Europese wet inzake afstaan vingerafdruk voor ID is ongeldig verklaard maar blijft van kracht?
Heb jij een interessante vraag op het snijvlak van privacy, cybersecurity en recht? Stuur je vraag naar juridischevraag@security.nl. Elke week geeft ict-jurist Arnoud Engelfriet in deze rubriek antwoord.
Juridische vraag: het Europees Hof van Justitie heeft de Europese wetgeving, waarin staat dat burgers hun vingerafdrukken moeten afstaan voor een identiteitsbewijs, ongeldig verklaard, las ik op Security.NL. Kun je dit in gewone taal voor me duiden, waarom kan zo'n duidelijke schending van de privacy ongeldig verklaard worden maar tóch overeind blijven?
Antwoord: In 2019 is een Europese Verordening (2019/1157) aangenomen. Deze betrof “de versterking van de beveiliging van identiteitskaarten van burgers van de Unie en van verblijfsdocumenten”, en bevatte een bepaling over vingerafdrukken (artikel 3 lid 5):
De identiteitskaart bevat een opslagmedium dat aan de hoogste veiligheidseisen voldoet en dat een gezichtsopname en twee vingerafdrukbeelden van de houder van de kaart bevat, in een digitaal formaat.
Iedereen die zo’n kaart kreeg, was verplicht diens vingerafdrukken af te geven (behalve kinderen onder 6 en mensen bij wie dat fysiek onmogelijk was).
In 2021 moest iemand in Duitsland (Wiesbaden) een nieuwe ID-kaart, maar hij wilde echter niet dat de nieuwe kaart zijn vingerafdrukken zou bevatten. De gemeente zag dat anders: in de wet staat dat dat moet, en hij viel niet onder de uitzonderingen.
Daarop stapte de man naar de rechter. Hij had daarbij zowel inhoudelijke als formele argumenten. De inhoudelijke spreken voor zich, maar de formele hebben wat meer uitleg nodig. Er zijn in de EU verschillende routes om tot een bindende wet te komen. Welke route te nemen, hangt af van het onderwerp en het doel van de regeling. Een regel over consumentenrecht gaat via een heel andere route dan een maatregel ter beveiliging van de gemeenschappelijke grenzen, bijvoorbeeld.
Regels over “reisdocumenten” kunnen worden ingevoerd via artikel 21, lid 2 van het Verdrag betreffende de Werking van de EU (VWEU), dat voorschrijft dat de “gewone wetgevingsprocedure” wordt gebruikt. Maar in artikel 77(3) VWEU staan regels over “paspoorten, identiteitskaarten, verblijfsvergunningen en daarmee gelijkgestelde documenten”, maar die mogen alleen ingevoerd worden via “een bijzondere wetgevingsprocedure”.
Bent u daar nog? In gewone taal: niet Parlement en Raad hadden moeten stemmen (en met 50%+1 stem meerderheid aannemen) over deze wet, maar alleen de Raad (en met unanimiteit) na ‘raadplegen’ van het Parlement. Oftewel, verkeerde regel toegepast bij invoering, en ja dat maakt een wet ongeldig.
Het Hof toetst ook inhoudelijk de bezwaren op grond van AVG en bescherming van persoonlijke levenssfeer, maar concludeert dat deze regeling door de beugel kan. Ook de burger heeft er belang bij dat identiteitskaarten moeilijker na te maken zijn, en twee vingerafdrukken er op zetten helpt daarbij. En omdat de wet de hoogste beveiliging eist én hergebruik verbiedt, is het restrisico op misbruik aanvaardbaar.
In deze situatie vindt het Hof het een té zware maatregel om per direct de wet buiten werking te stellen. Dit zou de beveiliging van identiteitskaarten immers weer omlaag halen, en verplichten dat gemeenten zulke kaarten zonder biometrie gaan afgeven, terwijl daar geen inhoudelijke reden (zoals privacyschending) voor is.
En als je dan meeneemt dat er in 2026 sowieso een nieuwe Verordening hierover komt die ook vingerafdrukken eist, dan zou dat allemaal wel heel veel gedoe zijn. Daarom mag deze wet toch van kracht blijven.
Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
Met het huidige lage vertrouwen in openbare instanties en politiek, is het echter wel vragen om problemen.
Een wet is verkeerd aangenomen. Dat kan. Dom. Maar het kan.
En nu "breien" we (de rechtbank) het wel even recht tot de nieuwe wet van kracht gaat.
Als een burger een wet overtreed (oeps, foutje, bedankt), wordt die wet ook niet tijdelijk genegeerd tot de burger zijn fout herstelt heeft.
Kijk naar het hele toeslagen "fraude" debacle, waar we nu nog steeds de naweeen van meemaken.
