DNA-profielen en vingerafdrukken van verdachten mogen niet langer worden bewaard dan noodzakelijk. Is de verdachte niet langer verdacht, dan moeten zijn gegevens vernietigd worden. Klare taal van het Europese Hof voor de Mensenrechten (EHCR) in Straatsburg, in een unanieme uitspraak op 4 december. De zaak was aangespannen door twee Britten: zij hadden de rechter verzocht om vernietiging van hun DNA-materiaal na afloop een onderzoek, maar dat verzoek werd verworpen. Ook een Brits parlementslid, die vrijwillig DNA had afgestaan bij een onderzoek naar de moord op een oom, kreeg nul op het rekest toen hij om vernietiging verzocht. Het bewaren van de gegevens 'could not be regarded as necessary in a democracy' volgens de 17 rechters. Ze vonden het 'disproportioneel' en daarom niet toegestaan.

De Britse regering is teleurgesteld over de uitspraak uit Straatsburg. Tot 2001 was het vernietigen van DNA en vingerafdrukken voorschrift in de UK, sindsdien werden gegevens bewaard. Sinds 2004 mogen opsporingsdiensten zonder toestemming DNA en vingerafdrukken afnemen voor iedere verdenking van een strafbaar feit. De database bevat nu de gegevens van meer dan 7% van alle Britten, waaronder veel minderjarigen. Zo bleek in 2007 dat ook het DNA van een 7 maanden oude baby opgenomen was. En het helpt, zegt de Britse regering. Volgens de Schotse politie bijvoorbeeld konden dankzij de database 10.000 misdrijven worden opgelost, waaronder 88 moordzaken.

Deze cijfers zijn echter misleidend, zo toonde Genewatch al aan: die 10.000 is niet het aantal opgeloste misdrijven, maar het aantal gevonden DNA-matches. Een DNA-match is nog lang geen veroordeling: misschien ben je toevallig een dag eerder op de plek des onheils geweest en heeft de politie je roos en je oorsmeer aangetroffen. Het bewijst dus niets.

Maar er zijn wel degelijk meer zaken opgelost, dat wel. Dat is het gevolg van het vastleggen van DNA-materiaal op de plek van meer soorten misdrijven dan voorheen. Het resultaat is dat veelplegers aan nog meer zaken konden worden gekoppeld. Genewatch heeft vastgesteld dat de Britse DNA-database per jaar tot 0,17% extra opgeloste zaken leidt, meest inbraken en autodiefstallen. Daarbij blijkt DNA slechts in een zeer beperkt aantal zaken een rol te spelen (0,35% van het totaal) waarbij het ook nog eens zelden het doorslaggevend bewijs vormt. Tot hoeveel veroordelingen de 88 'opgeloste moorden' hebben geleid is niet vast te stellen omdat dit soort gegevens niet vrijgegeven wordt. Het lijkt er veel op dat Britse politici hun beleid meer baseren op CSI dan op wetenschappelijk onderzoek.

De uitspraak van het Hof is volgens de Labour-regering echter geen reden de wetgeving te herzien. Volgens haar zijn DNA en vingerafdrukken "vital to the fight against crime". Londen heeft van het Straatsburger Hof tot maart 2009 de tijd om de profielen uit de database te verwijderen. Het socialistische kabinet heeft al aangegeven die periode te gebruiken om haar standpunt te bepalen. Eigenlijk zegt Londen hiermee al het vonnis niet uit te voeren.

Ook voor Nederland is de uitspraak van het Europese Hof voor de Mensenrechten interessant. Het werpt een geheel nieuw licht op de toekomst van ons paspoort. Dit biometrische paspoort, ingevoerd in 2006, moet binnenkort ook de afdrukken van onze wijsvingers bevatten. Als het bewaren van vingerafdrukken en DNA-profielen al verboden is voor criminaliteitsbestrijding in een democratie, met welke argumentatie kun je het dan wel noodzakelijk maken dergelijke gegevens voor een identiteitsbewijs te verzamelen?

Het voorkomen van terrorisme? Het indammen van de migrantenstromen? Het vangen van verspreiders van illegale MP3"s? Het bewaken van de volksgezondheid zoals bij onze hielprik database?

Ik vermoed dat de verschillende overheden doorgaan met de centrale registratie van DNA en vingerafdrukken. Het is een internationale trend en dan kun je moeilijk achterblijven. Door gewoon de gegevens van iedereen vast te leggen in plaats van alleen rond het strafrecht, kan de overheid niet verweten worden dat ze een uitzondering creëert. Dit argument is al gebruikt in andere landen. Welk formele doel daarbij uiteindelijk de doorslag gaat geven is alleen interessant voor de fijnproever.

Toch is er meer om te overwegen. Als de Nederlandse overheid China op de vingers probeert te tikken over de schending van mensenrechten in Tibet, werpt de Chinese overheid tegen dat ook in ons land mensenrechten worden geschonden. En helaas, dan hebben ze gelijk. Dit kan nooit de bedoeling zijn. Nu de hoogste gerechtelijke instantie heeft bepaald dat vingerafdrukken van niet-verdachten niet bewaard mogen worden, komen ze dus niet in ons paspoort. Regels zijn regels. Toch?

Ik hoop het van harte, in dit geval. De uitspraak van het Hof zou een mijlpaal moeten zijn. Waarom zegt een klein stemmetje in mij dat deze uitspraak dan toch volslagen genegeerd zal worden? En dat we toch allemaal braaf een vingerafdruk zullen laten maken?

Door Peter Rietveld, Senior Security consultant bij Traxion - The Identity Management Specialists -

Vorige columns van Peter

• Digitale Ongehoorzaamheid
  
• Exit - en dan?
  
• Rijkspas: Het blijft tobben met die chipkaarten
  
• Zet RBAC bij het grof vuil
  
• De nachtmerrie van security managers
  
• Outsourcing: Horen, Zien, Zwijgen?
  
• Certificeringen: Bewijzen van onvermogen
  
• Leuke speledingetjes
  
• Security volgens WC-Eend
  
• Een triviaal bureautje in de periferie
  
• Koud onderzoek
  
• Wie Zwijgt Stemt Toe
  
• Een Lesje in Beveiliging
  
• Voortschrijdend Inzicht Mag Niet
  
• De Chinezen Komen Niet - Ze Zijn Er Al!
  
• Het anti-terrorismehoesje
  
• Niemand is de Baas
  
• Zin en Onzin
  
• This is Me
  
• Wat niet meet, wat niet deert
  
• De Chinezen komen, of niet natuurlijk (deel 2)
  
• Afscheid van het netwerk
  
• De Chinezen komen! Of niet, natuurlijk.
  
• Een kwakkelend dossier
  
• "Nederland is goed voorbereid"
  
• Headhunter incident
  
• Ethiek en Security
  
• De kleren van de keizer zijn dood, leve de nieuwe kleren van de keizer
  
• Over Security Architectuur
  
• Best Practices bestaan niet
  
• Unified Threat Management: dure mensen, goeie spullen?
  
• Security maturity
  
• Komt het nog wel goed
  
• Geen nieuws is goed nieuws
  
• Awareness best belangrijk
  
• Een papieren tijger in een zilveren lijstje
  
• Een goed idee is niet goed genoeg
  
• Uit de loopgraven
  
• Waarom beveiligingsbeleid faalt
  
• Groot slaat dood