image

Juridische vraag: mag je een softwarelicentie doorverkopen?

woensdag 23 oktober 2013, 11:32 door Arnoud Engelfriet, 10 reacties

Heb jij een uitdagende vraag over beveiliging, recht en privacy, stel hem aan ICT-jurist Arnoud Engelfriet. Arnoud geeft elke week in een artikel antwoord op een interessante vraag. Vanwege het grote aantal inzendingen kunnen niet alle vragen beantwoord worden.

Vraag: Ik heb een security-softwarepakket gekocht met licentie en onderhoudscontract. Nu wil ik de licentie doorverkopen want ik staak mijn bedrijf. Maar volgens de leverancier mag dat niet omdat de licentie persoonsgebonden is. Klopt dat?

Antwoord: Het klopt dat de leverancier dat zegt. Maar juridisch correct is het niet per se.

Wie een fysiek ding koopt (een 'zaak', juridisch gesproken) mag deze doorverkopen. De leverancier mag daar geen eisen aan stellen. Zijn rechten zijn uitgeput. Ook bij auteursrecht: koop ik een boek dan mag dat tweedehands op Marktplaats.

Bij software hebben verkopers decennialang gezegd dat dat toch héél anders lag: software is geen zaak dus koop je het niet, je sluit een licentie af met eventueel een heel duur onderhoudscontract. Maar zowel onze eigen Hoge Raad als het Europese Hof van Justitie hebben gezegd dat dát niet klopt.

Er is volgens het Hof sprake van een koop als je een licentie krijgt tegen een eenmalig bedrag, en als die licentie effectief eeuwigdurend is. Dus zeg maar Microsoft Office, vroeger. Wat ze nu doen met Office 365 valt er niet onder: daar betaal je per maand en het gebruiksrecht is niet eeuwig. Bovendien is de prijs niet de "economische waarde", maar een huurprijs. SaaS is huur, geen koop.

Een licentie die wél die economische waarde als prijs heeft en effectief eeuwigdurend is, is dus een koop. En expliciet is daarbij gezegd dat kleine lettertjes van leveranciers daar géén verandering in kunnen brengen. Net zoals je bij de koop van een huis niet in kleine lettertjes kunt zeggen dat het eigenlijk stiekem een eeuwigdurend gebruiksrecht is zonder eigendomsoverdracht.

Als randvoorwaarde geldt wel dat je moet kunnen aantonen dat je zelf het origineel hebt gewist en niet meer gebruikt. Hoe dat moet, weet eigenlijk nog niemand. De licentiegever, pardon de verkoper, mag dit komen auditten. Maar als het bedrijf wordt beëindigd dan is dat vrij evident denk ik.

Een onderhoudscontract is geen koop, maar dienstverlening. Dat contract is dus niet over te dragen. Hier zul je een oplossing voor moeten verzinnen: kan dat tussentijds worden opengebroken of afgekocht? Zo niet, dan wordt het moeilijk. Maar het onderhoudscontract staat los van de licentie.

Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.

