De ministers van Binnenlandse Zaken en Defensie hebben verschillende keren ten onrechte toestemming gegeven voor de inzet van speciale bevoegdheden door de AIVD en MIVD, zo concludeert de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) in een brief die naar de Tweede Kamer is gestuurd.

De nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv 2017), ook bekend als de sleepwet, geeft de inlichtingendiensten speciale bevoegdheden voor het onderscheppen en opslaan van internetverkeer van de kabel, alsmede een uitgebreidere hackbevoegdheid. Daarnaast staat de wet de diensten toe om de apparaten van derden te hacken die zelf geen doelwit van de diensten zijn. Als de diensten deze bevoegdheden willen inzetten moeten ze een verzoek bij de minister indienen. Wanneer de minister het verzoek goedkeurt, toetst de TIB of de toestemming door de minister rechtmatig is verleend.

De Toetsingscommissie is nu zes maanden actief en vond het gezien de discussie rond de invoering van de sleepwet van belang om nu al verslag uit te brengen over haar bevindingen en werkzaamheden. In de voortgangsbrief wilde de TIB het absolute aantal getoetste verzoeken vermelden, maar volgens de ministers van Binnenlandse Zaken en Defensie gaat het hier om staatsgeheime informatie die niet publiek mag worden. Daardoor worden er nu alleen percentages genoemd.

Van 1 mei tot 1 oktober dit jaar heeft de Toetsingscommissie 5,5 procent van de verzoeken van de AIVD en 4,1 procent van de verzoeken van de MIVD als onrechtmatig beoordeeld. Verzoeken worden als onrechtmatig beoordeeld als ze niet voldoen aan de wettelijke vereisten van noodzakelijkheid, proportionaliteit, subsidiariteit of gerichtheid. Ook het ontbreken van wettelijk verplichte informatie kan een reden zijn. Zo ontbrak in ongeveer 10 procent van de verzoeken van de AIVD relevante informatie waardoor de TIB niet kon overgaan tot het beoordelen van de verzoeken.

In de conclusie stelt de Toetsingscommissie dat ze het grootste deel van de verzoeken als rechtmatig heeft beoordeeld. "Tegelijk constateert de TIB dat in een aantal gevallen de door de minister verleende toestemming als onrechtmatig is beoordeeld. Dit heeft aanleiding gegeven tot overleg om tot verbeteringen te komen." Verschillende verbeteringen zijn inmiddels doorgevoerd. Daarnaast zegt de TIB dat het nog een aantal aandachtspunten houdt, die ook de komende periode onderwerp van overleg en toetsing blijven. Verder is de Toetsingscommissie van plan om haar inhoudelijke kennis verder uit te breiden.