image

Staat de identificatieplicht niet gelijk aan dwang om je identiteit prijs te geven?

woensdag 1 februari 2023, 10:11 door Arnoud Engelfriet, 21 reacties

Heb jij een interessante vraag op het snijvlak van privacy, cybersecurity en recht? Stuur je vraag naar juridischevraag@security.nl. Elke week geeft ict-jurist Arnoud Engelfriet in deze rubriek antwoord.

Juridische vraag: Ik lees in dit artikel op Security.nl: "Burgers zijn verplicht om hun identiteitsbewijs te tonen als de politie hier om vraagt. Het is echter niet mogelijk om iemand te dwingen om zijn of haar identiteit prijs te geven, zo laat minister Yesilgöz van Justitie en Veiligheid weten." Kun jij als jurist duiden hoe je deze twee uitspraken met elkaar moet rijmen? Als je iets verplicht moet tonen, dan is dat toch dwang?

Antwoord: Dit bericht ken ik ook en ik moest het ook drie keer lezen. Dus ik ga even terug naar de wet, om precies te zijn artikel 2 van de Wet op de identificatieplicht (WID):

Een ieder die de leeftijd van veertien jaar heeft bereikt, is verplicht op de eerste vordering van een ambtenaar als bedoeld in artikel 8 van de Politiewet 2012 of artikel 6a van de Wet op de bijzondere opsporingsdiensten, een identiteitsbewijs als bedoeld in artikel 1 ter inzage aan te bieden. Deze verplichting geldt ook indien de vordering wordt gedaan door een toezichthouder.

In het jargon noemen we dit een toonplicht, en geen draagplicht: nergens staat dat je altijd een identiteitsbewijs bij je moet hebben, je moet het alleen op eerste vordering ter inzage geven. De grens hiertussen is subtiel, en de Rijksoverheid zegt heel praktisch dan ook dat het op hetzelfde neerkomt. Maar in theorie zou je partner jouw ID-bewijs bij zich kunnen hebben, zodat je het direct kunt pakken. ("Ik ga hem snel thuis halen, loopt u even mee" is géén "op eerste vordering tonen".)

De politie moet een redelijke grond hebben om de vordering te mogen doen. Maar als die er is, en je werkt niet mee, dan is dat een strafbaar feit (art. 447e Strafrecht). En nu komt 'ie: omdat je dan verdachte bent van een strafbaar feit, mag men onderzoek plegen om je identiteit vast te stellen. Zie de Aanwijzing uitbreiding identificatieplicht:

Degene die zich niet conform artikel 2 van de WID identificeert, maakt zich ingevolge artikel 447e Sr. schuldig aan een strafbaar feit. Daarmee worden vanzelf ook de bevoegdheden toepasselijk die het Wetboek van Strafvordering (Sv.) biedt om de identiteit van een verdachte te achterhalen. De aanleiding voor de vordering speelt hierbij een rol. In geval van een zwaar strafbaar feit zal toepassing van dwangmiddelen eerder aangewezen zijn dan in geval van een bekeuringssituatie.

Die dwangmiddelen kunnen omvatten het (onder dwang) afnemen van je vingerafdruk en je insluiten tot nader onderzoek is afgerond. Maar, en nu ben ik even een héél formele overheidsjurist, dit zijn allemaal middelen die buiten jouw wil om worden uitgevoerd. Jij wordt dus niet gedwongen zelf te zeggen wie je bent. Dat zoekt de politie zelf wel uit, het enige is dat jij in een cel blijft zitten totdat men klaar is. Zoiets denk ik dat de minister bedoelt.

Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.

Reacties (21)
01-02-2023, 10:23 door Anoniem
Concreet: de overheid is steeds meer de vijand en begint steeds meer stasi trekjes te vertonen.
Toen vonden we dat verfoeilijk. Nu accepteren we het helaas gewoon.
01-02-2023, 11:36 door Anoniem
Dan vraag ik me wel af, gezien de politie je alleen mag vorderen voor identificatie als ze daar een reden toe hebben, wat als de politie bijvoorbeeld geen reden heeft?

