image

Logius: key attestation DigiD vereist geen Google Play Services

dinsdag 23 september 2025, 16:25 door Redactie, 19 reacties

De key attestation in de nieuwste Androidversie van de DigiD-app vereist geen Google Play Services, zo heeft DigiD-beheerder Logius laten weten. Vorige week meldde Security.NL dat de nieuwste versie van de DigiD-app is voorzien van een extra beveiligingscontrole genaamd key attestation. Veel details over dit nieuwe onderdeel waren niet in de release notes opgenomen. Logius heeft vandaag iets meer informatie gegeven.

Via key attestation kan DigiD controleren of een eerder op de telefoon aangemaakte cryptografische sleutel veilig is opgeslagen. "Zo weet DigiD zeker dat deze sleutel hoort bij het apparaat dat gebruikt wordt om in te loggen. Het bewijs dat de sleutel echt is, komt direct van het apparaat zelf", aldus Logius. Key attestation is vereist voor het uitvoeren van de ID-check in de DigiD-app.

De DigiD-app kan worden opgewaardeerd naar het substantiële betrouwbaarheidsniveau. Hiervoor moet er eenmalig een extra controle (ID-check) van het paspoort, rijbewijs of identiteitskaart aan de app worden toegevoegd. Op telefoons met een NFC-lezer controleert de DigiD-app de gegevens op de chip van het identiteitsbewijs. De gegevens worden vervolgens gecontroleerd.

Volgens Logius ondersteunen de meeste smartphones key attestation. In het geval van telefoons die key attestation niet ondersteunen is het niet mogelijk om de ID-check opnieuw of voor het eerst uit te voeren. Als de ID-check wel al eerder is uitgevoerd, dan blijft deze voorlopig geldig. Als de ID-check niet eerder is uitgevoerd, dan blijft de DigiD-app gewoon bruikbaar om in te loggen bij organisaties die geen ID-check vereisen. Een klein aantal partijen vereist op dit moment de ID-check.

Verder laat de DigiD-beheerder weten dat key attestation in de Androidversie van de DigiD-app niet van Google Play Services afhankelijk is. Dit is software van Google die op Androidtelefoons draait. Sommige aanbieders van Androidtelefoons en Androidgebaseerde besturingssystemen kiezen er wegens privacyredenen voor om Google Play Services standaard niet te installeren of die in een gesandboxte omgeving te laten draaien.

"Door key attestation te gebruiken, kiest DigiD voor een oplossing die aansluit bij beveiligingsstandaarden van mobiele platforms", zo stelt Logius. "Een belangrijk voordeel is dat DigiD hiervoor geen gebruik hoeft te maken van Google Play Services. De DigiD app blijft daarmee onafhankelijk van commerciële platformaanbieders en kan toch gebruikmaken van de nieuwste beveiligingstechnieken."

Reacties (19)
23-09-2025, 19:41 door Anoniem
Ze kunnen ook gebruik maken van hardware attestation.
Ik ga echt geen root certificaat van de nederlandse overheid op mijn apparaat installeren, dat is vragen om een achterdeurtje.
Correct me if I'm wrong, want hier heb ik de ballen verstand van...
23-09-2025, 20:33 door Anoniem
Ok, maar wanneer komt er dan een desktop digid app? Er is nog steeds een grote groep mensen die geen smartphone hebben, om wat voor reden ook, of een ouder exemplaar.
23-09-2025, 21:50 door Anoniem
Uitstekend! Hoe minder afhankelijkheden van Google services hoe beter.
23-09-2025, 22:32 door Anoniem
Door Anoniem: Ok, maar wanneer komt er dan een desktop digid app? Er is nog steeds een grote groep mensen die geen smartphone hebben, om wat voor reden ook, of een ouder exemplaar.
Desktop ? Er is een steeds groter wordende groep Linux gebruikers, worden die dan ook voorzien van die app ?
24-09-2025, 05:38 door Anoniem
Door Anoniem: Ok, maar wanneer komt er dan een desktop digid app? Er is nog steeds een grote groep mensen die geen smartphone hebben, om wat voor reden ook, of een ouder exemplaar.
Maar als je daar de mensen uitfiltert die dankzij een handicap, lage intelligentie, lage geletterdheid, of ouderdom gerelateerde problemen niet in staat zijn de zaken war je digid voor nodig hebt zelfstandig te regelen dan blijft er slechts een hele kleine groep over.
24-09-2025, 08:59 door Anoniem
Door Anoniem: Ok, maar wanneer komt er dan een desktop digid app? Er is nog steeds een grote groep mensen die geen smartphone hebben, om wat voor reden ook, of een ouder exemplaar.

