Ministers Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Ollongren van Defensie hebben vandaag het wetsvoorstel gepresenteerd dat de AIVD en MIVD hun speciale bevoegdheden sneller laat inzetten, zoals het binnendringen van geautomatiseerde netwerken en bulkinterceptie. In plaats van bindende toetsing vooraf door de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) zal er tijdens en na de inzet van een bevoegdheid toezicht plaatsvinden door de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten (CTIVD).

Volgens het kabinet voeren bepaalde landen, zoals China en Rusland, digitale aanvallen uit op Nederland of Nederlandse belangen om te spioneren, te beïnvloeden of te saboteren. Daarbij maken zij gebruik van een digitale infrastructuur, verspreid over de hele wereld en wisselen zij voortdurend van positie. Dit maakt het lastiger om de activiteiten van deze landen te volgen, terwijl het kabinet claimt dat de dreiging steeds verder toeneemt.

"Dit levert evidente risico’s op voor de nationale veiligheid, aangezien de uitvoering van offensieve cyberprogramma’s veel schade kan toebrengen aan Nederland of Nederlandse belangen. De dreiging is thans zodanig urgent dat een tijdelijke wet noodzakelijk is voor de AIVD en de MIVD om hun bijzondere bevoegdheden adequater te kunnen inzetten en sneller en effectiever onderzoek te kunnen doen", aldus een uitleg over wetsvoorstel.

Medewerkingsplicht

Verder verruimt het wetsvoorstel de medewerkingsplicht van derde partijen, zoals telecomproviders en opslagdiensten. De inlichtingendiensten kunnen gegevens opvragen bij aanbieders van telecommunicatie- en opslagdiensten. Het gaat dan meestal om het opvragen van disk-images van servers.

Als na ontvangst van de opgevraagde gegevens blijkt dat een aanvaller inmiddels gebruikmaakt van bijvoorbeeld een andere provider moeten de diensten opnieuw toestemming vragen aan de minister en moet de TIB deze toestemming toetsen. Volgens het kabinet staat deze procedure de benodigde snelheid in het cyberdomein in de weg. Het nu gepresenteerde wetsvoorstel zorgt ervoor dat er niet steeds opnieuw om toestemming moet worden gevraagd.

"Wendbaarheid en snelheid zijn essentieel bij onderzoeken in het cyberdomein. In het cyberdomein is het immers, in tegenstelling tot het fysieke domein, zeer eenvoudig om snel en vaak te wisselen van locatie, wereldwijd", zo staat in een memorie van toelichting bij het voorstel. "Het is van belang mee te kunnen bewegen met dergelijke veranderingen. De gewenste wendbaarheid en snelheid kan op dit moment echter niet worden gerealiseerd."

De tijdelijke wet zou na vier jaar vervallen. In de tussentijd kan dan de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv 2017) worden aangepast. "Mocht dat onverhoopt niet zo zijn, dan zal bezien moeten worden of een wetstraject tot verlenging van de tijdelijke wet moet worden ingezet", zo laat de memorie verder weten. Via Internetconsultatie.nl is het mogelijk voor burgers en andere partijen om op het voorstel te reageren. Standaard is de minimumtermijn daarvoor vier weken. Voor deze consultatie geldt echter een termijn van zestien dagen.