image

Juridische vraag: Is het onder afwitvlakjes spieken in een PDF bestand juridisch toegestaan?

woensdag 15 mei 2019, 14:20 door Arnoud Engelfriet, 12 reacties

Ict-jurist Arnoud Engelfriet geeft elke week antwoord op een interessante vraag over beveiliging, recht en privacy. Heb jij een vraag? Stuur hem naar juridischevraag@security.nl.

Vraag: Ik las dat de gemeente Barneveld 'onzichtbaar' gemaakte informatie van een grondverwerkingsbedrijf niet mag gebruiken. De rechtbank bepaalde dat hoewel de witte vlakjes in de aangeleverde PDF bestanden met de informatie weg te halen waren, de intentie van het bedrijf was om die informatie niet te geven. Maar hoe zit dat nu juridisch, mag je werkelijk niet bij zo'n domme maatregel kennis nemen van die informatie? Het voelt als het belonen van onkunde.

Antwoord: Het vonnis verraste mij ook, maar ik denk dat het juridisch wel klopte. Je moet bij zo'n uitspraak wel de voorgeschiedenis in acht nemen. Rechters kijken altijd naar de concrete situatie en doen een oordeel dat recht doet aan dat geval.

Dit bedrijf kwam in de picture omdat er een partij verontreinigd zand zou zijn gebruikt bij een bouwproject in de gemeente. Een rapport van die strekking kwam op zeker moment in de media terecht, waarna de gemeente een onderzoek instelde. Daarbij werden onder meer twee onafhankelijke bureaus ingeschakeld, die gemengde signalen afgeven (de een: alles schoon; de ander: een lichte verontreiniging maar niet problematisch).

De gemeente wilde toen een stap verder en vroeg om gegevens over de leveranciers, zodat zij de herkomst van de grond nader kon onderzoeken. Dat wilde het bedrijf niet, want dat zou in strijd zijn met de privacywet en bovendien een schending van haar bedrijfsgeheimen (Wet bescherming bedrijfsgeheimen) opleveren. Na enig geharrewar waarbij de gemeente probeerde de provincie de gegevens te laten vorderen, heeft de advocaat van het bedrijf een PDF aangeleverd waarbij bepaalde gegevens wit waren gemaakt met geplakte rechthoekjes in PDF.

Waarop de gemeente doodleuk reageerde:

Dank voor het toesturen van de informatie (…) Daarnaast zagen we bij het openen van de pdf-documenten dat nummers en adressen onzichtbaar waren gemaakt door toepassing van witte vlakjes. Deze witte vlakjes konden gemakkelijk weggehaald worden, waardoor er allerlei informatie beschikbaar kwam.

Waarop de advocaat in de dagvaarding klom en we dus bij de rechter aankwamen. De gemeente stelde daar natuurlijk dat zij wel degelijk die informatie mocht gebruiken, hij was immers aangeleverd. Even op delete drukken bij die vakjes (of select all doen en dan de tekst ergens plakken) is immers een triviale maatregel die geen wetten overtreedt.

De rechtbank ziet dat anders:

Uit het feit dat [eisende partij] bepaalde informatie onzichtbaar hebben gemaakt, moest de gemeente afleiden dat [eisende partij] de betreffende informatie niet aan haar wilden verstrekken, ook al had [eisende partij] daarover eerder (mogelijk) een ander standpunt ingenomen of daarover onduidelijkheid laten bestaan. Van toestemming van de zijde van [eisende partij] voor gebruikmaking van de informatie door de gemeente kan aldus geen sprake zijn.

Bovendien is niet duidelijk geworden op welke grond (haha) de gemeente deze informatie heeft verkregen. Wellicht hadden ze dit kunnen vorderen, maar dat is niet gebeurd. Onder die omstandigheden – en volgens mij ook het feit dat een gemeente net wat zorgvuldiger moet zijn dan een privépersoon – concludeert de rechtbank dan ook dat de informatie niet mag worden gebruikt. Je mocht het niet hebben, je kreeg het duidelijk per ongeluk toch en je laat merken dat je wéét dat je het niet mocht hebben.

