Ict-jurist Arnoud Engelfriet geeft elke week antwoord op een interessante vraag over beveiliging, recht en privacy. Heb jij een vraag? Stuur hem naar juridischevraag@security.nl.

Vraag: Recent ging de zoekmachine Gotcha.pw online. Hiermee kon je wachtwoorden bij Nederlandse domeinen doorzoeken. Hij ging vrij snel weer offline, dus ik vroeg me af of het niet toch illegaal is, zoiets publiceren?

Antwoord: Nee, het is legaal om met een zoekmachine mensen te laten verifiëren of het wachtwoord bij hun emailadres (accountnaam) gelekt is in een van die vele datalekken of security breaches. Een zoekmachine die je na invoer van een mailadres meldt of er een wachtwoord bij bekend is (maar natuurlijk niet het wachtwoord zelf) is niet strafbaar bij ons; het gebruik van een gelekt wachtwoord is wel strafbaar (computervredebreuk) net als het publiceren van iemands wachtwoord met als doel dat mensen vervolgens op dat account gaan inloggen.

Bij Gotcha.pw zie ik nergens wachtwoorden gepubliceerd. De dienst is iets makkelijker in dat je een domeinnaam kunt (kon) invoeren en dan van alle bijbehorende mailadressen met bekend wachtwoord een melding krijgt. Dat zou in theorie de kans op misbruik kunnen vergemakkelijken, maar je krijgt per mailadres slechts de helft van de gebruikersnaam te zien en 2 letters van het wachtwoord. Daarmee heb je alsnog te weinig om daadwerkelijk op dat account in te loggen. Wat mij betreft is dit dus gewoon legaal.

Ook vanuit AVG-perspectief (een verplicht nummer zo net 2 maanden voor deze aardverschuiving) zie ik geen problemen. Ja, je verwerkt persoonsgegevens namelijk mailadressen en wachtwoorden van persoonsgebonden accounts. Nee daar heb je geen toestemming voor. Maar dat hoeft ook niet, want onder de AVG zijn er meer grondslagen. De hier relevante is die van het eigen gerechtvaardigd belang: het is in het algemeen belang (én dat van de slachtoffers) dat je gemakkelijk kunt nagaan of iemands wachtwoord gelekt is. Algemeen belang zodat beheerders in kunnen grijpen, en eigen belang zodat je je wachtwoord kunt wijzigen en goed op kunt letten.

Binnen dat belang moet je privacywaarborgen nemen, en dat is hier het geval met die halve naam en 2 letters wachtwoord. Daarmee zijn mensen niet van buitenaf te identificeren. Een organisatie zou dat met hun klanten of personeel wellicht wel kunnen (hoe veel a.engel*****@ictrecht.nl kennen we?) maar dat is binnen het belang een aanvaardbare situatie. Natuurlijk moet de werkelijke database zo stevig mogelijk dichtgetimmerd zijn en bij voorkeur niet via internet toegankelijk (dataminimalisatie en beveiliging). Maar bijzondere risico's zie ik verder niet.

Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.