Het Duitse Constitutionele Hof heeft de bewaarplichtwet bij onze Oosterburen in strijd met de grondwet verklaard. Alle tot nu toe verplicht bewaarde telecomgegevens moeten worden vernietigd, en de wet zal helemaal opnieuw geschreven moeten worden. Eerder liet ook Eurocommissaris Viviane Reding (Justitie) weten dat zij de bewaarplichtrichtlijn opnieuw ter discussie wil stellen. Volgens burgerrechtenbeweging Bits of Freedom (BoF) gooit dit het debat over de Nederlandse bewaarplicht helemaal open.

De Duitse bewaarplichtwet is een omzetting van richtlijn 2006/24/EG, die alle Europese lidstaten opdraagt telecomaanbieders te verplichten alle verkeers- en locatiegegevens te bewaren gedurende een bepaalde periode. De Duitse wet is volgens het Duits Constitutionele Hof in strijd met artikel 10 van de Duitse grondwet, waarin het telecommunicatiegeheim is vastgelegd, en daarom nietig verklaard. De zaak tegen de bewaarplicht was door bijna 35.000 Duitsers aangespannen.

Kritisch
"De uitspraak zal ook gevolgen hebben voor de Nederlandse wet bewaarplicht. Onze Hoge Raad laat zich vaak inspireren door deze hoogste Duitse rechter, die op juridisch vlak een van de meest toonaangevende rechtsorganen van Europa is", zegt Axel Arnbak van BoF. Hij merkt op dat nu ook de Europese richtlijn op de tocht staat. "De Nederlandse overheid moet de Nederlandse bewaarplicht opschorten, totdat meer duidelijkheid is over de verenigbaarheid van deze wet met ons grondrecht op privacy en gegevensbescherming."

Het Hof was vooral kritisch over de onduidelijkheid in de wet ten aanzien van het gebruik van de opgeslagen gegevens, de beveiliging ervan, de rechtsbescherming van burgers en het gebrek aan transparantie van overheidshandelen. Het opslaan van telecomgegevens kon het Hof niet ongrondwettig verklaren, omdat dit afkomstig is uit een Richtlijn van de Europese Unie.

Losse schroeven
Voor het opstellen van de nieuwe wet gaf het Hof de strengst mogelijke criteria mee. Zo mogen de gegevens niet gebruikt worden voor preventieve opsporing, en alleen voor nauwkeurig omschreven en in de nieuwe wet opgenomen strafbare feiten. Daarnaast mogen de gegevens niet centraal worden opgeslagen. Gegevens met een gevoelig karakter, zoals gesprekken met huisartsen, sociale hulpverleners en religieuze instanties moeten ook van de bewaarplicht worden uitgezonderd.

"Dit is een grensverleggende uitspraak met grote gevolgen voor Nederland, waar dezelfde fouten als in Duitsland in nog hevigere mate zijn gemaakt. Ook de Nederlandse wet komt nu dus op losse schroeven te staan", besluit Arnbak.