Volgende maand zal de Raad van State zich buigen over de vraag of de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) terecht heeft geweigerd om handhavend op te treden tegen een bioscoop die contant geld weigert. Sinds de verhuizing naar een nieuw pand kunnen bezoekers van de Arnhemse arthouse-bioscoop Focus Filmtheater niet meer contant voor hun bioscoopkaartje betalen.

"Focus heeft besloten om alleen PIN-betalingen toe te staan vanuit het oogpunt van veiligheid en ter bescherming van haar medewerkers. Het is een feit van algemene bekendheid dat een bedrijf minder aantrekkelijk is voor overvallers / diefstal / verduistering als er geen contant geld aanwezig is. Focus wil haar medewerkers – een groot deel van de mensen op de vloer is bovendien vrijwilliger – niet belasten met deze verantwoordelijkheid", zo laat Focus op de eigen website weten.

De Arnhemse privacy-activist Michiel Jonker diende in augustus 2018 bij de AP een handhavingsverzoek in. Dat verzoek werd in november 2019 door de toezichthouder afgewezen. Volgens de AP is niemand verplicht om contant geld als wettig betaalmiddel te accepteren. Tevens stelt de toezichthouder dat de bioscoop via haar algemene voorwaarden een "contract" met de bioscoopbezoekers tot stand brengt, waaruit een noodzaak zou voortvloeien om persoonsgegevens van de bioscoopbezoekers te verwerken.

"Het moet niet mogelijk zijn dat achteraf door middel van profilering wordt achterhaald voor welke films iemand in de loop der tijd belangstelling heeft getoond. Als deze bioscoop privacyvriendelijke contante betaling mag weigeren, dan is dat het signaal dat iedereen afhankelijk mag worden gemaakt van niet-anonieme methoden om betalingen te doen - via pin of via internet. Dan moet je gaan nadenken wat andere mensen, autoriteiten of geautomatiseerde systemen voor conclusies kunnen trekken over jouw keuze om wel of niet bepaalde films te zien. Dat geeft aan deze zaak een grote lading", liet Jonker destijds weten.

De rechter kwam in 2022 tot het oordeel dat de privacytoezichthouder niet hoeft in te grijpen. De bioscoop heeft namelijk een gerechtvaardigd belang door contant geld te weigeren en pinnen te verplichten, namelijk het verhogen van de veiligheid. Daarnaast mag de bioscoop via de algemene voorwaarden bij de aankoop van een bioscoopkaartje aan de balie dit ook afdwingen. Hierbij kan de bioscoop een beroep doen op artikel 6 van de AVG, waarin sprake is van een wettelijke grondslag voor de verwerking van persoonsgegevens wanneer er sprake is van de "noodzaak ten behoeve van de uitvoering van een contract".

Verder stelde de rechter dat het mogelijk is om een bioscoopkaartje te kopen met een ergens anders met contant geld gekochte bioscoopbon. "Daarmee blijft de mogelijkheid bestaan om zonder de verwerking van persoonsgegevens een kaartje te kopen", zo staat in het vonnis. De rechtbank kwam dan ook tot het oordeel dat de verwerking van persoonsgegevens evenredig is met de belangen die met de verwerking van de persoonsgegevens zijn gediend.

Acceptatieplicht contant geld

Verder stelt de privacyactivist dat de bioscoop algemene voorwaarden dwingend aan elke klant oplegt. Volgens Jonker is het met willekeur en zonder noodzaak opleggen van zo’n contract in strijd met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), dat een materiële noodzaak vereist wanneer een contract niet vrijwillig is aangegaan. Jonker wordt in zijn rechtszaak bijgestaan door stichting Privacy First. De zaak dient op 30 juli.