Het voelt ergens wel als een beloning voor incompetentie, maar er zit een sprankje redelijkheid in. Als je nadrukkelijk aangeeft iets niet te willen geven, daarna toch je goede wil toont maar dingen afschermt naar jouw beste kunnen, dan voelt het wel heel wrang om dan een "haha je bent een sukkel" reactie te krijgen en de niet-gewilde informatie triomfantelijk rondgezwaaid te willen. Daar zijn rechters wel gevoelig voor.

Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.

Reacties (12)
15-05-2019, 15:38 door Anoniem
Lijkt mij vergelijkbaar met winkeldiefstal. Het feit, dat ik iets in een winkel kan pakken en ermee naar buiten kan lopen, zonder dat het personeel aan de kassa dit ziet, betekent niet dat ik het mag. De plaatsing van hekjes, poortjes en kassa's geeft aan, dat het de bedoeling is om er voor te betalen.

Het kan dus wel, maar het was niet zo bedoeld. Het feit dat het niet zo waterdicht is, dat het onmogelijk is, geeft nog geen toestemming om het te doen.

Soortgelijke redeneringen gaan op voor verkeerslichten, verkeersborden en weet ik allemaal nog meer. Maar fatsoen en redelijkheid gebieden, dat we ons gedragen zoals verwacht wordt.
15-05-2019, 23:13 door Anoniem
Als iemand jou wat geeft dan is het van jou.
Zie het als een schilderij, waar met post-its wat is afgeplakt. Je kan er niet bij nadenken en die dingen verwijderen. Als je niet verplicht(kan je eigenlijk niet) dat ze een bepaald programma moeten gebruiken dan kun je de pdf direct als tekstdocument (voor veiligheid) openen en dan zie je alles zonder dat je van de witte vakjes wat afweet.
Als je iets niet wilt geven moet je het gewoon niet geven.
Hier krijg je een auto van mij, maar je moet niet onder die stoel kijken, daarom heb ik dat afgeplakt.
Blijkbaar moet je altijd een mail policy hebben van alles wat je stuurt mag en kan worden gebruikt en dan ben je klaar.
Alle bitjes die op jouw pc staan zijn van jouw en die mag je dus inzien en wijzigen ongeacht of mensen dat willen of niet.
Als iemand je een mailtje stuurt en daarna een mailtje dat je het niet mag lezen dan heeft die pech. Vragen is wat anders dan dwingen. Digitaal werkt het gewoon anders dan ze willen. Geef dan tenminste boete voor een datalek.
Een auto bescherm je niet met een blokje hout, zo beveilig je ook niet gevoelige informatie met wat vakjes. Als advocaat zou je wel beter moeten weten om je client te beschermen.
Als je een crimineel bent en je maakt zo'n fout dan mag je wel gepakt worden, maar blijkbaar hebben normale mensen meer rechten.
Een morele keuze maken is soms lastig.
15-05-2019, 23:45 door Briolet
Door Anoniem: Lijkt mij vergelijkbaar met winkeldiefstal. Het feit, dat ik iets in een winkel kan pakken en ermee naar buiten kan lopen, zonder dat het personeel aan de kassa dit ziet, betekent niet dat ik het mag.….

Je kunt het ook anders opvatten. Het feit dat de winkeldief het in een gesloten tas mee naar buiten neemt geeft aan dat het niet de bedoeling was dat het personeel dit zou zien. Als hij niet bij het in de tas stoppen gepakt wordt, moet hij er daarna gewoon mee naar buiten kunnen lopen.
16-05-2019, 00:17 door Anoniem
Deze uitspraak van de voorzieningenrechter is nergens op gebaseerd. Een fatsoenlijke motivatie op grond van wet of jurisprudentie waaruit zou moeten blijken dat de gemeente de informatie niet mag gebruiken, is niet terug te vinden in het vonnis.
Ik vraag me af op grond waarvan de gemeente de informatie die haar aangereikt wordt niet zou mogen gebruiken. Zou ook mooi worden: Ik heb zwart geld, ik laat het op één of andere manier "per ongeluk" "bekend" worden bij de belasting en vervolgens mag de belastingdienst er niets meer mee doen.... En zo kun je legio voorbeelden verzinnen. Idioot natuurlijk. De informatieverstrekker is dom geweest, en dan moet je op de blaren zitten. Gaan we straks ook criminelen niet vervolgen omdat ze sporen hebben achtergelaten op de plaats delict terwijl dit niet de bedoeling was?