Daarvoor zijn nog steeds de oude manieren van inloggen. Niet veiliger maar wel mogelijk. Ik meen dat er nu ook een gesproken SMS mogelijk is (je wordt dan gebeld).

2FA of andere vorm van beveiliging is altijd goed. Mocht er een App komen zal er waarschijnlijk wel een verwijzing zijn dat de App op de telefoon nodig is als TOTP of iets. :-)
24-09-2025, 09:40 door Anoniem
Iedereen moet aan het internet, dus iedereen mag naar keuze toch elke 3 jaar van de belastingdienst een nieuwe GSM declareren, toch?
24-09-2025, 09:55 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Ok, maar wanneer komt er dan een desktop digid app? Er is nog steeds een grote groep mensen die geen smartphone hebben, om wat voor reden ook, of een ouder exemplaar.
Maar als je daar de mensen uitfiltert die dankzij een handicap, lage intelligentie, lage geletterdheid, of ouderdom gerelateerde problemen niet in staat zijn de zaken war je digid voor nodig hebt zelfstandig te regelen dan blijft er slechts een hele kleine groep over.
Vergeet u nou niet een groep mensen die zo min mogelijk 'smart' wilt doen of eigenlijk helemaal niet mee willen gaan met het gedigidram?
Dat je digid al nodig hebt om uberhaupt te kunnen communiceren met de overheid is voor mij al drempel, maar het lijkt er toch sterk op dat je naar een smartphone met digi-app wordt gepushed en dan wordt die drempel voor mij te hoog; niet vanwege het lijstje wat u aanvoert , maar vanwege het niet willen dat alles maar gedigitaliseerd moet worden.
24-09-2025, 10:18 door Anoniem
Deze zogenaamde veiligheid maatregelen horen niet bij Google te liggen. Zonder Playstore werken een hoop smartphones niet goed. Concurrentie kan nooit van de grond komen als Google er niet bij betrokken wordt. Zonder Google is onmogelijk. Wanneer veranderd dat eens.
24-09-2025, 10:38 door Anoniem
Als ik zoek naar hoe key attestation nou eigenlijk werkt kom ik uit bij beschrijvingen als deze:

https://source.android.com/docs/security/features/keystore/attestation

Knap complex, en los van een stortbui aan attributen die ertoe kunnen doen voor een applicatie, die het gebruik ervan lastig te implementeren maken. Google heeft overigens ook een methode ontwikkeld die veel simpeler is voor de ontwikkelaars, maar die is wel afhankelijk van de Play Store. Deze video van een presentatie geeft een overzicht:

https://www.youtube.com/watch?v=Bc4ZLmTp4m0

Kennelijk is Logius bezig de afhankelijkheid van de Play Store te verminderen, wat op zich goed is als we de afhankelijkheid van Amerikaanse tech-reuzen proberen te verminderen, maar de prijs is dus kennelijk een hoge complexiteit, en complexiteit is niet goed voor security, want hoe complexer iets wordt, hoe makkelijker je steekjes laat vallen in de implementatie.

