In de Tweede Kamer zijn zorgen over het gebruik van commerciële dna-databases door justitie voor strafrechtelijke onderzoeken, zoals eerder deze week bekend werd. Het gaat om twee Amerikaanse databases. Mensen van over de hele wereld kunnen hun dna daarnaartoe sturen om bijvoorbeeld verwanten te vinden of hun geografische herkomst te achterhalen.

De informatie uit de dna-databases is echter ook te gebruiken voor bijvoorbeeld stamboomonderzoek, om zo naar een verdachte te komen. Wanneer slechts twee procent van de Nederlandse bevolking zijn of haar dna-profiel naar een database zou uploaden, is het inmiddels mogelijk om altijd tot een dna-match met een verwant te komen, zo stelde dna-expert Lex Meulenbroek van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) eerder. "In theorie is het zo dat als 350.000 Nederlanders zeggen: mijn dna mag in een databank om misdrijven op te lossen, we bijna elk dna-spoor kunnen identificeren via stamboomonderzoek." Gebruikers van de dna-databases moeten zelf toestemming geven voor het delen van hun profiel met justitie.

D66 heeft echter zorgen over de methode en pilot van het Openbaar Ministerie. "Je dna is je meest wezenlijke persoonsgegeven en daar kunnen we niet lichtzinnig mee omgaan", liet D66-Kamerlid Dekker-Abdulaziz tijdens het vragenuur in de Tweede Kamer weten. "Wat D66 betreft is het uitgangspunt dat dna dat mensen met een bepaalde reden hebben afgestaan niet voor een ander doel mag worden benut." Volgens Dekker-Abdulaziz geven mensen die in dergelijke databases zitten hun dna af voor onderzoek naar hun eigen stamboom, niet om onderdeel te worden van een strafrechtelijk proces.

"Het OM zegt dat het feit dat mensen ooit een vinkje hebben aangeklikt, voldoende aanleiding geeft om ervan uit te gaan dat deze mensen het ermee eens zijn dat hun dna voor strafrechtelijke doeleinden wordt gebruikt. Dat vind ik te kort door de bocht", ging het Kamerlid verder. "Mensen hebben ooit ergens een vinkje gezet zonder te kunnen vermoeden dat jaren later in een ander land zomaar hun dna gebruikt wordt voor een strafzaak. Hun rechtsbescherming is dus afhankelijk van een vinkje dat ze hebben gezet op een website van een Amerikaans bedrijf op een moment dat dit nog allemaal niet speelde en zonder deskundige voorlichting." Dekker-Abdulaziz noemt dit zeer mager.

Minister Yesilgöz van Justitie en Veiligheid liet weten dat er allerlei waarborgen zijn genomen en de uitkomsten van de pilot met de commerciële dna-databases en de reactie van de rechter voor de zomer met de Tweede Kamer worden gedeeld. Dekker-Abdulaziz was echter niet gerust. "Het zou niet de eerste keer zijn dat een opsporingsdienst uit de bocht vliegt met een te ruim geformuleerde bevoegdheid. Eerder bleek dat de politie van ruim 9 miljoen mensen die ooit getuige of slachtoffer waren of aangifte hebben gedaan, onterecht persoonsgegevens bijhield. Dat maakt mij er niet helemaal gerust op dat dit soort instanties zorgvuldig met het dna-materiaal zal omgaan", zo liet ze weten.

Het Kamerlid merkte op dat zeker als het gaat om de privacy en dna er een specifieke grondslag nodig is en daar adequaat toezicht op moet worden gehouden. "Ook bij een pilot draait het hier om het dna van onschuldige mensen." Daarnaast stelde ze ook dat de minister niet duidelijk maakt wie er allemaal toegang tot de data krijgt. "De extra waarborg is alleen inschakeling van de rechtercommissaris, maar er is nog geen wettelijke basis."