Zowel D66 als de SP willen de bevoegdheden van de AIVD nog niet uitbreiden, zoals in een rapport van de commissie Dessens wordt geadviseerd. De commissie presenteerde vandaag een rapport waarin werd gekeken of de inlichtingendiensten nieuwe bevoegdheden nodig hebben.

De huidige wet stamt uit 2002 en sindsdien hebben er allerlei nieuwe technologische ontwikkelingen plaatsgevonden. Het gaat dan onder andere om de groei van internationale kabelnetwerken. De inlichtingendiensten mogen kabelnetwerken nu nog niet ongericht aftappen. Iets wat volgens de commissie moet veranderen.

Garanties

D66-Kamerlid Gerard Schouw wil echter eerst garanties dat het toezicht op de Nederlandse inlichtingendiensten op orde is voordat er een wetsaanpassing komt die de bevoegdheden van deze diensten verder uitbreidt. "De deur wordt wagenwijd opengezet naar het ongericht data verzamelen van iedereen. Onschuldige Nederlanders worden hiermee als verdachten behandeld. Dit kan niet zonder democratische en rechtsstatelijke garanties", aldus Schouw.

Ook moet er een 100% zekerheid zijn dat het toezicht op orde is. "Daar is nog veel onduidelijkheid over. Minister Plasterk moet dit eerst ophelderen, voor die tijd geen aanpassingen van de wet", zo gaat het D66-Kamerlid verder. Die stelt verder dat de balans tussen de werkzaamheden van de Nederlandse inlichtingendiensten en de controle door de Kamer volledig zoek is.

"Die balans moet terug en daarom moet de Kamer een belangrijke rol krijgen bij het aanpassen van de wet. Niet het Kabinet moet hier aan zet zijn, maar de Kamer. Een parlementaire werkgroep moet de leiding krijgen over de wetsaanpassingen." Verder pleit Schouw voor een uitbreiding van de rol van de toezichthouder op de veiligheidsdiensten (CTIVD).

Opheldering

SP-Kamerlid Ronald van Raak vindt dat de Tweede Kamer eerst opheldering moet krijgen over de spionagepraktijken in ons land, voordat er over uitbreiding van de bevoegdheden van de geheime diensten gesproken kan worden. "Het is belangrijk dat de geheime diensten voldoende mogelijkheden hebben om terroristen op te sporen. Nu zien we echter dat de Amerikanen misbruik maken van deze gemeenschappelijke strijd om economische, wetenschappelijke en politieke spionage te plegen", stelt Van Raak.

"Ook zien we dat onze geheime diensten nauw samenwerken met de NSA. De Tweede Kamer moet eerst onderzoeken wat de geheime diensten allemaal doen. Pas daarna kunnen we een afweging maken of het ongericht aftappen van kabels nodig en verantwoord is."

Problemen

Volgens digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom kan er van nieuwe bevoegdheden helemaal geen sprake zijn. "Met het huidige falende toezicht is meer bevoegdheden vragen om meer problemen", zegt Rejo Zenger. Hij wijst daarbij naar de onthullingen van klokkenluider Edward Snowden. "Tenzij er grenzen worden gesteld en bewaakt, zullen geheime diensten ongebreideld gegevens verzamelen, combineren en analyseren. Voor de bescherming van grondrechten is het dan ook belangrijk dat er meer waarborgen komen."

Nieuwe waarborgen moeten het opereren van de inlichtingendiensten dan ook transparanter maken. Verder moet de CTIVD door een echt onafhankelijke toezichthouder worden vervangen en moet er openheid komen over de aard en omvang van de inzet van middelen en de samenwerking met de buitenlandse diensten. Zenger merkt op dat ook zonder extra bevoegdheden de inlichtingendiensten door alle nieuwe technologie machtiger dan ooit zijn.

"Het is nog nooit zo gemakkelijk geweest om informatie over verdachte burgers te verzamelen en analyseren. De ruimte die de AIVD en MIVD nu hebben is vele malen groter dan toen de huidige wet werd geformuleerd. Nieuwe bevoegdheden zijn daarmee uit den boze, zeker als daarmee fundamentele grondrechten van burgers met voeten worden getreden en nut, noodzaak en effectiviteit ervan niet zijn onderbouwd."