De Belastingdienst, Microsoft, de politie, Clinical Diagnostics en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zijn genomineerd voor een Big Brother Award, de prijs voor de grootste privacyschender van Nederland, georganiseerd door burgerrechtenbeweging Bits of Freedom (BoF). Vorig jaar ging de prijs naar DPG Media en minister Heinen van Financiën.

Bits of Freedom selecteerde de vijf genoemde organisaties voor de Publieksprijs, waar het publiek nu op kan stemmen. Een vakjury zal de winnaar van de Expertprijs bepalen. De burgerrechtenbeweging nomineerde de Belastingdienst wegens het onrechtmatig inzetten van algoritmen. "Burgers lopen ernstige risico’s door de algoritmen die door de Belastingdienst worden ingezet, want de kans bestaat dat de algoritmen discrimineren. Het toeslagenschandaal heeft duidelijk laten zien hoe groot de impact is van discriminerend handelen van de Belastingdienst", aldus Bits of Freedom.

De Politie Nederland is door Bits of Freedom genomineerd voor het monitoren van activisten via sociale media, en het vervolgens thuis opzoeken van deze activisten, zonder wettelijke grondslag. "Onaangekondigde huisbezoeken aan demonstranten door de politie zijn enorm intimiderend. Er gaat een chilling effect van uit. Dat wil zeggen dat het voor mensen veel enger, en dus moeilijker, wordt om deel te nemen aan een demonstratie, ook al willen die mensen dat misschien wel", laat de burgerrechtenbeweging over de nominatie weten.

Bits of Freedom besloot Microsoft te nomineren omdat het bedrijf volgens de burgerrechtenbeweging diensten levert aan de Israëlische geheime dienst Unit 8200. "De infrastructuur werd niet alleen gebruikt voor het opslaan van de gegevens, maar ook voor de analyse ervan. Die informatie werd gebruikt voor het bepalen van doelen in Palestina om te bombarderen", aldus BoF. Het datacenter van Microsoft waar deze gegevens werden opgeslagen en verwerkt, staat in Middenmeer, in de kop van de Noord-Holland, zo laat de burgerrechtenbeweging verder weten.

Het medisch laboratorium Clinical Diagnostics werd genomineerd wegens het grote datalek waarbij gegevens werden buitgemaakt van 850.000 vrouwen die deelnamen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker en patiënten van privéklinieken en huisartsen. "Bij een datalek is het belangrijk om de getroffenen zo snel mogelijk op de hoogte te stellen en te informeren over welke gegevens zijn gelekt. Daarom geldt de wettelijke verplichting dit binnen 72 uur te melden. In plaats van deze verantwoordelijkheid te nemen verzweeg Clinical Diagnostics de hack bijna een maand lang voor Bevolkingsonderzoek Nederland", stelt Bits of Freedom.

Als laatste is de Vereniging van Nederlandse Gemeenten genomineerd, omdat het de keuze van gemeenten voor Microsoft faciliteert. "De VNG heeft een cloudexpertisecentrum (GGICloud) waar gemeenten terecht kunnen voor hulp bij hun transitie naar de cloud. Daarbij ondersteunt de VNG, in nauwe samenwerking met Microsoft, met allerlei hulpmiddelen de overstap naar de cloud van Microsoft. Ze maakt zelfs prijsafspraken met Microsoft, zodat gemeente ook de komende jaren weten waar ze op moeten rekenen", zo legt de burgerrechtenbeweging uit.

Bits of Freedom voegt toe dat de privacy van inwoners en ambtenaren van gemeenten risico loopt door het grootschalig gebruik van Microsoft, en in het bijzonder door het gebruik van haar e-mailservers. "De eerder genoemde Cloud Act, maar ook andere wetgeving, brengt kwetsbaarheden met zich mee, omdat de Amerikaanse overheid Microsoft kan verzoeken om gegevens te overhandigen."

In aanloop naar de prijsuitreiking op vrijdagavond 20 februari volgend jaar kan het publiek stemmen op de vijf genomineerden. Daarnaast reikt Bits of Freedom de Expertprijs uit en een positieve prijs voor voorvechters van digitale rechten, de Felipe Rodriguez Award.