De Autoriteit Persoonsgegevens heeft zware kritiek op het wetsvoorstel dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) toestaat om burgers online te volgen en gevoelige persoonsgegevens te verzamelen, analyseren en met binnen- en mogelijk ook buitenlandse partijen te delen. De privacytoezichthouder vindt dat het wetsvoorstel niet goed is, flink moet worden gewijzigd en anders niet moet worden ingediend.
Het wetsvoorstel Wet verwerking persoonsgegevens coördinatie en analyse terrorismebestrijding en nationale veiligheid staat de NCTV toe om voor de bestrijding van terrorisme en de nationale veiligheid persoonsgegevens te verwerken. Ook moet het mogelijk worden om fenomenen en trends op deze terreinen te signaleren, analyseren en duiden en hier beleid op te voeren.
Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens heeft demissionair minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid niet duidelijk gemaakt waarom de NCTV, een gewone afdeling van een ministerie, bepaalde persoonsgegevens verzamelt, opslaat en deelt op een terrein waarop ook inlichtingendiensten actief zijn. Daarnaast zijn de bevoegdheden heel vaag begrensd en ontbreken goede waarborgen. "Dat maakt onafhankelijke toetsing door bijvoorbeeld rechters of toezichthouders moeilijk. Hierdoor kunnen burgers niet goed voor hun rechten opkomen", zo waarschuwt de privacytoezichthouder.
Het wetsvoorstel volgt op berichtgeving van het NRC dat de NCTV, jarenlang in strijd met de wet, privacygevoelige informatie over burgers verzamelde en verspreidde. Ook stelde de krant dat medewerkers van de dienst door middel van nepaccounts op sociale media in het geheim honderden politieke campagneleiders, religieuze voormannen en linkse en rechtse activisten volgen.
Naar aanleiding van de berichtgeving gelaste de Autoriteit Persoonsgegevens de NCTV om in kaart te brengen voor welke verwerkingen onvoldoende grondslag was. En die verwerkingen per direct te staken. Voor het volgen van personen en het verwerken van persoonsgegevens gelden voor de AIVD, MIVD en politie strikte voorwaarden. Zo wordt per keer, onafhankelijk, de noodzakelijkheid vastgesteld. Een dergelijke toets wil de NCTV zelf gaan doen. "Van onafhankelijke toetsing is dan dus geen sprake", aldus de toezichthouder.
"Als je bij de geheime diensten en politie ziet met hoeveel randvoorwaarden het verwerken van dergelijke gevoelige informatie omgeven is, dan valt toch niet te verdedigen dat dit bij de NCTV niet nodig is? Dat bij de NCTV een enkele, door de NCTV zelf uit te voeren toets voldoende zou zijn? Dat is de slager die zijn eigen vlees keurt", zegt AP-voorzitter Aleid Wolfsen.
Volgens Wolfsen zijn terrorismebestrijding en veiligheid zeer belangrijke onderwerpen. "Daarom moet je de werkzaamheden van diensten die daarover gaan goed vastleggen in de wet. Maar dit wetsvoorstel is op belangrijke onderdelen juist heel vaag. En lijkt daardoor meer op een vrijbrief voor de NCTV."
Een ander kritiekpunt van de Autoriteit Persoonsgegevens is dat de criteria, waarmee zowel de NCTV zelf als betrokkenen, toezichthouders en rechters kunnen toetsen of een bepaalde verwerking wel rechtmatig was, zo vaag zijn dat een onafhankelijke toets erg moeilijk te maken is. Tevens zou de NCTV zelf kunnen beslissen welke misstanden het meldt en is niet duidelijk wat er met die meldingen zou moeten gebeuren.
"Dit wetsvoorstel zet de deur open voor een surveillancemaatschappij. Waarbij op grote schaal, en zonder goed toezicht, allerlei gevoelige informatie over burgers wordt verzameld en gedeeld met andere organisaties. En zonder dat mensen zich goed kunnen verweren, bijvoorbeeld via de rechter", waarschuwt Wolfsen. "We hebben met de Toeslagenaffaire en het FSV-schandaal gezien wat er met de levens van mensen kan gebeuren als ze op ‘het verkeerde lijstje’ terechtkomen. Wij adviseren de minister van Justitie en Veiligheid daarom het wetsvoorstel grondig aan te passen of anders niet in te dienen."
Minister Grapperhaus liet onlangs weten dat het kabinet het wetsvoorstel snel wil behandelen. Volgens de minister is het in belang van de nationale veiligheid dat het wetsvoorstel wordt aangenomen zodat de NCTV de nu gestaakte werkzaamheden zo spoedig mogelijk kan hervatten.
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.