Meerdere partijen in de Tweede Kamer hadden gisteren felle kritiek op het kabinet voor het instemmen met de plannen voor een Europese digitale identiteit, terwijl de regering via een aangenomen motie was verzocht dit niet te doen. Security.NL meldde afgelopen december al dat het kabinet weigerde om een motie over de digitale identiteit uit te voeren.

De motie verzocht de regering om niet in te stemmen met de Raadsconclusie over de Europese digitale identiteit, omdat eerdere zorgen van de Tweede Kamer, zoals over de opslag van data en betrouwbare technologieën, onvoldoende zijn weggenomen. Staatssecretaris Van Huffelen van Digitale Zaken vond het niet nodig om gehoor aan de motie te geven, omdat Nederland zich in het vervolg van de onderhandelingen dan buitenspel zou zetten, zo claimde ze. Gisteren vond er in de Tweede Kamer een debat plaats over het negeren van de aangenomen Kamermotie, waar verschillende partijen op z'n zachtst gezegd niet blij waren met de gang van zaken.

"De staatssecretaris staat hier al die lucht te verplaatsen om te zeggen: "Ik heb precies gedaan wat de Kamer wil. De Kamer heeft op 30 november uitgesproken dat het onvoldoende was. Ik heb de zorgen van de Kamer overgebracht." Dank je de koekoek! De staatssecretaris ging naar Brussel, nam een cameraploeg mee en ging filmpjes lopen maken over hoe geweldig haar onderhandelingsresultaat was", stelde SP-Kamerlid Leijten die de motie had ingediend. "Daarbij vertelde ze niet dat de Kamer dat onvoldoende vindt. Dat is iets anders dan zorgen. En dan zeggen dat de Nederlandse onderhandelingspositie geschaad wordt, zonder een enkel argument te noemen op welk dossier dan. Echt wereldvreemd."

"Het is ernstig wat hier gebeurt. Het is echt heel ernstig", ging Leijten verder. "De Kamer heeft op alle mogelijke manieren laten weten dat dit te ver gaat, te snel gaat, onveilig is, een andere discussie is dan wij willen voeren als het gaat over digitale identificatie, echt op alle manieren. De debatten hierover - ik zie sommige woordvoerders zitten - waren echt scherp, niet alleen van de oppositie maar Kamerbreed. We waren geschrokken van wat er lag. Dat de staatssecretaris dat niet aanvoelt, baart de SP veel zorgen." Leijten diende twee moties in, waaronder één om experimenten met de Nederlandse e-wallet voor de Europese digitale identiteit tijdelijk te staken.

Praatclub

"Het was geen unanimiteitsbesluit, dus als Nederland ertegen had gestemd, dan zou het besluit ook aangenomen worden. Maar dat doet hier niet ter zake. Je bent de medewetgever. Dit is echt iets heel raars", liet Kamerlid Omtzigt weten. Hij merkte op dat Nederland, in plaats van tegen te stemmen, zich van stemming over de Europese digitale identiteit had kunnen onthouden.

"Maar een expliciete voorstem betekent dat deze Kamer niet meer het hoogste gezag op wetgeving is. Dat betekent dat wetgeving ingevoerd kan worden en dat met wetgeving ingestemd kan worden zonder dat deze Kamer dat wil. Dan wordt dit een praatclub, een debatclub. Dan worden de besluiten elders genomen. En dat is zeer onwenselijk in een parlementaire democratie. Dit is zeer principieel."

"Chinaficatie van de privacy"

Volgens JA21-Kamerlid Eppink zien de kabinetten-Rutte de Tweede Kamer steeds meer als een niet-bindend adviescollege in plaats van als een echte volksvertegenwoordiging. "De Nederlandse burgers willen geen Europese digitale identiteit. Ik begrijp ook wel waar dat vandaan komt, want ik vind dat zelf eigenlijk ook wel: naarmate er meer macht naar Brussel gaat en de EU zichzelf gaat positioneren als een autonome federale identiteit, groeit bij veel burgers de vrees voor een Überwachungsstaat, waarin steeds meer gegevens steeds meer worden gecentraliseerd", merkte hij op.

Volgens Eppink roept dat bij veel burgers ook het gevaar van "Chinaficatie" van de privacy op. "We zien de laatste tijd erg veel pogingen tot meer digitalisering van van alles en nog wat. We hebben dus niet alleen de privacy, maar we hebben ook een digitale euro en een digitale wallet. Ik vraag me ook vaak af wat dan de meerwaarde is. Wat is de meerwaarde daarvan? Dat is dan moeilijk te zeggen."

Democratie

PVV-Kamerlid Maeijer noemde de gang van zaken niet alleen een regelrechte schoffering van het parlement, maar zeker ook van de mensen die de Kamer vertegenwoordigt. "Dit is toch niet hoe een democratie werkt?", stelde ze de vraag. "De Kamer heeft een motie aangenomen. Het gebeurt niet zo vaak dat de oppositie een meerderheid krijgt op een zo belangrijke motie. En die motie was kraakhelder: stem niet in! Wat moeten wij als oppositie nog doen als zelfs een parlementaire meerderheid niet voldoende is om iets voor elkaar te krijgen."

Uitzonderlijk

Van Huffelen herhaalde dat ze inhoudelijk geen aanleiding zag om tegen de Europese digitale identiteit te stemmen en tevreden is met de behaalde resultaten. "In deze fase tegenstemmen zou niet alleen ongebruikelijk zijn, maar vooral negatieve gevolgen hebben voor de positie van Nederland in de verdere onderhandelingen op dit dossier, die op dit moment nog lopen."

De staatssecretaris merkte ook op dat het kabinet niet verplicht is om een aangenomen motie uit te voeren. "Het niet-uitvoeren van een motie is echter wel uitzonderlijk en het is dan ook heel gebruikelijk dat we daarover spreken in het kabinet voordat wij ons daar een mening over vormen. In dit specifieke geval ben ik van mening dat we een goede reden hadden om deze motie niet uit te voeren." De Tweede Kamer stemt op 21 februari over de moties die tijdens het debat werden ingediend.