Slimmer om te weigeren en de boete aan te vechten of is het slimmer id te tonen? Misschien dat Arnoud hier nog tips voor heeft.

Ik weet wel dat het een beetje buiten ICT recht valt, maar goed.
01-02-2023, 12:37 door Arnoud Engelfriet
Dan vraag ik me wel af, gezien de politie je alleen mag vorderen voor identificatie als ze daar een reden toe hebben, wat als de politie bijvoorbeeld geen reden heeft?
Het juridische antwoord is natuurlijk, dan mag je weigeren.

Het praktische antwoord is, laat je id zien en ga verder met je leven. Een agent is getraind op omgang met lastige mensen en op het rechtvaardigen van zijn gedrag. Een agent die je id vordert, zal een reden hebben (in zijn hoofd) en is niet bereid daar met je over in discussie te gaan. Ik zie niet hoe het welk voordeel dan ook voor jou oplevert om die discussie dan toch te gaan voeren.

Van mij mag je, maar gegarandeerd dat je een boete krijgt en/of meegaat voor verhoor en insluiting tot de volgende ochtend.
01-02-2023, 13:43 door Anoniem
Door Anoniem: Concreet: de overheid is steeds meer de vijand en begint steeds meer stasi trekjes te vertonen.
Toen vonden we dat verfoeilijk. Nu accepteren we het helaas gewoon.

Misschien moet je even een paar jaar in Rusland of China gaan wonen, spreken we daarna wel weer. Als iedereen zo braaf was als in 1980 dan zou dit allemaal niet nodig zijn, maar helaas de wereld is veranderd, de wetgever veranderd mee.
01-02-2023, 13:57 door Anoniem
Door Arnoud Engelfriet:
Dan vraag ik me wel af, gezien de politie je alleen mag vorderen voor identificatie als ze daar een reden toe hebben, wat als de politie bijvoorbeeld geen reden heeft?
Het juridische antwoord is natuurlijk, dan mag je weigeren.

Het praktische antwoord is, laat je id zien en ga verder met je leven. Een agent is getraind op omgang met lastige mensen en op het rechtvaardigen van zijn gedrag. Een agent die je id vordert, zal een reden hebben (in zijn hoofd) en is niet bereid daar met je over in discussie te gaan. Ik zie niet hoe het welk voordeel dan ook voor jou oplevert om die discussie dan toch te gaan voeren.

Van mij mag je, maar gegarandeerd dat je een boete krijgt en/of meegaat voor verhoor en insluiting tot de volgende ochtend.

Die term gegarandeerd klopt niet. Zoals je zegt een agent is getraind in omgaan met mensen en zal in staat zijn je verzoek tot verduidelijking moeten inwillegen. Dat betekend niet dat je zijn tijd mag verspillen. Je zult dus als je het netjes aanpakt ook niet bezig zijn een strafbaar feit te plegen en dus ook niet opgepakt worden of een boete krijgen, tenzij je dus iets anders strafbaars doet tijdens je interactie.
01-02-2023, 15:19 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Arnoud Engelfriet:
Dan vraag ik me wel af, gezien de politie je alleen mag vorderen voor identificatie als ze daar een reden toe hebben, wat als de politie bijvoorbeeld geen reden heeft?
Het juridische antwoord is natuurlijk, dan mag je weigeren.

Het praktische antwoord is, laat je id zien en ga verder met je leven. Een agent is getraind op omgang met lastige mensen en op het rechtvaardigen van zijn gedrag. Een agent die je id vordert, zal een reden hebben (in zijn hoofd) en is niet bereid daar met je over in discussie te gaan. Ik zie niet hoe het welk voordeel dan ook voor jou oplevert om die discussie dan toch te gaan voeren.

Van mij mag je, maar gegarandeerd dat je een boete krijgt en/of meegaat voor verhoor en insluiting tot de volgende ochtend.