De ambtenaren zijn blijkbaar ook erg simpel, uit het vonnis: "Tot op heden hebben we die informatie nog niet verder onderzocht, omdat we [eiseres sub 1] daar eerst over wilden informeren. (…)"
Tsja...als je met zulke mensen de oorlog moet winnen....
16-05-2019, 12:16 door Anoniem
Het voelt ergens wel als een beloning voor incompetentie, maar er zit een sprankje redelijkheid in. Als je nadrukkelijk aangeeft iets niet te willen geven, daarna toch je goede wil toont maar dingen afschermt naar jouw beste kunnen, dan voelt het wel heel wrang om dan een "haha je bent een sukkel" reactie te krijgen en de niet-gewilde informatie triomfantelijk rondgezwaaid te willen. Daar zijn rechters wel gevoelig voor.
Dus omdat de gemeente doodleuk deed krijgt het bedrijf nu de rechter mee?

Dat is dus inderdaad belonen van kleine Rasmus die heel hard "TERUG!" roept nadat'ie zich versproken had.
16-05-2019, 14:13 door Anoniem
Als iemand jou wat geeft dan is het van jou.

De rechter zal ook kijken naar de intentie, bij de vraag of die informatie juridisch bruikbaar is. Intentie was niet om het te delen. Heeft de gemeente er toch recht op, vorder dan de informatie op de juiste manier.
16-05-2019, 16:26 door Anoniem
Door Anoniem:
Als iemand jou wat geeft dan is het van jou.

De rechter zal ook kijken naar de intentie, bij de vraag of die informatie juridisch bruikbaar is. Intentie was niet om het te delen. Heeft de gemeente er toch recht op, vorder dan de informatie op de juiste manier.

In het vonnis houdt de rechter inderdaad rekening met de intentie, maar motiveert vervolgens nergens waarop dat gebaseerd is. Noch wet noch jurisprudentie wordt aangehaald. Mijn inschatting is dat een hogere rechter zo'n uitspraak niet in stand zou laten.

Met zo'n rare uitspraak als deze begin ik heel erg te twijfelen aan de onpartijdigheid van deze rechter.

Hoofdprobleem is natuurlijk dat criminelen véél te veel beschermd worden. Het is goed dat er sancties zijn wanneer overheden onrechtmatig bewijsmateriaal/informatie verkrijgen, maar daar gaat het hier niet om: De gemeente heeft geen wet overtreden om de informatie te krijgen.
16-05-2019, 16:42 door Briolet
Door Anoniem: Ik vraag me af op grond waarvan de gemeente de informatie die haar aangereikt wordt niet zou mogen gebruiken...

Ons hele rechtssysteem zit onlogisch in elkaar. Als de politie een alcoholcontrole doet, maar de controleur trekt even de kofferbak open en vind daar goederen van diefstal, dan geldt dat als onwettig verkregen bewijs.

In mijn rechtsgevoel, kun je de agent vervolgen voor het onrechtmatig doorzoeken van de auto. Maar gevonden bewijs is bewijs en zou gewoon in een rechtszaak gebruikt mogen worden. De enige drempel tegen het willekeurig doorzoeken van auto's moet dan zijn dat de agent voor deze daad bestraft wordt.