De reden dat key attestation complex is is ongetwijfeld dat de hele keten van hardware, besturingssysteem en app geverifieerd moet worden, het weerspiegelt de complexiteit van dat geheel. Als je kijkt naar hoe versleutelde communicatie werkt op het internet is dat een oplossing voor het probleem hoe je over een onveilig netwerk communiceert tussen veilige eindpunten. Key attestation (en de voor de ontwikkelaar simpelere variant die in de video wordt besproken die Play Store nodig heeft) gaat over de vraag hoe je garandeert dat het eindpunt van de gebruiker, de smartphone, veilig is. Is die geroot? Is het OS werkelijk wat het moet zijn? Is de app zelf werkelijk wat die moet zijn? Nogmaals: dat is een complex geheel.

Toen bij banken digipassen en (Rabo/ING-)scanners nog de boventoon voerden was dat hele probleem voor authenticatie en signing verplaatst naar een apart apparaatje waaraan de gebruiker helemaal niets kan veranderen. Dan verplaats je het communicatie-eindpunt van de pc van de gebruiker naar een apparaatje waar helemaal niet mee gesjoemeld kan worden, en dat maakt het attestation-probleem dramatisch veel eenvoudiger. Het heeft helaas ook nadelen:

• Het beperkt zich tot authenticatie en signing, er is geen enkele garantie dat een pc die stijf staat van de malware wel de juiste gegevens aan de gebruiker toont. Daarom is een hardwaretoken met een eigen schermpje en keypad waar al die malware en andere aanvallers niet aan kunnen komen superieur: wat je op dat schermpje ziet is wat je ondertekent als gebruiker. Maar de weergave op de pc heeft niet die bescherming.
• De doorsnee gebruiker snapt helaas totaal niet dat en waarom het displaytje van de scanner die kritische status heeft, en de digipassen hebben helemaal geen displaytje dat transactiegegevens toont, net zo min als Yubikeys en dergelijke apparaatjes, die zelfs geen eigen keypad hebben om pin- en andere codes op in te toetsen. Dus zelfs als je "what you see is what you sign" hebt dan nog snappen heel wat mensen niet hoe bloedserieus ze dat moeten nemen en dat je dat je bij een verschil tussen de pc en het schermpje van het hardwaretoken het schermpje van het token moet geloven.
• De varianten waar je je bankpasje insteekt gebruiken de pincode die je ook buiten de deur gebruikt. Als die onverhoopt wordt afgekeken door iemand die de pas vervolgens rolt ben je zuur.
• Bugs in zo'n hardware-token zijn alleen op te lossen door het fysieke token te vervangen. Praktisch/logistiek is dat een nadeel, maar het is de keerzijde van de medaille van het voordeel dat je er als gebruiker/aanvaller niet mee kan sjoemelen.

Voor mijn eigen gebruik zou ik het een verademing vinden als Logius ook een scanner zoals ING die heeft (scanner met display en numeriek keypad en eigen pincode) zou ondersteunen, maar ik snap dus dat dat voor grote groepen mensen niet de veiligheid geeft die het lijkt te bieden als je aanneemt dat alle gebruikers goed snappen hoe het werkt.

Het alternatief lijkt de smartphone te zijn, in wezen een compacte general purpose-computer, maar waarop je niet de vrijheid hebt je eigen OS te kiezen, omdat de veiligheid vereist dat de fabrikant (van hardware en van het OS) alle touwtjes strak in handen heeft. En hoe weet je als gebruiker dat zo'n fabrikant, naast die sterke veiligheidsgaranties, niet doodleuk ook persoonsgegevens oogst, je als gebruiker maximaal de cloud in zuigt in plaats van de keuze aan jou te laten, en dat soort ellende?

Ik weet die dingen niet. Ik heb zelf mede daarom geen smartphone. Ik heb ooit zijdelings van iemand die een tijdje een iPhone probeerde gezien hoe die voortdurend aan het worstelen was om te voorkomen dat alles de cloud in gezogen werd, werkelijk alles leek ontworpen te zijn vanuit de aanname dat wat hij niet wilde juist volkomen vanzelf sprak. Android lijkt het op dat punt beter te doen, maar daar kom ik zo nu en dan weer berichten over tegen dat Google meer zou oogsten aan je doen en laten dan de instellingen die je doet suggereren, berichten waarvan ik niet kan controleren hoeveel daar nou van klopt.