Die term gegarandeerd klopt niet. Zoals je zegt een agent is getraind in omgaan met mensen en zal in staat zijn je verzoek tot verduidelijking moeten inwillegen. Dat betekend niet dat je zijn tijd mag verspillen. Je zult dus als je het netjes aanpakt ook niet bezig zijn een strafbaar feit te plegen en dus ook niet opgepakt worden of een boete krijgen, tenzij je dus iets anders strafbaars doet tijdens je interactie.

Gewoon in je zakken "op zoek gaan" naar je ID-bewijs, en ondertussen vriendelijk vragen waarom hij/zij het wil zien.
Dan weet je snel genoeg of er een gegronde reden is (om bang te worden).
En als je je antwoord hebt, kun je je ID altijd nog vinden.

:-) :-) :-0
01-02-2023, 16:47 door Anoniem
Door Arnoud Engelfriet:
Dan vraag ik me wel af, gezien de politie je alleen mag vorderen voor identificatie als ze daar een reden toe hebben, wat als de politie bijvoorbeeld geen reden heeft?
Het juridische antwoord is natuurlijk, dan mag je weigeren.
Is dat zo? In de politiewet staat dat een politieambtenaar er een reden voor moet hebben, maar in de wet op de identificatieplicht staat dat je als 14+'er verplicht bent je identiteitsbewijs te laten inzien als de politie dat vordert, zonder enige weigeringsgrond te noemen.

Misschien is het onzin, maar ik vraag me dan af of er een reden is voor die asymmetrie, bijvoorbeeld dat er in sommige situaties een wel aanleiding is om naar een identiteitsbewijs te vragen maar ook een reden om op dat moment niet aan voorbijgangers te vertellen wat er gaande is.
01-02-2023, 17:26 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem:
Door Arnoud Engelfriet:
Dan vraag ik me wel af, gezien de politie je alleen mag vorderen voor identificatie als ze daar een reden toe hebben, wat als de politie bijvoorbeeld geen reden heeft?
Het juridische antwoord is natuurlijk, dan mag je weigeren.

Het praktische antwoord is, laat je id zien en ga verder met je leven. Een agent is getraind op omgang met lastige mensen en op het rechtvaardigen van zijn gedrag. Een agent die je id vordert, zal een reden hebben (in zijn hoofd) en is niet bereid daar met je over in discussie te gaan. Ik zie niet hoe het welk voordeel dan ook voor jou oplevert om die discussie dan toch te gaan voeren.

Van mij mag je, maar gegarandeerd dat je een boete krijgt en/of meegaat voor verhoor en insluiting tot de volgende ochtend.

Die term gegarandeerd klopt niet. Zoals je zegt een agent is getraind in omgaan met mensen en zal in staat zijn je verzoek tot verduidelijking moeten inwillegen. Dat betekend niet dat je zijn tijd mag verspillen. Je zult dus als je het netjes aanpakt ook niet bezig zijn een strafbaar feit te plegen en dus ook niet opgepakt worden of een boete krijgen, tenzij je dus iets anders strafbaars doet tijdens je interactie.

Gewoon in je zakken "op zoek gaan" naar je ID-bewijs, en ondertussen vriendelijk vragen waarom hij/zij het wil zien.
Dan weet je snel genoeg of er een gegronde reden is (om bang te worden).
En als je je antwoord hebt, kun je je ID altijd nog vinden.

:-) :-) :-0


Mijn gedachte ook. Maar een politie agent is verplicht om op eerste vordering zijn legitimatie te tonen, dus waarom vriendelijk vragen? Het genoegen is simpelweg wederzijds (en dat wordt gerespecteerd in mijn ervaring).
01-02-2023, 19:14 door Arnoud Engelfriet
Is dat zo? In de politiewet staat dat een politieambtenaar er een reden voor moet hebben, maar in de wet op de identificatieplicht staat dat je als 14+'er verplicht bent je identiteitsbewijs te laten inzien als de politie dat vordert, zonder enige weigeringsgrond te noemen.
Dat klopt, maar een agent kan alleen vorderen als zijn taakuitoefening dat redelijkerwijs met zich meebrengt. Als er dus geen reden is om te vorderen, dan is er geen sprake van een vordering als hij zegt "ik wil nu je ID zien". En je mag weigeren als het geen vordering is.

