
13-05-2013, 23:31 door Patio
Anoniem 13-5-2013 09:49 schreef: Het is een belachelijke wetgeving... Omdat advocaten de wet kennen ?:

Niet alleen juristen kennen de wet. In de wet staat dat iedereen de wet behoort te kennen. De praktijk is natuurlijk anders. De truc is de mazen erin te ontdekken en daar burgerlijk (on)gehoorzaam mee omspringen. Doen politici ook.
Reageren

Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.