Heb jij een interessante vraag op het snijvlak van privacy, cybersecurity en recht? Stuur je vraag naar juridischevraag@security.nl. Elke week geeft ict-jurist Arnoud Engelfriet in deze rubriek antwoord.

Juridische vraag: Recent kwam in het nieuws dat duizenden onbeveiligde databases worden gewist door een aanvaller die alleen het woord "Meow" achterlaat. Het gaat om per abuis onbeveiligd toegankelijke databases, soms met en soms zonder persoonsgegevens. Het motief is onduidelijk, dus nu vroeg ik me af of je dit zou kunnen rechtvaardigen vanuit zaakwaarneming? Die bedrijven veroorzaken datalekken, dat moet zo snel mogelijk gestopt dus dan zelf maar ingrijpen?

Antwoord: Als ik de berichtgeving goed begrijp, dan gaat het om een robot die het internet afzoekt naar bekende plekken waar databases wel eens per abuis worden neergezet. Het is natuurlijk niet de bedoeling, maar helaas worden zulke databases nog wel eens ergens in productie genomen waar ze direct benaderbaar zijn via internet.

De motieven van de dader lijken onduidelijk - de speculatie is "omdat het kan", er wordt immers geen nadere informatie gegeven en alleen de term "meow" achtergelaten in de database. Dat past niet echt bij een white hat hacker die datalekken wil stoppen. Maar een bijeffect is wel dat een hoop datalekken zo opgeruimd worden.

Het gaat me te ver om te zeggen dat dit legitiem kan zijn als een vorm van zaakwaarneming. Bij zaakwaarneming bemoei je je met andermans zaken omdat daar een onmiddellijke noodzaak voor is. Je ziet een vlam in de pan bij de buurman die even naar buiten was, je slaat een ruitje in en draait het gas uit. Zoiets.

Het is bij die vlam niet nodig eerst de buurman te vragen (als je weet dat die er niet is) of dat wel mag, de noodzaak is evident dus grijp je in. Maar bij zo'n open database ligt dat anders voor mij, dan is contact opnemen wel echt nodig. Alleen: er staat zelden bij van wie de database is, laat staan hoe je de FG van dat bedrijf benadert om het datalek te melden. Dat maakt het dus even lastig.

Het is strafbaar om andermans data te wissen of ontoegankelijk te maken, ook als je meent dat die data toegankelijk is vanwege een datalek. Het moet wel een heel acute en grote situatie zijn wil wissen door een derde ook maar enigszins gerechtvaardigd zijn. Ik kan dat niet bedenken, in ieder geval niet zonder discussie met de eigenaar.

Alleen weet ik niet wat dan wél te doen met zo'n openbare database waar geen contactgegevens bij staan. Jullie wel?

Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.