Die term gegarandeerd klopt niet. Zoals je zegt een agent is getraind in omgaan met mensen en zal in staat zijn je verzoek tot verduidelijking moeten inwillegen.
De agent staat daar omdat hij bezig is met bv. het opsporen van bewijs of verdachten, met zijn politietaak. Hij vindt het kennelijk nodig jou om je ID te vragen. Heel praktisch, waarom zou hij dan open staan voor een discussie waarom hij dat mag vragen? Het is zijn werk die afweging te maken, hij heeft hem gemaakt, wat kun jij daar dan nog tegenin brengen?

En hoe voorkom je dat jouw "verzoek tot verduidelijking" niet overkomt als traineren, bijdehand doen, de autoriteit van de agent ontkennen of anderszins verdacht gedrag?
01-02-2023, 21:33 door Anoniem
Door Arnoud Engelfriet:
Door mij: Is dat zo? In de politiewet staat dat een politieambtenaar er een reden voor moet hebben, maar in de wet op de identificatieplicht staat dat je als 14+'er verplicht bent je identiteitsbewijs te laten inzien als de politie dat vordert, zonder enige weigeringsgrond te noemen.
Dat klopt, maar een agent kan alleen vorderen als zijn taakuitoefening dat redelijkerwijs met zich meebrengt. Als er dus geen reden is om te vorderen, dan is er geen sprake van een vordering als hij zegt "ik wil nu je ID zien". En je mag weigeren als het geen vordering is.
Wat hieraan jeukt is dat je op het moment van een eventuele weigering helemaal niet kan weten of het een vordering is of niet. Je weet immers niet wat er in het hoofd van die agent omgaat, je kan geen gedachten lezen. "Dan is er geen sprake van een vordering" en "je mag weigeren als het geen vordering is" zijn ongetwijfeld allebei waar, maar ze beschrijven samen een situatie die in deze context helemaal niet voor kan komen. Je kan hooguit, mocht achteraf duidelijk worden hoe het zit, later constateren dat je had mogen weigeren of dat je weigering terecht of onterecht is gebleken. Dat levert argumenten op als er achteraf iets over uit te vechten is, maar op het moment dat een agent onterecht je ID vraagt zie ik niet in hoe je kan weten dat het onterecht is en dus ook niet hoe je kan weten of je mag weigeren.

De agent staat daar omdat hij bezig is met bv. het opsporen van bewijs of verdachten, met zijn politietaak. Hij vindt het kennelijk nodig jou om je ID te vragen. Heel praktisch, waarom zou hij dan open staan voor een discussie waarom hij dat mag vragen? Het is zijn werk die afweging te maken, hij heeft hem gemaakt, wat kun jij daar dan nog tegenin brengen?
Niets, natuurlijk. Maar dit komt praktisch gesproken toch neer op een bevestiging dat je je ID moet laten zien als een politieagent daarnaar vraagt?
02-02-2023, 08:09 door Anoniem
Door Anoniem: staat zijn je verzoek tot verduidelijking moeten inwillegen.

Euh nee, de agent hoeft niet te vertellen waarom hij/zij jouw id wil zien.
Je moet hem gewoon tonen, de agent zijn ‘onderzoek’ laten afronden, en verder gaan met je leven.
02-02-2023, 09:16 door Anoniem

De politie moet een redelijke grond hebben om de vordering te mogen doen. Maar als die er is, en je werkt niet mee, dan is dat een strafbaar feit (art. 447e Strafrecht). En nu komt 'ie: omdat je dan verdachte bent van een strafbaar feit, mag men onderzoek plegen om je identiteit vast te stellen.

Geweldig, als ze geen redelijk grond hebben is zo rekbaar als 't maar kan.
In praktijk werkt dit heel anders, dan vinden ze gewoon dat je een grote mond hebt als je ze wijst op de wet.
Er zitten echt wel goede agenten tussen maar ik heb veelal slechte ervaring met de jochies die zichzelf toch wel heel erg belangrijk vinden.