Reacties (10)
23-10-2013, 12:20 door Wim ten Brink
Ik merk tegenwoordig dat moderne software uit twee delen begint te bestaan. Er is de clientside code, ofwel het programma zelf. En dat is het deel dat je kunt kopen en verkopen. En er is de SAAS-kant, die voornamelijk bedoeld is voor het aanleveren van updates en soms voor de opslag van gedeelde gegevens. Dit zie je zelfs terug in Windows 8 (8.1) waar je met je MSN account kunt inloggen op je eigen PC, maar diverse spelletjes en andere toepassingen data opslaan in de cloud. Zo kan ik Minesweeper spelen vanaf de drie PC's die ik heb, maar heb ik maar 1 score-overzicht omdat mijn scores in de cloud worden verwerkt. Andere software-producenten zouden op vergelijkbare manier gegevens in de Cloud kunnen opslaan, en die valt dan niet onder de koop, maar onder de licentie.
Dus stel, ik koop product X en stel deze in om de instellingen in de Cloud op te slaan zodat ik op mijn PC en laptop altijd dezelfde instellingen heb. Ik verkoop het product door, maar behou natuurlijk mijn eigen Cloud-account, die gewoon verloopt. De nieuwe eigenaar wil natuurlijk ook een Cloud-account maken, maar wordt daarbij geweigerd omdat het ID van de software aan mijn account is gekoppeld en niet aan een andere account overgedragen kan worden... De nieuwe eigenaar zal dus de software nieuw moeten kopen, of accoord gaan met de software zonder de cloud-toepassing.
Mag dat wel?
23-10-2013, 14:05 door Arnoud Engelfriet
Dat is een goede vraag. Het lijkt me verboden om verkoop van een product tegen te houden, het hele idee van uitputting is nu juist dat verkoop mág. Maar als niet-doorverkoopbaar zijn een bijeffect is van een op zich legitiem ander iets, dan wordt het gelijk een moeilijker verhaal.

Alles zal neerkomen op hoe moeilijk het is om de koppeling op te laten heffen, oftewel om doorverkoop mogelijk te maken. Is dat een kwestie van twee if/then-s of moet de hele architectuur op de schop. Dat laatste kun je niet snel van een softwarebedrijf vergen.
23-10-2013, 17:25 door Anoniem
Lijkt me dan ook duidelijk: Goed realiseren dat "Whatever as a Service" en "cloud" op faciliteitverhuur neerkomt, en niet op productverkoop. Persoonlijk heb ik een broertje dood aan vanalles maar "product" te noemen terwijl het dat evident niet is ("financieel product", of al die rommel die je bij je ovfaalkaart "erop moet laden" en het ding nog nodeloos ingewikkelder maken); het zijn soms niet eens diensten, maar bijvoorbeeld vage beloftes over mogelijke dienstverlening in de toekomst--noem het opties.

Mooie vraag over verkoop-met-aangekoppelde-verhuur, inderdaad. Zeker als het niet kunnen gebruiken van de verhuurde diensten (wegens die verder "handige" maar niet strict noodzakelijke wolkenkoppeling--is'ie wel noodzakelijk waarom koop ik dan nog die licentie?) bij afloop van huur danwel als gevolg van licentieoverdracht maar niet kunnen overdragen van de koppeling waardeloos blijken te zijn geworden. Wellicht dat er een wet, ik noem een dwarsstraat, tegen koppelverkoop in stelling gebracht kan worden, en anders hebben we hier met een maas in de wet te maken.

Hoe dan ook, die constructie is heel erg snaaks: Je data zit "in de cloud" dus als er iets misgaat (technisch, administratief, conflict met leverancier, noem maar op) heb je nog wel het programma (dat het wellicht alleen nog maar foutmeldingen presenteert want de benodigde wolkige faciliteiten zijn afwezig), maar niet je data.

Ben het trouwens niet met Arnoud eens dat van bedrijven overdrachtfacilitatie verlangen afhangt van hoezeer ze zichzelf in de nesten gewerkt hebben. Je weet wel, zoals IE "geintegreerd" was in windows om de concurrentie een hak te zetten, niet omdat de klant er beter van werd. Als je verkoop zegt dan moet je ook verkopen, en niet achteraf zeggen dat het stiekem toch verhuur was, helaas pindakaas en "koop" maar nieuw, van ons, ha ha.

Nu weet je gelijk waarom fabrikanten dat wolkengedoe zo geweldig vinden. Maar jij als nu extra afhankelijke gebruiker?
24-10-2013, 00:22 door Anoniem
Vervolgvraag: mocht ik een willekeurig softwarepakket, dus eewigdurende economische waarde, doorverkopen zoals toegestaan, mag dan de dienstenleverancier aan de nieuwe eigenaar weigeren het benodigde servicepakket te leveren?

voorbeeld:
product A (product dat doorverkocht mag worden) is alleen bruikbaar met aangekoppeld huurproduct B. Ik verkoop product A door zoals toegestaan. De nieuwe eigenaar heeft hier niets aan zonder aangekoppeld huurproduct B. Mag de huurproductleverancier weigeren dit huurproduct te leveren, op wat voor grond dan ook?