En zo praten overheid en politke wel vaker recht, wat krom is.
Maar wel verbaasd zijn als het vertrouwen van burgers in instituties steeds verder afneemt.
Ik snap de redenatie van de rechters wel.
Maar of het slim is.
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
Maar als je onderdeel van de samenleving bent, en kontakten hebt met mensen die je niet kennen, is een identiteitsbewijs toch zeker wenselijk
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
Maar als je onderdeel van de samenleving bent, en kontakten hebt met mensen die je niet kennen, is een identiteitsbewijs toch zeker wenselijk
"Als mensen niet willen meedoen met alles dat men van hun eist, ga dan maar op een eiland wonen" is natuurlijk niet hoe je zoiets aanpakt, dan is meer iets voor China, als je daar niet wilt meedoen aan bepaalde dingen wordet je daar in het gevang gegooit, u heeft het in dit geval over een excommunicatie uit het land.
Dit zijn mensen die daadwerkelijk om privacy van zichzelf en anderen denken (anders zouden ze dat hier niet posten) in tegenstelling tot anderen die niets liever zouden willen dan overal klakkeloos in mee te gaan.
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
Maar als je onderdeel van de samenleving bent, en kontakten hebt met mensen die je niet kennen, is een identiteitsbewijs toch zeker wenselijk
Precies, en juist daarom hoeft men niet te controleren op mensen die niks hebben misdaan.
Daarnaast is er nu al een wet die mensen een boete geeft als ze geen ID bij zich hebben, dat is een risico dat ik zelf ook neem aangezien ik nooit een ID bij me draag, bij een echt ernstig geval kunnen ze je altijd meenemen naar het bureau voor controle, maar wanneer het gaat om onschuldige mensen vind ik niet dat mensen dat ding bij zich moeten dragen alsof ze zo'n tag in hun oren hebben als vee, of een tatoeage zoals een bepaald volk in campen in het Duitsland van 1943.
Laat mensen liever in hun waarde als ze niks hebben misdaan, en als ze dat wel doen worden ze gewoon aangehouden.
Immers, de auto wegzetten voor de ingang van het ziekenhuis als ik toch weer die kant op moet....
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
Merk op dat de Rijksoverheid eigenaar blijft van het ID-bewijs. Zie het als een getekend TLS-certificaat met de overheid als CA, die ook door buitenlandse overheden erkend wordt. Niets bijzonders toch?
Het enige is natuurlijk dat die vingerafdrukken wellicht ook hun weg vinden naar een politiedatabase, met risico op false positives.
(Spoiler: zodra je er woont, is het geen onbewoond eiland meer..)
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
Hebben we ergens op deze aardkloot eigenlijk wel voldoende eilandjes voor iedereen die dat dan zou willen? (met eigen voedsel, begroeing en water)
En wat kosten die dan?
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
Maar als je onderdeel van de samenleving bent, en kontakten hebt met mensen die je niet kennen, is een identiteitsbewijs toch zeker wenselijk
Daarvoor konden mensen toch ook met elkaar spreken, trouwen, zaken doen etc. Nee, de burger moest worden gecatalogiseerd en in de Tweede Wereldoorlog was de vijand maar blij dat zij precies konden zien wie er Joods was om die dan af te voeren naar concentratie- en vernietigingskampen.
Het argument dat het voor onze eigen bestwil is een gevonden argument en hier gebruikt om ons te overbluffen. Onze vrijheid krijgt constant hele kleine sneden en honderden of duizenden daarvan doet die vrijheid toch sterven.
Dat een rechtbank of een hof een uitspraak doet dan kan alsnog een nieuwe wet of een bindend referendum een andere interpretatie doen ontstaan. Helaas is ons het referendum afgenomen door de overheid en wij lieten dat gebeuren.
De overheid doet ons geloven dat wij feitelijk geen macht meer hebben en wij laten massaal onze kop hangen en zo wint dus een organisatie die al lang niet meer in het belang van de burgers handelt maar alternatieve drijfveren heeft.
Er was dus een eenzame burger in Duitsland die wel wat bereikte omdat er onderweg fouten gemaakt worden maar zoals altijd is de overheid een trein die door dendert geworden en duld geen tegen(recht)spraak ook niet als jij vermalen wordt. Zie het toeslagen schandaal waar nog steeds de Raad van State haar hoofd in het zand stopt en zegt dat zij niets verkeerd hebben gedaan.
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
De overheid doet helemaal niets. Ultiomo zijn het je landgenoten die dat verplicht stellen c.q. vragen / eisen. Dat gebeurt op democratische wijze, via verkiezingen. Ik begrijp dat je daar niet aan mee wilt doen?
