Leeftijdsondergrens - maar hoe wordt die toegepast?
Repressieve, rechtsstatelijke handhaving versus preventieve, technocratische handhavingHet probleem is
niet de
normstelling waar de artsen toe oproepen: leeftijdsgrens (ondergrens) van 14 jaar voor het bezit van een eigen smartphone en 16 jaar voor deelname aan sociale media. Persoonlijk kan ik zeggen dat wij als ouders in onze eigen situatie deze ondergrens al hebben toegepast, ook in de periode dat dit besef nog niet tot de hoofdstroom van de maatschappij was doorgedrongen. En dat is ook goed gelukt (een klein beetje afhankelijk van hoe breed je "sociale media" definieert).
Het probleem is wel dat Nederlandse politici, bestuurders en ambtenaren steeds minder in staat zijn om
normstelling te onderscheiden van
handhaving, en ook steeds minder in staat zijn om handhaving te onderscheiden van het
"technisch" onmogelijk maken van iets, waarbij dan de
grondrechten van burgers opzij worden geschoven om "technische randvoorwaarden" te kunnen scheppen voor het van overheidswege technisch kunnen dwingen van mensen tot gehoorzaamheid aan de normstelling.
De brandbrief van de artsen lijkt
in eerste instantie gericht te zijn op normstelling, niet op technische dwang:,
Gezien het intensieve smartphone- en sociale mediagebruik onder kinderen en jongeren, de aantoonbare fysieke gezondheidseffecten, de indicaties van mentale schade én het gebrek aan garantie van een structureel veilige en geschikte digitale omgeving, is het tijd om het maatschappelijke uitgangspunt te herzien. De huidige normalisering van het geven van een eigen smartphone en vroege toegang tot sociale media vraagt om heroverweging. Ten behoeve van de gezondheid en optimale ontwikkeling van kinderen, steunen wij het stellen van een ondergrens van 14 jaar voor het geven van de eigen smartphone en een ondergrens van 16 jaar voor de toegang tot sociale media.
Schijnbaar wordt hier bedoeld: het stellen van een
normatieve, m.a.w. morele ondergrens. Maar zo zal dit door onze technocratische bestuurders, politici en ambtenaren niet worden opgevat. Zij zullen dit opvatten als een oproep tot technisch afdwingbare online leeftijdsverificatie, die alleen mogelijk is als de leeftijd en de identiteit van alle smartphonegebruikers en gebruikers van sociale media wordt gecontroleerd.
Deze technocratische benadering leidt uiteindelijk naar het soort online-leeftijdscontrole waarbij in jouw apparaat ("device") al in de fabriek is ingebouwd dat dit apparaat om de vijf minuten controleert, aan de hand van jouw biometrische kenmerken, of jij nog wel de volwassene bent die het apparaat heeft ingeschakeld en die met behulp daarvan contact heeft gemaakt met een sociaal medium - en niet toevallig een minderjarige onder de wettelijke leeftijdgrens. Het resultaat is dan: nul privacy, en vervolgens ook nul vrijheid meer omdat ieders sociale handelen (inclusief meningsuiting) op internet 24/7 wordt gecontroleerd of kan worden gecontroleerd. Het wordt dan gevaarlijk om meningen te uiten die het huidige bewind of mogelijk een toekomstig bewind (want alles wordt bewaard) onwelgevallig zijn.
In combinatie met het afsterven van niet-digitale media en de door grote machtsblokken (EU, VS, China) afgedwongen uniformering en vernauwing van de bandbreedte van "acceptabel" geachte meningen, zou dat de dood betekenen van het vrije, openlijk gevoerde maatschappelijke debat. Een democratische samenleving of een (democratische) rechtsstaat zou dat niet willen. Of wij nog een democratische samenleving en een rechtsstaat zijn, is natuurlijk de vraag - maar die vraag laat ik nu even voor wat die is.
Ik heb als het om de bescherming van kinderen tegen smartphones en "sociale" media gaat, al eerder gepleit voor normstelling met eventueel een vorm van repressieve (rechtsstatelijke) handhaving achteraf, maar zonder preventieve (technocratische) handhaving. Zie bijvoorbeeld mijn reactie op 7 mei 2025 om 13: 35 uur onder
https://www.security.nl/posting/886670/Belgische+psychiaters+willen+verbod+op+social+media+onder+de+16+jaar, en mijn reactie op 7 mei 2025 om 14:10 uur onder
https://www.security.nl/posting/886682/Verbod+op+Social+Media+onder+16+jaar%3A, en de daaropvolgende discussie.
Het zou goed zijn als de artsen die nu oproepen tot een leeftijdsondergrens, tegelijk duidelijk maken dat zij dan nadrukkelijk niet doelen op technische dwang, maar op normstelling, bewustwording, ondersteuning van ouders en hooguit repressieve, rechtsstatelijke handhaving achteraf, indien er sprake is van aantoonbare verwijtbaarheid van ouders (en dus geen overmacht waar die ouders niets aan kunnen veranderen).
Als die artsen dat niet duidelijk maken, wekken zij de schijn zich op zijn minst voor het karretje van technocratische, anti-democratische bestuurders te laten spannen, of wellicht zelf willens en wetens mee te werken aan het creëren van een technocratische dystopie uit naam van "kinderbescherming", terwijl zo'n technocratische dystopie óók erg ongezond is voor zowel kinderen als volwassenen.
M.J.