ICT-jurist Arnoud Engelfriet geeft elke week antwoord op een interessante vraag over beveiliging, recht en privacy. Heb jij een vraag? Stuur hem naar juridischevraag@security.nl.

Vraag: stel je doet in het grensgebied zaken vanaf je mobiele telefoon. Je gaat de grens over maar je telefoon blijft verbonden met een mast in het land waar je was. Onder welk recht valt die transactie dan? Of stel ik publiceer net iets dat legaal is in het oude land maar niet in het nieuwe. Ben ik dan illegaal bezig?

Antwoord: de locatie waar je bent op het moment dat je iets doet, is een belangrijke factor om te bepalen of je handelen legaal of illegaal is (of onder welk recht een contract beoordeeld moet worden). Maar het is niet de enige factor. Ook het land waar je handelen effect heeft, telt mee.

Traditioneel was dit niet zo heel ingewikkeld. Als je zaken doet in Nederland, dan ben je in Nederland. Soms ontstonden er randgevallen: je loost chemisch afval in Frankrijk in de Maas, en Belgische koeien drinken dat en gaan dood. Ben je nu in België aansprakelijk? Ja, aldus het Hof van Justitie, het effect van je handelen was merkbaar in België dus mogen de Belgen naar hun recht bepalen of jij schadeplichtig bent. Ongeacht of het in Frankrijk legaal was om die stort te doen.

Op internet wordt het ineens wél een stuk ingewikkelder. Begin eens met waar je bent. Ik zit in Nederland, online via een Zweedse hotelketen die via T-Mobile internet aanbiedt met een Duits ip-adres. Ik verbind met een Amerikaanse website en publiceer daar in het Spaans een negatieve tekst over de Braziliaanse minister-president. Naar welk recht beoordeel je dan of dit smaad is?

Gelukkig zijn er vuistregels ontwikkeld die het voor de praktijk een stuk makkelijker maken. De belangrijkste is die "effect"-regel. Als die tekst van mij in Brazilië effect heeft, dan mag dat daar beoordeeld worden. Vaak wel met de beperking dat ik dan alleen aansprakelijk ben voor de schade in Brazilië (en die zal meevallen omdat ze daar geen Spaans spreken), en niet voor schade in overige landen. Het land waar ik ben, kan me aansprakelijk houden voor de wereldwijde schade.

Vaak is het probleem dan ook meer praktisch: waar bén je. Dat zie ik meer als een bewijskwestie dan als een zuiver juridische analyse. Als je niet verder komt dan die Amerikaanse website, dan weet je niet in welk land ik zat te typen. En -zoals bij de vraagsteller- ik kan zelfs van land wisselen tijdens het typen. Het gaat erom waar je was toen je het deed. Ik denk dat de rechter dan uitkomt bij "in welk land was u toen u op Publiceren klikte", maar dat is meer een pragmatische keuze dan een formeel-juridisch argument.

Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.