Toch wel belangrijk om te weten aangezien je zo een product welke doorverkocht MAG en KAN worden totaal nutteloos kunt maken waardoor doorverkoop in praktische zin geen nut heeft en buiten spel wordt gezet.
24-10-2013, 12:07 door Jan Joris Vereijken
Zijstraatje: je zegt dat "Net zoals je bij de koop van een huis niet in kleine lettertjes kunt zeggen dat het eigenlijk stiekem een eeuwigdurend gebruiksrecht is zonder eigendomsoverdracht." Ik heb zo een huis gekocht, en die kleine lettertjes stonden erin, onder het kopje "erfpacht". Ben het wel volkomen met je eens dat dit echt niet kan; zeer onwenselijke constructie anno 2013.
24-10-2013, 21:16 door Anoniem
Door Arnoud Engelfriet:
Alles zal neerkomen op hoe moeilijk het is om de koppeling op te laten heffen, oftewel om doorverkoop mogelijk te maken. Is dat een kwestie van twee if/then-s of moet de hele architectuur op de schop. Dat laatste kun je niet snel van een softwarebedrijf vergen.

Dat vind ik toch wel een vreemde mits.
Als het verboden is om de verkoop tegen te houden, mag je dan wel als software producent een heel ingewikkelde
constructie bouwen om dat toch te doen, en dan als iemand ermee naar de rechter stapt je verdedigen met het argument
dat het zo moeilijk te veranderen is en dat dat teveel gevraagd zou zijn?
Dat snap ik niet.
Als je iets doet wat niet mag dan kun je je toch niet verdedigen door te stellen dat het zo moeilijk is om ermee te stoppen?
Dat zou wat worden...
25-10-2013, 13:03 door Wim ten Brink
Door Anoniem:
Door Arnoud Engelfriet:
Alles zal neerkomen op hoe moeilijk het is om de koppeling op te laten heffen, oftewel om doorverkoop mogelijk te maken. Is dat een kwestie van twee if/then-s of moet de hele architectuur op de schop. Dat laatste kun je niet snel van een softwarebedrijf vergen.

Dat vind ik toch wel een vreemde mits.
Als het verboden is om de verkoop tegen te houden, mag je dan wel als software producent een heel ingewikkelde
constructie bouwen om dat toch te doen, en dan als iemand ermee naar de rechter stapt je verdedigen met het argument
dat het zo moeilijk te veranderen is en dat dat teveel gevraagd zou zijn?
Het hangt volledig van de constructie af. Maar waar ik van uit ga is dat de gebruiker een account krijgt in de Cloud, en het overdragen van deze account met de software zou betekenen dat de gebruiker alle informatie in zijn account overdraagt aan een ander.
Op zich zal de softwareboer daar geen problemen mee maken. Het is de gebruiker die gewoon zijn account met alle prive-informatie en andere data doorgeeft aan een ander. Maar gebruikers zullen liever hebben dat hun account gewist wordt dan dat een ander deze kan gebruiken.
Denk hierbij b.v. aan Team Foundation Services dat door veel software ontwikkelaars wordt gebruikt voor versiebeheer. De software (Visual Studio) koop je gewoon maar voor TFS kun je vervolgens een koppeling in de cloud krijgen van Microsoft zodat je niet je eigen server hoeft te bouwen. Gelukkig is die service gratis dus als iemand VS2012 overneemt kunnen ze hun eigen TFS account registreren.
Maar indien deze TFS account is gekoppeld aan het serienummer van Visual Studio dan zou de situatie anders zijn. Door de software te verkopen zou ik ook mijn versiebeheersysteem doorgeven en daarmee ook alle broncode die ik heb gemaakt. Die zou ik dan b.v. kunnen leeghalen terwijl ik het naar GitHub exporteer maar kan de nieuwe gebruiker later weer mijn werk op de een of andere manier weer terughalen en dus toch weer toegang krijgen? Zal mijn opvolger eigenlijk wel blij zijn met alle instellingen waar ik voor heb gekozen?
Dit is natuurlijk een zeldzame situatie, op dit moment. Maar Cloud-toepassingen worden steeds populairder en maken het dus lastiger om software door te verkopen. Vooral als de software is gekoppeld aan een Cloud-account.
Het is ook niet de software-boer die er problemen mee heeft om de account over te dragen, maar de gebruiker zelf. Vermoed ik, ten minste. Zou jij er zelf geen problemen mee hebben?
26-10-2013, 23:19 door Anoniem
Door Wim ten Brink: Maar waar ik van uit ga is dat de gebruiker een account krijgt in de Cloud, en het overdragen van deze account met de software zou betekenen dat de gebruiker alle informatie in zijn account overdraagt aan een ander.
Verschillende cloudaanbieders doen hun uiterste best om zulke accounts een steeds grotere impact op je leven te laten hebben. Zo was er google hun consolidatie van vele verschillende accounts in een, en zodra dat gebeurd is, lopen ze kruislings risico. Als bv. je google+ account geblokkeerd wordt door google, ben je je gmail ook kwijt.