Tevens zou redelijk grond ook kunnen betekenen dat er een rode VW voorbij gereden zou kunnen hebben welke mogelijk betrokken is bij een delict en zodoende ben jij dan mogelijk ooggetuige en dus is er redelijke grond.
Dit kun je werkelijk op 1000 manieren uit de grote hoed toveren.
02-02-2023, 12:29 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Concreet: de overheid is steeds meer de vijand en begint steeds meer stasi trekjes te vertonen.
Toen vonden we dat verfoeilijk. Nu accepteren we het helaas gewoon.

Misschien moet je even een paar jaar in Rusland of China gaan wonen, spreken we daarna wel weer. Als iedereen zo braaf was als in 1980 dan zou dit allemaal niet nodig zijn, maar helaas de wereld is veranderd, de wetgever veranderd mee.

Wat een achterlijke redenering. Het feit dat het in NL niet zoals in China is, is iets wat we met deze discussie, en verduidelijkingen juist willen borgen. Juist door overal zomaar in mee te gaan maakt het een glijdende schaal. We weten allemaal dat als de overheid een "tijdelijke maatregel" invoert, deze vaak permanent wordt met argumenten als "veiligheid", "fraude" "criminaliteit", waarvan de ernst toevallig zelden wordt aangetoond. Nog niet over proportionaliteit gesproken. Daarnaast hoef JIJ het nog geen probleem te vinden, als er een percentage belastingbetalers is wat het wel een probleem vind dan is "kijk eens in China of Rusland" het zelfde niveau argument wat ik gebruik als mn zoontje het avond eten niet lekker vindt en ik vervolgens zeg dat kinderen in Afrika helemaal niks krijgen. "De politie moet een redelijke grond hebben om de vordering te mogen doen" lijkt een wassen neus uitzondering aangezien de agent obv zn ochtend humeur maar lekker wat vordert, op grond van iets wat hij wel effe snel uit zijn duim zuigt. Daarnaast is de Politie net zoals Defensie een organisatie die loyaliteit naar elkaar hoog in het vaandel hebben. Wat ervoor zorgt dat machtsmisbruik, op kleinere schaal makkelijk in stand te houden is.

Makkelijk om alles alleen vanuit het IK perspectief te benaderen hoor.

"IK heb het goed, dus JIJ moet niet klagen"
03-02-2023, 04:25 door Anoniem
Als ik iemand aardig vind. Of gewoon netjes. Of duidelijk zie dat er een reden is om het te weten. Dan zeg ik gewoon wie ik ben en dan klopt dat altijd. Dan kun je dat boekje of pasje er nog wel naast leggen maar dan klopt dat ook. Omdat ik dat zelf al wist. Als er iemand nou weet wat daarin staat, dan ben ik het wel. En zelf ook nog.

Is dat niet het geval, dan ligt het natuurlijk anders. Misschien mogen ze dan ook gewoon opsodemieteren en dan zien we later de consequenties wel. Maar ik zou me in die keuze wel graag vrij blijven voelen.

Wat dat betreft staan mijn vrijheden soms zelfs gewoon boven de wet. want die is geboren om mijn vrijheden te borgen. Dus als die het zelf ook niet meer weet, of de uitvoerders daarvan, dan zoeken ze het maar uit of dan moeten ze maar nieuwe verkiezingen uitschrijven.
03-02-2023, 09:52 door Anoniem
Door Anoniem: Als ik iemand aardig vind. Of gewoon netjes. Of duidelijk zie dat er een reden is om het te weten. Dan zeg ik gewoon wie ik ben en dan klopt dat altijd. Dan kun je dat boekje of pasje er nog wel naast leggen maar dan klopt dat ook. Omdat ik dat zelf al wist. Als er iemand nou weet wat daarin staat, dan ben ik het wel. En zelf ook nog.

Is dat niet het geval, dan ligt het natuurlijk anders. Misschien mogen ze dan ook gewoon opsodemieteren en dan zien we later de consequenties wel. Maar ik zou me in die keuze wel graag vrij blijven voelen.