Terug naar deze zaak: Het lijkt erop dat er gewoon een annotatie gebruikt is. Annotaties zijn ervoor om een document aan te passen zonder het origineel te veranderen. Ik gebruik vaak annotaties bij pdf's. Juist omdat je ze later gemakkelijk kunt verplaatsen, veranderen of weer wissen. Ik kan me daarom eigenlijk niet voorstellen dat annotaties voor het verstoppen van content gebruikt worden. Je dekt hooguit iets af om de rest beter te doen opvallen.
Zelf zet is annotaties vaak nog op half doorschijnend zodat het origineel ook beter leesbaar blijft.

De rechter kan nu vinden dat het bedoeld was om te verstoppen. Misschien wil de gemeente dat nu achteraf, maar bij het versturen van de mail was dat vast nog niet de bedoeling, want dan gebruik je geen annotaties.
16-05-2019, 17:21 door Anoniem
Door Briolet:
Door Anoniem: Ik vraag me af op grond waarvan de gemeente de informatie die haar aangereikt wordt niet zou mogen gebruiken...

Ons hele rechtssysteem zit onlogisch in elkaar. Als de politie een alcoholcontrole doet, maar de controleur trekt even de kofferbak open en vind daar goederen van diefstal, dan geldt dat als onwettig verkregen bewijs.


De rechter kan nu vinden dat het bedoeld was om te verstoppen. Misschien wil de gemeente dat nu achteraf, maar bij het versturen van de mail was dat vast nog niet de bedoeling, want dan gebruik je geen annotaties.


Wat je eerste punt betreft, zó simpel is het niet, zie: https://www.navigator.nl/document/id93f5c3839b1842728862ae0744fcb404?anchor=id-dfe4b0ee-2e72-4c92-a15b-51743399941c

Verder denk ik dat er een misverstand is: Niet de gemeente, maar het bedrijf wilde informatie verborgen houden.
18-05-2019, 15:02 door Anoniem
Ik vind het moeilijk uit te leggen dat het blijkbaar voldoende is om informatie op een zeer, zeer slordige manier te verbergen en dat men daar vervolgens mee wegkomt.

Persoonlijk heb ik ook een situatie meegemaakt waarbij gevoelige data beschikbaar was en waar werd "beargumenteerd" dat het simpelweg opmerken van die situatie als een hackpoging wordt gezien. De "beveiliging" was dat de data niet in de eerste instantie zichtbaar was maar dieper in een directorystructuur zat.

Het moet duidelijk zijn voor mensen wat een beveiliging is en wat niet. Anders krijg je dit soort discussies waarbij mensen die geen beveiligingen doorbreken opeens de gebeten hond zijn.
19-05-2019, 08:56 door Anoniem
Is het verstrekken van persoonsgegevens onder dergelijke witte vlakken dan wel een 'een inbreuk in verband met persoonsgegevens' wat voorheen datalek heette? Er is mij iets verstrekt,ik had het niet mogen hebben, de maatregelen om te voorkomen dat ik de data zie zijn onvoldoende, dus ....
21-05-2019, 14:33 door Anoniem
Door Anoniem: Als iemand jou wat geeft dan is het van jou.
Best wel totale onzin allemaal. Wat je vind mag je houden? Als ik het krijg mag je ik het houden, lekker puh! Maar alles in je straatje praten is tenslotte niet zo heel lastig. Het is van jou, tenzij...
Tenzij iets verkregen wordt onder licentie, algemene voorwaarden of overeengekomen manier van gebruik. Kijk hier naar de koop van games, films en cd's.
Je koopt het maar bent niet de eigenaar en mag er zeker niet mee doen wat jezelf wilt. Dus ook hier zal je ondanks dat het kan, je gewoon moeten gedragen. Zelfs al betaal je ervoor op verschillende manieren je hebt nog steeds geen controle over wat wel en niet mag met het product. Zo kan je ook kijken naar het ontvangen document. Weeg hiermee de druk die uitgeoefend is, de intentie en de welwillendheid van het bedrijf om mee te werken. Dat moet je natuurlijk bestraffen en belachelijk maken!
Reageren

Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.