Logius, en banken, kijken niet verder dan naar hoe goed een platform hun applicatie beschermt en ondersteunt, maar niet naar of dat platform zelf voor de gebruiker geen nadelen heeft. De overheid is zover dat ze hun eigen afhankelijkheid van tech-reuzen willen afbouwen, maar gaat doodleuk door met het afhankelijk maken van de burger van diezelfde techreuzen. Wat Logius nu doet, de afhankelijkheid van de Play Store verminderen, is een stap maar nog heel ver verwijderd van de afhankelijkheid van Google elimineren. Persoonlijk vind ik dat een partij die zo'n afhankelijkheid voorschrijft zelf een geschikt apparaat mee moet leveren voor wie niet voor een smartphone kiest: het is een afhankelijkheid van de overheid of dienstverlener en niet van de gebruiker.

En als ze dan toch aansturen op afhankelijkheid van hun klanten/burgers/gebruikers van een smartphone, dan zou ik willen dat ze wél verder kijken dan hun eigen app en de gebruiker ook informeren over welke smartphones vrij zijn van dat gezuig dat de tech-reuzen. Degene die eisen stelt moet dat huiswerk doen, want dat is ondoenlijk voor een gebruiker, ook een die technisch redelijk goed onderlegd is, om zelf uit te vogelen. Als je je eigen klanten/burgers/gebruikers bindt aan een platform van een derde partij, zorg dan maar dat je die mensen vertelt hoe dat zit, na het zelf heel grondig en degelijk uitgezocht te hebben, want anders ben jij als overheid, bank of wat dan ook degene die mensen overlevert aan die derde partij. Dat verantwoordelijkheidsbesef ben ik nog nergens tegengekomen.
24-09-2025, 10:55 door Anoniem
Door Anoniem: Ze kunnen ook gebruik maken van hardware attestation.
Ik ga echt geen root certificaat van de nederlandse overheid op mijn apparaat installeren, dat is vragen om een achterdeurtje.
Correct me if I'm wrong, want hier heb ik de ballen verstand van...
Je hebt er inderdaad de ballen verstand van.

Het root certificaat is standaard op eigenlijk ieder device aanwezig.
24-09-2025, 14:01 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Ok, maar wanneer komt er dan een desktop digid app? Er is nog steeds een grote groep mensen die geen smartphone hebben, om wat voor reden ook, of een ouder exemplaar.
Desktop ? Er is een steeds groter wordende groep Linux gebruikers, worden die dan ook voorzien van die app ?

Dat gaat niet gebeuren, als het aan Logius ligt, omdat de veiligheid van de verouderde [ Windows | macOS | Linux ] desktop architectuur, in vergelijking met die van Android of iOS / iPadOS apparaten, te veel te wensen over laat. Dus verwacht geen desktop versie van de DigiD app (of van uw bank app), wat dat is het maatschappelijke risico niet waard.

The desktop security model is very broken. It was not designed with security in mind — security was only a poorly implemented afterthought. However, there are some operating systems that are less bad in this regard. If you can, stay away from desktop and stick to mobile devices.

https://madaidans-insecurities.github.io/security-privacy-advice.html
25-09-2025, 03:39 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Ze kunnen ook gebruik maken van hardware attestation.
Ik ga echt geen root certificaat van de nederlandse overheid op mijn apparaat installeren, dat is vragen om een achterdeurtje.
Correct me if I'm wrong, want hier heb ik de ballen verstand van...
Je hebt er inderdaad de ballen verstand van.

Het root certificaat is standaard op eigenlijk ieder device aanwezig.
Haha! Zoiets dacht ik al, bedankt voor de informatie!
25-09-2025, 07:32 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Ze kunnen ook gebruik maken van hardware attestation.
Ik ga echt geen root certificaat van de nederlandse overheid op mijn apparaat installeren, dat is vragen om een achterdeurtje.
Correct me if I'm wrong, want hier heb ik de ballen verstand van...
Je hebt er inderdaad de ballen verstand van.

