De meeste grote banken hebben voor de zomer van dit jaar weer toegang tot informatie uit het UBO-register, zo schrijft demissionair minister Van Weyenberg van Financiën in een brief aan de Tweede Kamer (pdf). Daarnaast worden ook andere 'Wwft-instellingen' weer aangesloten, maar dat is volgens de bewindsman complex, omdat veel van deze instellingen eerst waren aangesloten via ict-leveranciers die geen zelfstandig legitiem belang hebben voor inzage van UBO-informatie.

UBO staat voor Ultimate Beneficial Owner en betreft de eigenaar of eigenaren van een onderneming of de mensen die zeggenschap over een organisatie hebben. Het register volgt uit de Europese vijfde anti-witwasrichtlijn en moet financieel-economische criminaliteit tegengaan, zoals witwassen van geld, belastingontduiking, fraude en financiering van terrorisme.

Een deel van de gegevens van het UBO-register was openbaar. De openbaarheid van gegevens zou volgens de EU een afschrikkende werking hebben op personen die geld willen witwassen of terrorisme willen financieren. In 2022 oordeelde het Hof van Justitie van de Europese Unie dat het register een ernstige aantasting vormt van de grondrechten van burgers, niet beperkt is tot wat strikt noodzakelijk is en niet proportioneel is.

Na de uitspraak besloot de KVK het UBO-register te sluiten. Vorig jaar juni presenteerde toenmalig minister Kaag van Financiën een wetsvoorstel om de toegang tot het UBO-register te beperken. Vorig jaar augustus vroegen de banken om weer toegang tot het UBO-register te krijgen. "Het ligt in de lijn der verwachting dat de meeste grootbanken voor de zomer van 2024 weer toegang zullen hebben tot informatie uit het UBO-register", zo laat de minister nu weten.

Daarnaast vinden er gesprekken plaats om te kijken op welke manier notarissen en verzekeraars weer toegang kunnen krijgen. Van Weyenberg stelt dat het opnieuw aansluiten van 'Wwft-instellingen', zoals notarissen, accountants, belastingadviseurs, administratiekantoren en banken, complex is. Veel van deze instellingen waren niet rechtstreeks op het register aangesloten, maar via ict-leveranciers die geen zelfstandig legitiem belang hebben voor inzage van UBO-informatie. "Daarom is er de afgelopen periode voor gekozen om primair te focussen op twee categorieën Wwft-instellingen, te weten de grootbanken en het notariaat", voegt de minister toe.

Waar UBO-registers voorheen voor iedereen toegankelijk waren, moeten personen en organisaties die UBO-informatie willen opvragen nu aantonen een legitiem belang te hebben. In de voorgestelde richtlijnen zijn verschillende categorieën aangewezen die een legitiem belang hebben, namelijk journalisten, maatschappelijke organisaties en onderwijsinstellingen die zich bezighouden met het voorkomen en bestrijden van witwassen, terrorismefinanciering en delicten die daarmee samenhangen. Ook worden natuurlijke personen en rechtspersonen genoemd die een zakelijke transactie aangaan. Op dit moment werken verschillende ministeries samen met de KVK om te kijken hoe deze categorieën toegang tot informatie uit het UBO-register kunnen krijgen.