Ik heb toen overigens ruimhartig mijn medewerking verleend, ze mocht zelfs kiezen met welke vinger ik mocht beginnen. Want als er nou iemand een vorvechter is om internationaal toerisme te bestrijden, dan ben ik het wel. Daarnaast bedoelde zij het ook duidelijk niet persoonlijk. Achter het kogelvrije glas.
Ik vond het wel wat intiem allemaal. Die vingerafdrukken moeten afgeven. Intimiderend ook. Alsof het een hele eer was dat ik mijn identiteit mocht kome vernieuwen maar wel even goed moest voelen dat ik bij de voordeur al als niet te vertrouwen werd beschouwd. Door de Staat der Nederlanden dan. Achter kogelvrij glas. Kon zij niks aan doen, ik moest me nog inhouden om te vragen of ze van de rest ook nog afdrukken wou nemen. Maar dan had ik mezelf misschien aan mijn pik gehad en had ik verder identiteitsloos door het leven moeten gaan. Dus dat heb ik toen maar even voor me gehouden. Er zijn te veel gekkies tegenwoordig die flippen als je geen geldig kaartje of boekje hebt. Over wat vroeger hoofdzakelijk een reisdocument was. Tegenwoordig wil zelf de oppas van je kat een kopietje hebben, ook van de achterkant. Of anders geen oppas. Dus die vingerafdrukken konden er ook nog wel bij als we allemaal gek aan het worden zijn.
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
De overheid doet helemaal niets. Ultiomo zijn het je landgenoten die dat verplicht stellen c.q. vragen / eisen. Dat gebeurt op democratische wijze, via verkiezingen. Ik begrijp dat je daar niet aan mee wilt doen?
Democratie en een vrije samenleving zijn twee verschillende dingen. Kunnen hand in hand gaan maar tegenwoordig is dat meer en meer onwaarschijnlijk.
Helaas zijn die sleepwetten ook een vorm van wantrouwen naar het volk toe, hoewel ik eerlijk moet zeggen dat het volk over het algemeen niet te vertrouwen is, toch heeft dat een nefatief effect op het moraal.
Dat de overheid deze verplicht stelt mij bloot aan vervalsingen van mijn identiteit en niet andersom.
De overheid doet helemaal niets. Ultiomo zijn het je landgenoten die dat verplicht stellen c.q. vragen / eisen. Dat gebeurt op democratische wijze, via verkiezingen. Ik begrijp dat je daar niet aan mee wilt doen?
Jij bent grappig ... Vertel eens, wanneer was de laatste keer dat je bij de verkiezingen een lijstje kreeg met al de wetten die de verschillende kandidaten gingen invoeren of zelfs al maar klare taal (en niet verkiezingspraat) over hun standpunten. Laat staan wat er nog van overeind blijft als die kandidaat dan een regering moet vormen met meerdere andere partijen die een heel andere lijst van standpunten hebben.
Je bent niet ingelogd en reageert "Anoniem". Dit betekent dat Security.NL geen accountgegevens (e-mailadres en alias) opslaat voor deze reactie. Je reactie wordt niet direct geplaatst maar eerst gemodereerd. Als je nog geen account hebt kun je hier direct een account aanmaken. Wanneer je Anoniem reageert moet je altijd een captchacode opgeven.
Ketenregisseur Gedigitaliseerde Criminaliteit en Cybercrime
Ben jij er klaar voor om de leiding te nemen in het bevorderen van de regionale samen-werking in de strijd tegen gedigitaliseerde criminaliteit en cybercrime? Samen met collega's, politie en regionale en landelijke partners? Dan is de dynamische rol van Ketenregisseur Gedigitaliseerde Criminaliteit en Cybercrime bij het Regionaal Samenwerkingsverband Integrale Veiligheid (RSIV) jouw op het lijf geschreven!
Digital Designer
Ben jij een Grafisch vormgever, UI-designer, Game-artist of gewoon een ‘self-proclaimed creative genius’, die op zoek is naar een leuke en uitdagende baan waarin je al je creativiteit kwijt kan?Je werkt samen met onze developers en UI/UX-designer aan onze Gamified Cybersecurity Challenges welke jij voorziet van de mooiste designs.
Cyber Security Trainer
"You know that feeling after you have been to the cinema and seen an exciting movie? It's the same after this training. I can only say that this is probably the BEST TRAINING that I've ever done!!!”
Are you ready for a challenge?
Senior Full Stack Developer
Als full stack developer bij Certified Secure maak je de mooiste cybersecurity challenges die onze deelnemers wereldwijd uitdagen en inspireren. Alle challenges zijn gebaseerd op actuele kwetsbaarheden, je komt dus telkens nieuwe technieken tegen, van machine learning tot web assembly, van Swift UI tot GCP.