Het root certificaat is standaard op eigenlijk ieder device aanwezig.

Het gaat om een (root) certificaat van Google. De devices zijn namelijk Google certified.
https://www.android.com/certified/
25-09-2025, 07:42 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem:
Desktop ? Er is een steeds groter wordende groep Linux gebruikers, worden die dan ook voorzien van die app ?

Dat gaat niet gebeuren, als het aan Logius ligt, omdat de veiligheid van de verouderde [ Windows | macOS | Linux ] desktop architectuur, in vergelijking met die van Android of iOS / iPadOS apparaten, te veel te wensen over laat. Dus verwacht geen desktop versie van de DigiD app (of van uw bank app), wat dat is het maatschappelijke risico niet waard.

Is dat jouw mening of die van Logius? Wat is er onveilig aan een desktop architectuur met een goed geïmplementeerde TPM 2.0 chip?
25-09-2025, 11:09 door Anoniem
Door Anoniem: Wat is er onveilig aan een desktop architectuur met een goed geïmplementeerde TPM 2.0 chip?

Een TPM chip is geen wondermiddel. Bestudeer de ver doorgevoerde mate van isolatie onder Qubes en GrapheneOS, en je begrijpt dat de architectuur van Windows, macOS en Linux daarbij vergeleken slechts kinderspeelgoed is.
29-09-2025, 08:14 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Ok, maar wanneer komt er dan een desktop digid app? Er is nog steeds een grote groep mensen die geen smartphone hebben, om wat voor reden ook, of een ouder exemplaar.

Daarvoor zijn nog steeds de oude manieren van inloggen. Niet veiliger maar wel mogelijk. Ik meen dat er nu ook een gesproken SMS mogelijk is (je wordt dan gebeld).

2FA of andere vorm van beveiliging is altijd goed. Mocht er een App komen zal er waarschijnlijk wel een verwijzing zijn dat de App op de telefoon nodig is als TOTP of iets. :-)
Er zijn diensten die sms methode niet toestaan.
29-09-2025, 08:20 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem:
Door Anoniem: Ze kunnen ook gebruik maken van hardware attestation.
Ik ga echt geen root certificaat van de nederlandse overheid op mijn apparaat installeren, dat is vragen om een achterdeurtje.
Correct me if I'm wrong, want hier heb ik de ballen verstand van...
Je hebt er inderdaad de ballen verstand van.

Het root certificaat is standaard op eigenlijk ieder device aanwezig.
Haha! Zoiets dacht ik al, bedankt voor de informatie!
Maar kan uitgezet worden.
29-09-2025, 08:23 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Wat is er onveilig aan een desktop architectuur met een goed geïmplementeerde TPM 2.0 chip?

Een TPM chip is geen wondermiddel. Bestudeer de ver doorgevoerde mate van isolatie onder Qubes en GrapheneOS, en je begrijpt dat de architectuur van Windows, macOS en Linux daarbij vergeleken slechts kinderspeelgoed is.
uhm... Voor linux is dat een kwestie van inrichting... Zie... Android.
Reageren
Ondersteunde bbcodes
Bold: [b]bold text[/b]
Italic: [i]italic text[/i]
Underline: [u]underlined text[/u]
Quote: [quote]quoted text[/quote]
URL: [url]https://www.security.nl[/url]
Config: [config]config text[/config]
Code: [code]code text[/code]

Je bent niet en reageert "Anoniem". Dit betekent dat Security.NL geen accountgegevens (e-mailadres en alias) opslaat voor deze reactie. Je reactie wordt niet direct geplaatst maar eerst gemodereerd. Als je nog geen account hebt kun je hier direct een account aanmaken. Wanneer je Anoniem reageert moet je altijd een captchacode opgeven.