De politiek moet burgers beschermen tegen de risico's van datasturing door overheden en bedrijven, zo stelt de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in een advies. Steeds meer bedrijven en overheden verzamelen gegevens over burgers en gebruiken deze data voor het nemen van beslissingen.

"De partijen die sturen met die data, leggen daarover geen verantwoording af. Het risico hiervan is dat datasturing ontspoort, zoals te zien bij de toeslagenaffaire", aldus de ROB. De Raad, een adviesorgaan van de regering en het parlement, stelt dat datasturing vele kansen biedt, maar ziet ook drie uitdagingen. Zo weten partijen die sturen met data steeds meer over burgers, maar weten burgers omgekeerd steeds minder over deze partijen.

Ten tweede verdwijnen dilemma's, afwegingen en subjectieve waardenoordelen in het proces van sturen met data in een black box. Als laatste kan het gebruik van data buiten de context waarvoor het is verzameld, automatische analyse en besluitvorming en gebrek aan reflectie ervoor zorgen dat goedbedoelde maatregelen ontsporen en bijsturing te laat komt.

Volgens de Raad is het hoog tijd dat de politiek een democratisch proces inricht rondom datasturing. In het nu gepubliceerde advies worden verschillende maatregelen genoemd om dit te realiseren. Zo moet de kennispositie van bestuurders, volksvertegenwoordigers, ambtenaren en burgers worden versterkt. "Zorg voor inhoudelijke expertise en strategie ten aanzien van data-technologie op het hoogste politiek-bestuurlijk niveau", aldus de Raad.

Om transparantie rond datasturing af te dwingen wordt aangeraden de positie van onafhankelijke waakhonden te versterken, zoals de Autoriteit Persoonsgegevens. Daarnaast moet voor een juridisch kader worden gezorgd dat publieke waarden centraal stelt, zodat grote techbedrijven ter verantwoording kunnen worden geroepen. "Biedt tegenmacht aan techbedrijven door nauw samen te werken met de Europese Commissie, de media en burgers", laat de Raad weten.