Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft in een kassasysteem van fabrikant Yitong een verborgen afroommodule ontdekt waardoor het mogelijk is om bonnen of details van bestellingen te verwijderen uit de contante omzet die in het kassasysteem is geregistreerd.

Dat blijkt uit een uitspraak van de Rechtbank Noord-Nederland in een zaak tussen de Belastingdienst en een Chinees restaurant. Bij de Belastingdienst was bekend geworden dat bij Yitong-kassasystemen op een geavanceerde wijze omzet kan worden afgeroomd. De fiscus beschuldigde het Chinees restaurant ervan dat het de module had gebruikt om omzet af te romen.

Het NFI had eerder op verzoek van de Belastingdienst onderzoek naar de Yitong-kassasystemen uitgevoerd. De kassa's worden geleverd met een usb-stick met daarop het programma Backup.exe. In dit programma, dat enerzijds een reguliere back-upmodule bevat, zit tevens een afroommodule verborgen. Deze afroommodule wordt alleen opgestart als er na het invoeren van de usb-stick een (extra) code wordt ingevoerd van 8 cijfers, bestaande uit het reguliere managers-wachtwoord dat bij het kassasysteem hoort, aangevuld met een extra code van vier cijfers.

Deze extra code is ook opgeslagen in het kassasysteem. Het afroomprogramma biedt de mogelijkheid om hele bonnen of bonregels (details van bestellingen die samen de gehele afhaalbestelling of tafelbestelling vormen) te verwijderen uit de contante omzet die in het kassasysteem is geregistreerd. Eenmaal verwijderde contante omzetgegevens zijn niet meer te achterhalen, doordat het programma eraser.exe op de usb-stick de door de afroommodule verwijderde bestanden meerdere keren overschrijft. Dit overschrijven vindt automatisch plaats, nadat binnen de afroommodule de dagafsluiting wordt aangeklikt.

Het gebruik van het programma Backup.exe laat echter sporen na in het kassasysteem in de vorm van een bestandsnaam. Telkens als het programma wordt opgestart, wordt dit in Windows vastgelegd met de vermelding van datum en tijd. Uit de bestanden die op het kassasysteem worden aangemaakt valt niet af te leiden of de back-upmodule of afroommodule is benaderd.

Aanklacht

De Belastingdienst stelde aan de hand van gevonden sporen dat de usb-stick van 2010 tot en met 2013 honderden keren door het restaurant was gebruikt en er via de afroommodule geld was afgeroomd. De restauranteigenaar bevestigde dat zij inderdaad gebruik had gemaakt van de afroommodule, maar niet om geld af te romen. Ze maakte naar eigen zeggen gebruik van de module omdat die een optisch onderscheid maakt tussen contante transacties en niet-contante transacties. Het voornamelijk onervaren personeel maakte geregeld fouten bij de invoer van de betaalwijze en dat kon op deze manier worden achterhaald.

De rechtbank stelt dat uit de stukken blijkt dat de afroommodule inderdaad is gebruikt, maar dat de Belastingdienst niet heeft kunnen onderbouwen dat die ook daadwerkelijk is gebruikt om omzet af te romen. "De omstandigheden zijn dus weliswaar verdacht (er is een kassa met een afroommodule gebruikt), maar verweerder - op wie de bewijslast rust - heeft met alleen de digitale sporen onvoldoende direct bewijs van het gebruik van de afroommodule om omzet af te romen", aldus de rechter.

Wel stelt de rechtbank dat het restaurant artikel 52 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen heeft geschonden, maar dat dit niet leidt tot een omkering van de bewijslast. De door de Belastingdienst opgelegde informatiebeschikking wordt dan ook vernietigd. Wanneer de Belastingdienst vindt dat een belastingplichtige onvoldoende informatie heeft gegeven of dat er gebreken in de administratie zijn, dan kan de fiscus een informatiebeschikking sturen. Er wordt dan een laatste kans gegeven om de gebreken in de administratie te herstellen. Het is mogelijk om tegen de informatiebeschikking bezwaar te maken, wat het Chinese restaurant met succes deed. Naast het vernietigen van de informatiebeschikking moet de Belastingdienst ook de proceskosten van de restauranteigenaar vergoeden.