Burgers mogen niet de dupe worden van de digitalisering bij de overheid, zo heeft de Raad van State (RvS) vandaag laten weten. Volgens de RvS staat bij de digitalisering het gemak van het functioneren van de overheid voorop en wordt er onvoldoende stilgestaan bij de gevolgen die dit heeft voor de verhouding tussen overheid en burger.

"Gevreesd moet daarom worden dat vooral de burger dreigt te worden opgezadeld met de risico's, het ongemak en de nadelen van het gebruik van deze nieuwe technieken door de overheid. Dit raakt echter de rechtsstatelijke verhouding van de burger tot zijn overheid, waarbij zijn positie en bescherming in het geding zijn", zo laat de Raad weten.

De Raad ziet verschillende knelpunten. Zo verlopen digitale communicatie en gegevensverwerking nog niet gecoördineerd. De overheid bestaat feitelijk uit honderden organisaties die digitalisering niet op dezelfde manier aanpakken. Daardoor kan de burger het spoor bijster raken. Een ander probleem is dat besluiten volautomatisch worden genomen. Burgers kunnen hierdoor niet meer nagaan welke regels zijn toegepast. Ook is het niet meer vast te stellen of de regels werkelijk doen waarvoor ze zijn bedoeld.

De Raad van State waarschuwt ook dat burgers geconfronteerd kunnen worden met besluiten die gebaseerd zijn op profilering en statistische verbanden. "Er is dan niet aangetoond dat de burger verwijtbaar heeft gehandeld; er is alleen een vermoeden op basis van algemene kenmerken. Er ontstaat een statistische werkelijkheid die afwijkt van de concrete feiten."

De overheid krijgt daarom het advies om te letten op een goede motivering van besluiten, duidelijk te zijn welke beslisregels zijn toegepast en wat de bron van de ingevoerde gegevens is. Verder adviseert de Raad van State dat de overheid terughoudend is met zogenoemd techniekonafhankelijk wetgeven, ict en uitvoering vanaf het begin onderdeel worden gemaakt van wet- en regelgeving en dat de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) effectief wordt uitgevoerd.