De Autoriteit Persoonsgegevens heeft vijf gemeenten om opheldering gevraagd over de inzet van de "fraudescorekaart" voor de aanpak van bijstandsfraude. Voor het bestrijden van fraude door mensen met een bijstandsuitkering maakten Nederlandse gemeenten zeventien jaar lang gebruik van de "Fraudescorekaart", een Excelsheet die in 2003 werd ontwikkeld.

De kaart profileerde bijvoorbeeld op beroep, woonsituatie, opleidingsniveau, geslacht en de wijk waarin burgers woonden. Woonwagenbewoners kregen 700 punten, huiseigenaren 0 punten. Bij een score van 950 punten was er volgens het systeem, dat door 158 gemeenten werd gebruikt, sprake van fraude. In 2020 besloten gemeenten met het systeem te stoppen. De Vereniging Nederlandse Gemeenten stelt dat de Fraudescorekaart niet voldeed aan het transparantiebeginsel van de AVG en daarom is stopgezet.

Nieuwegein, IJsselstein, Houten, Lopik en nog een andere gemeente gebruikten een afgeleide versie van de Fraudescorekaart: de ‘DPS-Matrix', zo werd vorig jaar bekend. De gemeenten stelden dat de DPS-Matrix nooit heeft bepaald of iemand wel of geen uitkering kreeg maar slechts ‘een hulpmiddel' was. Naar aanleiding van berichtgeving door Argos besloten de gemeenten alsnog met het systeem te stoppen.

"Veel zaken lopen uitsluitend via de overheid. Daarin heb je als burger geen keuzevrijheid. Je bent daardoor gedwongen gegevensverwerkingen van de overheid te ondergaan. Juist daarom moet je er blind op kunnen vertrouwen dat dit netjes gebeurt. Dat de overheid niet onnodig informatie over jou opslaat en verwerkt. En dat discriminatie geen rol speelt in jouw contact met de overheid", zegt AP-vicevoorzitter Monique Verdier.

De AP heeft de vijf gemeenten nu om opheldering gevraagd over hun werkwijze. Zo moeten de gemeenten het advies overleggen van hun onafhankelijke interne privacytoezichthouder, de functionaris gegevensbescherming (FG). Daarbij moeten zij aangeven wat zij destijds met dit advies hebben gedaan. Ook moeten zij aangeven of burgers financiële schade hebben geleden en zo ja, hoeveel. En wat de gemeenten aan eventuele schade gaan doen. Na de reactie van de gemeenten kan de Autoriteit Persoonsgegevens tot vervolgstappen overgaan.