Wat dat betreft staan mijn vrijheden soms zelfs gewoon boven de wet. want die is geboren om mijn vrijheden te borgen. Dus als die het zelf ook niet meer weet, of de uitvoerders daarvan, dan zoeken ze het maar uit of dan moeten ze maar nieuwe verkiezingen uitschrijven.
Precies, de wet staat ten dienste van het volk en niet andersom. Tegenwoordig is het idd andersom en wordt er een hele enge dictatoriale controlestaat opgetuigd. Getuige de positieve reacties hierop bij de meerderheid is dit volk niet meer te redden. Het is te hopen dat het keihard wordt getroffen zodat ze gaan inzien dat ze destijds er beter toch tegenin hadden moeten gaan. Vrijheid die je vrijwillig opgeeft krijg je nooit meer terug.
03-02-2023, 12:19 door Anoniem
Wie dient als eerste zich te legitimeren, de agent of de burger? Ook agenten hebben een identificatieplicht.
06-02-2023, 23:49 door Anoniem
"Ik ga hem snel thuis halen, loopt u even mee" is géén "op eerste vordering tonen".
Als je alleen even de vuilnis buitenzet of iets uit je auto haalt, die voor de deur staat, dan zou dat toch best moeten kunnen! Misschien heel formeel niet, maar wat coulance moet kunnen.
06-02-2023, 23:59 door Anoniem
Door Anoniem:Maar een politie agent is verplicht om op eerste vordering zijn legitimatie te tonen, dus waarom vriendelijk vragen?
Naja, als die agent een echte politiepet opheeft en uit een politiewagen is gestapt, dan is het wel duidelijk. De naam van de agent is toch minder van belang om te controleren, want je hebt toch geen referentie. Als de agent zegt dat 'ie Bromsnor heet, is dat toch goed.
07-02-2023, 00:08 door Anoniem
Door Anoniem:Maar dit komt praktisch gesproken toch neer op een bevestiging dat je je ID moet laten zien als een politieagent daarnaar vraagt?
Hoe erg is het om je ID te laten zien? Niet, natuurlijk. Je hebt wel een probleem, als je die dan niet bij je hebt.
08-02-2023, 19:48 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem:Maar dit komt praktisch gesproken toch neer op een bevestiging dat je je ID moet laten zien als een politieagent daarnaar vraagt?
Hoe erg is het om je ID te laten zien? Niet, natuurlijk. Je hebt wel een probleem, als je die dan niet bij je hebt.
Of als je net wat gedaan hebt waarvan je liever niet wilt dat oom agent het aan jouw identiteit koppelt...
Het is niet voor niets dat het altijd de boeven zijn die moeilijk gaan lopen doen als oom agent ze naar hun ID vraagt.
15-02-2023, 08:38 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem:
Door Anoniem:Maar dit komt praktisch gesproken toch neer op een bevestiging dat je je ID moet laten zien als een politieagent daarnaar vraagt?
Hoe erg is het om je ID te laten zien? Niet, natuurlijk. Je hebt wel een probleem, als je die dan niet bij je hebt.
Of als je net wat gedaan hebt waarvan je liever niet wilt dat oom agent het aan jouw identiteit koppelt...
Het is niet voor niets dat het altijd de boeven zijn die moeilijk gaan lopen doen als oom agent ze naar hun ID vraagt.

Bij mij is het simpelweg een principe kwestie.
Zeker wanneer ik absoluut niets verkeerd heb gedaan.
Deze mensen (en ik ben blij dat ze er zijn en dit werk doen) staan tenslotte mij ten dienste, ik betaal hun salaris.
Vaak wordt dit omgekeerd met allerlei pseudo intellectuele argumenten.

Ik ben meerdere keren ten onrechte bijzonder onbehoorlijk behandeld waarbij ik vriendelijk ben gebleven en meer medewerking heb verleend dan nodig was, achteraf ook spijt van.
En dan toch weer die nare autoritaire houding alsof zij de lakens uitdelen in dit land.
Precies het omgekeerde van hoe het zou moeten werken.
Het monopolie op geweld is een hellend vlak en dient zeer strikt uitgevoerd te worden.
Reageren

Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.