Wordt nog leuk als je, zeg, je facebookaccount voor zo'n login gebruikt en je plaatst eens dronken een plaatje van een feestje waarop een halve tiet te zien is -- de volgende dag kan je wellicht je werk niet meer doen. Zulk soort onverwachte verstrekkende dominoeffecten zijn niet meer denkbeeldig, en we zullen ze nog wel vaker te zien krijgen.

Zo'n niet-overdraagbare koppeling van gekochte software en account bestaat overigens al bij verschillende wolkenplatformen voor computerspelletjes. Hebben de verkopers toch even slim de tweedehands markt voor spelletjes om zeep geholpen.

Lijkt me dan ook dat het langzaamaan belangrijker wordt dat er iets als een leveringsverplichting voor bijkomendheden behorende bij verkoop van software wordt ingevoerd, of een soort van loskoppelbaar deelaccount dat met of zonder data doorgegeven kan worden, naast een verplichte mogelijkheid tot data losweken uit al die wolken. Dat doorverkochte software ook door de nieuwe eigenaar nog steeds ten volle bruikbaar is, en dat ophouden met de software gebruiken niet betekent dat je al je data kwijtraakt.
27-10-2013, 22:09 door Anoniem
Ik stopte met mijn werk. Mijn software/administratiepakket stopte twee maand na 31 december.(de laatst betaalde dag)
Het start ook niet meer op. Of ik moet een standalone pc terug zetten in de tijd...?
Heb al mijn eindresultaten maar op papier gezet (verantwoording naar belastingdienst. etc.)
Mag je als klant eisen dat het programma of de resultaten ,- bijvoorbeeld nog 7 jaar ,- in te zien blijft?
Of is dat iets wat de staat voor ons mag eisen van de softwareontwikkelaars?
Of moet ik nog 7 jaar licentie betalen?
Zoiets als het EPD wordt dan zeker een leuke melkerij.
28-10-2013, 16:33 door Anoniem
@Wim,

Het doorverkopen van een spel/wedstrijd kun je niet vergelijken met hetzelfde doen met een programma, nog afgezien van het meeverkopen van de resultaten van die wedstrijd(en). Inter is pas geleden verkocht aan een Indonesisch zakenman. Het kan toch niet zo zijn dat hij daarmee direct eigenaar is geworden van alle kampioenschapsbekers uit de tijd van de vorige eigenaar?

Nu verkoopt iemand haar of zijn bedrijf. De nieuwe eigenaar zou wel helemaal gek zijn als hij het saldo op het rekeningnummer van de belastingdienst gaat storten....
Reageren

Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.