Het gebruik van realtime gezichtsherkenning vindt wél plaats in Nederland, maar wordt niet door politie in de publieke ruimte toegepast, zo stelt demissionair minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid, die openstaat voor verdere ontwikkeling van deze technologie.

Volgens BuzzFeed News heeft de Nederlandse politie vorig jaar gebruikgemaakt van de gezichtsherkenningssoftware van het Amerikaanse bedrijf Clearview of geprobeerd dit te doen. Aanleiding voor D66 en GroenLinks om ministers Dekker voor Rechtsbescherming en Grapperhaus om opheldering te vragen. Dekker liet op Kamervragen weten dat de politie niet met Clearview werkt en dit ook niet van plan is. Ook zijn er geen producten van het bedrijf afgenomen.

Dekker antwoordde mede namens minister Grapperhaus. In één van zijn antwoorden laat Dekker het volgende weten: "Biometrische surveillance, in de zin van real-time gezichtsherkenning, wordt op dit moment in Nederland niet gedaan." Halverwege oktober kwam minister Grapperhaus met een "nader antwoord" over de inzet van gezichtsherkenningssoftware. Volgens Grapperhaus is het antwoord van Dekker over real-time gezichtsherkenning in Nederland namelijk "te ruim omschreven".

De minister stelde dat Dekkers antwoord als doel had om aan te geven dat de politie geen gebruikmaakt van real-time gezichtsherkenning. Daarom formuleerde hij de zin naar: "Voor het gebruik van biometrische surveillance in de publieke ruimte door de politie, in de zin van real-time gezichtsherkenning, wordt op dit moment in de politieorganisatie geen toestemming gegeven."

Dat zorgde weer voor vragen van D66. "Hoe moet "real-time” in deze herformulering geïnterpreteerd worden en valt een toepassing als Clearview daar wel of niet onder?", zo vroeg D66-Kamerlid Van Ginneken. Grapperhaus moest ook duidelijk maken hoe "op dit moment" in deze herformulering geïnterpreteerd moeten worden.

"Alle vragen waren beantwoord vanuit de optiek van de politie en het leek mij, mede omdat de vraag zich richt op surveillance, duidelijk dat we het in de zin over de politie hadden. Die zin kan echter ook breder worden opgevat en dan is die stelling niet helemaal juist. Ik heb getracht dat recht te zetten met een herstelbrief", reageert de minister.

"Identificatie met behulp van realtime gezichtsherkenningstechnologie vindt namelijk wél plaats in Nederland. In de private en publieke ruimte, bijvoorbeeld op Schiphol bij de eGates. Daarnaast wordt realtime gezichtsherkenning bijvoorbeeld gebruikt als identificatiemechanisme op mobiele telefoons", laat Grapperhaus verder weten. De vraag van Van Ginneken ging echter over surveillance door middel van realtime gezichtsherkenning.

Het enige systeem waarin de politie biometrische gezichtsherkenningstechnologie toepast is Catch. Daarmee kunnen foto's van verdachten worden vergeleken met een database met daarin foto's van verdachten en veroordeelden. Het systeem selecteert op meerdere kenmerken zoals de stand van de ogen, afstand naar de neus, breedte van de mond en andere uiterlijkheden. Vervolgens worden de resultaten door meerdere experts beoordeeld.

Hoewel de politie op dit moment geen gebruikmaakt van realtime gezichtsherkenning in de openbare ruimte staat de minister wel open voor verdere ontwikkeling van de technologie als alle noodzakelijke waarborgen zijn getroffen. "Ik vind het ook belangrijk dat er voordat een nieuwe toepassing van gezichtsherkenningstechnologie bij de politie operationeel wordt ingezet, goed is nagedacht over de vragen van juridisch-ethische aard."