Nederland zal het voorstel van EU-voorzitter Denemarken voor de invoering van chatcontrole, waarbij chatberichten van burgers worden gecontroleerd, niet steunen. Dat laat demissionair minister Foort van Oosten van Justitie en Veiligheid in een brief aan de Tweede Kamer weten. Daarnaast is er nog geen duidelijkheid hoeveel EU-landen tegen het plan zijn. Denemarken wil tijdens de komende de JBZ-Raad van 13 en 14 oktober aanstaande over het voorstel stemmen.

De Europese Commissie wil een wet invoeren waardoor chatdiensten verplicht worden om alle berichten van hun gebruikers te controleren. Europese wetgeving vindt plaats via een trialoog, waarbij de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad van Ministers onderhandelen over wetgevende voorstellen. Het Europees Parlement zag het voorstel van de Europese Commissie voor chatcontrole niet zitten en kwam met een eigen voorstel, waar nog steeds kritiek op is, maar wat end-to-end versleutelde diensten uitzondert.

Binnen de EU-lidstaten is nog altijd geen positie ingenomen. Omdat er onvoldoende voorstemmers waren heeft geen van de vorige EU-voorzitters hun voorstel over chatcontrole in stemming gebracht. Sinds 1 juli is Denemarken de EU-voorzitter en het land kwam meteen met een nieuw voorstel dat onder andere verplichte detectie bevat. Bovendien kan ook met betrekking tot nieuw materiaal op grond van dit voorstel een verplicht detectiebevel aan chatdiensten worden gegeven.

Om het voorstel aangenomen te krijgen is een 'gekwalificeerde meerderheid' vereist. Een gekwalificeerde meerderheid is bereikt als vijftien lidstaten vóór stemmen én het voorstel wordt gesteund door lidstaten die samen tenminste 65 procent van de totale EU-bevolking vertegenwoordigen. Daarna kunnen de onderhandelingen met de Europese Commissie en het Europees Parlement plaatsvinden.

De Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ) bestaat uit de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken van de EU-lidstaten die een aantal keren per jaar vergaderen. Over twee weken staat een volgend overleg gepland. "Over de positie van andere lidstaten en de eventuele gevolgen daarvan voor de blokkerende minderheid bestaat op dit moment nog geen duidelijkheid", laat de minister in zijn brief weten. "Wel is duidelijk dat het krachtenveld nog steeds gefragmenteerd is: een aantal lidstaten heeft zich positief uitgelaten over het Deense voorstel, een aantal lidstaten - waaronder Nederland - heeft aangegeven het voorstel niet te kunnen steunen, en een aantal lidstaten houdt vooralsnog een studievoorbehoud aan."

Van Oosten schrijft verder dat Denemarken van plan is om tijdens de komende JBZ-Raad tot een "gedeeltelijke algemene oriëntatie" van het voorstel te komen. "Op basis van het huidige compromisvoorstel zal Nederland zich desgevraagd aansluiten bij de lidstaten die de algemene oriëntatie niet kunnen steunen", aldus Van Oosten. Eerder werd al duidelijk dat de stemming van Duitsland doorslaggevend zal zijn. Het land was eerst tegen het voorstel, maar heeft de positie veranderd naar nog niet beslist.