Het wetsvoorstel dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) toestaat om burgers online te volgen en gevoelige persoonsgegevens te verzamelen, analyseren en met binnen- en mogelijk ook buitenlandse partijen te delen is door demissionair minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid naar de Tweede Kamer gestuurd, nadat de ministerraad ermee instemde.

Vorige week uitte de Autoriteit Persoonsgegevens nog zware kritiek op het voorstel en stelde dat het flink moet worden gewijzigd en anders niet bij de Tweede Kamer moet worden ingediend. Het wetsvoorstel Wet verwerking persoonsgegevens coördinatie en analyse terrorismebestrijding en nationale veiligheid staat de NCTV toe om voor de bestrijding van terrorisme en de nationale veiligheid persoonsgegevens te verwerken. Ook moet het mogelijk worden om fenomenen en trends op deze terreinen te signaleren, analyseren en duiden en hier beleid op te voeren.

Het wetsvoorstel volgt op berichtgeving van het NRC dat de NCTV, jarenlang in strijd met de wet, privacygevoelige informatie over burgers verzamelde en verspreidde. Ook stelde de krant dat medewerkers van de dienst door middel van nepaccounts op sociale media in het geheim honderden politieke campagneleiders, religieuze voormannen en linkse en rechtse activisten volgen.

"In het kader van het verhogen van de weerbaarheid ten aanzien van de bestrijding van terrorisme en de bescherming van de nationale veiligheid kan het noodzakelijk zijn om (bijzondere) persoonsgegevens te verwerken door de NCTV", zo stelt het ministerie van Veiligheid en Justitie. "Het verhogen van de weerbaarheid van de samenleving dient ertoe om op adequate wijze dreigingen en risico’s het hoofd te kunnen bieden."

Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens is er het nodige mis met het voorstel. Zo heeft demissionair minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid niet duidelijk gemaakt waarom de NCTV, een gewone afdeling van een ministerie, bepaalde persoonsgegevens verzamelt, opslaat en deelt op een terrein waarop ook inlichtingendiensten actief zijn. Daarnaast zijn de bevoegdheden heel vaag begrensd en ontbreken goede waarborgen.

"Dit wetsvoorstel zet de deur open voor een surveillancemaatschappij. Waarbij op grote schaal, en zonder goed toezicht, allerlei gevoelige informatie over burgers wordt verzameld en gedeeld met andere organisaties. En zonder dat mensen zich goed kunnen verweren, bijvoorbeeld via de rechter", waarschuwde AP-voorzitter Aleid Wolfsen. "We hebben met de Toeslagenaffaire en het FSV-schandaal gezien wat er met de levens van mensen kan gebeuren als ze op ‘het verkeerde lijstje’ terechtkomen. Wij adviseren de minister van Justitie en Veiligheid daarom het wetsvoorstel grondig aan te passen of anders niet in te dienen."

Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat weten dat adviezen van de Autoriteit Persoonsgegevens en Raad van State in het wetsvoorstel zijn verwerkt. "Met het verwerken van deze adviezen zijn extra waarborgen opgenomen. Het wetsvoorstel bevat een duidelijke begrenzing tussen deze taken van de NCTV en de taken van de AIVD of de taken van de politie." De Tweede Kamer zal eerst over het wetsvoorstel debatteren, waarna erover wordt gestemd. Wanneer dit precies zal zijn is nog onbekend.