De Europese Commissie wil dat er "technologische oplossingen" worden onderzocht waardoor opsporingsdiensten toegang tot versleutelde data kunnen krijgen. Daarnaast zal de ontwikkeling van nieuwe decryptietechnologie voor Europol worden ondersteund en moet er een EU-brede bewaarplicht komen. Dat heeft de Europese Commissie gisteren laten weten in de 'Roadmap for effective and lawful access to data for law enforcement'.

Volgens Brussel kan belangrijk bewijs in strafzaken niet worden gelezen omdat serviceproviders het na een aantal dagen verwijderen, zoals privacywetgeving verplicht, of omdat de data is versleuteld. Andere problemen zijn wetgeving die het lastig maakt om gegevens in andere landen op te vragen en het gebrek aan technologie en mensen om data te analyseren.

Om de mogelijkheden voor toegang tot versleutelde data te onderzoeken zal de Europese Commissie een expertgroep oprichten die volgend jaar met een Roadmap over encryptie moet komen. "De groep zal technologische oplossingen identificeren en beoordelen die opsporingsdiensten op een rechtmatige manier toegang tot versleutelde data geven, terwijl cybersecurity en fundamentele rechten worden gewaarborgd", aldus de gisteren gepubliceerde Roadmap.

Het doel van de groep is om tools te identificeren die opsporingsdiensten nu en in de toekomst nodig hebben om versleutelde data te vinden, opslaan en analyseren, gaat het document verder. "Dergelijke tools moeten digitale forensics, decryptie, het op afstand verzamelen van data en misdaadanalyse faciliteren." In het geval de benodigde tooling op dit moment ontbreekt, zou de Roadmap over encryptie aanbevelingen moeten geven over hoe die zijn te ontwikkelen en er wordt voldaan aan het "legal framework" van de EU en cybersecurity gegarandeerd blijft.

Decryptieplatform Europol

De Europese Commissie heeft ook aangekondigd dat het de ontwikkeling van nieuwe decryptietechnologieën gaat ondersteunen waar Europol gebruik van kan maken. In de Roadmap stelt Brussel dat het decryptieplatform van Europol een belangrijke rol heeft gespeeld bij onderzoeken naar chatapps zoals Sky ECC en EncroChat. In 2020 lanceerde Europol een decryptieplatform dat moet helpen bij het ontsleutelen van data.

"Verbeterde decryptiemogelijkheden, ook gedreven door verdere investeringen in artificial intelligence (AI) en highperformance computing, zijn nodig om ervoor te zorgen dat opsporingsdiensten de capaciteit hebben om steeds complexere algoritmes te ontsleutelen", laat de Europese Commissie weten. "De Commissie zal het onderzoek en de ontwikkeling van nieuwe decryptiemogelijkheden ondersteunen om ervoor te zorgen dat Europol na 2030 is uitgerust om lidstaten te ondersteunen, in het licht van nieuwe technologische ontwikkelingen en het meest geavanceerde onderzoek in het veld." Zo kan er meer geld naar decryptie-onderzoek gaan, alsmede de ontwikkeling en implementatie van tools door EU-lidstaten.

Bewaarplicht

Een ander punt waarop de Europese Commissie inzet is de invoering van een EU-brede bewaarplicht. "Sinds de Europese richtlijn dataretentie in 2014 ongeldig werd verklaard, is het Europese wetgevingskader dat serviceproviders verplicht om data op te slaan gefragmenteerd en ongelijk geworden." Zo zijn er verschillen tussen landen over welke data providers moeten opslaan en hebben sommige landen geen bewaarplichtwetten. Dit hindert opsporingsdiensten, zo claimt Brussel. Het wil daarom een "geharmoniseerd EU framework voor dataretentie" invoeren, wat fragmentatie tussen landen moet voorkomen en ervoor zorgen dat in alle landen dezelfde regels gelden.

Burgerrechtenbewegingen, privacyexperts en bedrijven hebben zich herhaaldelijk uitgesproken tegen de aangekondigde plannen van de Europese Commissie. "De focus van de interne veiligheidsstrategie op encryptie zal het gebruik van end-to-end encryptie in Europa schaden en alle Europeanen minder veilig maken", stelde de Global Encryption Coalition. "We zijn bezorgd dat het geplande framework voor toegang tot data door opsporingsdiensten het uitoefenen van fundamentele rechten en onze gezamenlijke cybersecurity kan ondermijnen", aldus een groep andere experts.