image

'Internetgebruikers betalen hoge prijs voor gratis apps en websites'

woensdag 18 juni 2025, 10:05 door Redactie, 17 reacties

Internetgebruikers betalen een hoge prijs voor gratis apps en websites die van tracking gebruikmaken en de overheid slaagt er onvoldoende in om deze risico's te beperken. Dat stelt het Rathenau Instituut in het vandaag verschenen rapport ‘De prijs van gratis internet’, waarin de Tweede Kamer wordt opgeroepen om met het trackingbeleid een andere weg in te slaan.

Volgens de onderzoekers kent online tracking risico's voor zowel individuele internetgebruikers als de samenleving. Online tracking kan bijvoorbeeld de privacy en autonomie van gebruikers aantasten, resulteren in ongelijke behandeling op basis van beschermde gronden en in specifieke gevallen ook een negatieve impact hebben op de veiligheid en het welzijn van individuen. Het Rathenau Instituut stelt dat op het niveau van de samenleving er serieuze risico's zijn op het vlak van nationale veiligheid en het functioneren van de democratie.

De onderzoekers merken op dat huidige wet- en regelgeving houvast biedt om internetgebruikers te beschermen tegen de nadelige effecten van online tracking, maar dat dit in de praktijk vaak anders uitpakt. Zo is er sprake van veel non-compliance: er wordt al getrackt voordat gebruikers toestemming hebben gegeven en ook na eventuele weigering.

Verder laat ook de handhaving te wensen over. "Veel websites en grote technologiebedrijven komen regelmatig weg met dubieuze praktijken omdat onderzoeken van toezichthouders lang duren, gerechtelijke uitspraken op zich laten wachten en boetes relatief laag zijn. Bovendien bemoeilijkt het grensoverschrijdende karakter van online tracking een effectieve handhaving", aldus de onderzoekers. Die stellen daarnaast dat juridische kaders op veel punten ruimte voor interpretatie en uitzonderingen bieden, waardoor de juridische toelaatbaarheid onduidelijk blijkt.

Toestemming

Websites en apps mogen online tracking pas toepassen als gebruikers hiervoor toestemming hebben gegeven. "In de praktijk blijkt deze grondslag problematisch", schrijven de onderzoekers. Die stellen tevens de vraag of het gezien de complexiteit van online tracking en het advertentie-ecosysteem van internetgebruikers mag worden verwacht dat ze in staat zijn om geïnformeerd en weloverwogen toestemming te geven.

"Bovendien wordt toestemming vaak op onwenselijke of zelfs onwettige manier afgedwongen. Denk aan pay-or-okay, dark patterns, of misleidende cookiebanners waarbij weigeren moeilijker is dan accepteren. Deze praktijk ondermijnt de vrijheid die vereist is voor het geven van toestemming", stellen de onderzoekers verder.

Aanbevelingen

Het Rathenau Instituut doet in het rapport drie concrete beleidsaanbevelingen. Zo worden beleidsmakers opgeroepen om Europees in te zetten op verdere beperkingen of zelfs een algemeen verbod op online tracking en gepersonaliseerde advertenties. Hierdoor zouden alternatieve verdienmodellen een serieuze optie worden. Daarnaast moet onderzoek worden gedaan naar mogelijkheden voor het (financieel) ondersteunen van toegang tot online diensten voor mensen die zich deze diensten niet kunnen veroorloven.

Als laatste aanbeveling wordt aangeraden om de juridische toelaatbaarheid van pay-or-okay-modellen te verduidelijken. Bij deze modellen moeten gebruikers betalen voor toegang of gebruik, of gaan anders automatisch ermee akkoord dat hun gegevens voor gepersonaliseerde advertenties worden gebruikt. "Hoewel pay-or-nay-modellen zijn toegestaan, zou het de discussie over betaalde diensten helpen als er duidelijkheid komt over de juridische toelaatbaarheid van pay-or-okay-modellen", stellen de onderzoekers.

"De alternatieven die wij schetsen zijn niet eenvoudig te realiseren en vergen een gezamenlijke Europese inzet", zegt directeur Eefje Cuppen van het Rathenau Instituut. "Toch is het belangrijk om hier een serieus gesprek over te voeren, want zaken als privacy, veiligheid en de democratie zijn te belangrijk om via een pop-up weg te klikken."

Reacties (17)
Vandaag, 10:32 door Anoniem
Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.
Vandaag, 11:24 door Anoniem
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.

Of door je DNS aan te passen naar 9.9.9.9 (Quad9) en gebruik te maken van een Pihole- of Adguard server, die al het netwerkverkeer filtert.

btw. Een VPN is daar eigenlijk niet voor bedoeld en een AdBlocker filtert nog te weinig.
Vandaag, 11:27 door Anoniem
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.
Wie koopt er in hemelsnaam een adblocker? Die worden open source en gratis aangeboden.
Vandaag, 11:28 door Anoniem
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.

Niet bij alles wat gratis is, bent u zelf het product. De gehele opensourcecommunity, kan u daar meer over vertellen.
Vandaag, 12:22 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.

Niet bij alles wat gratis is, bent u zelf het product. De gehele opensourcecommunity, kan u daar meer over vertellen.
Absoluut! Vaak wordt dat over het hoofd gezien als men zegt "als het gratis is, bent u het product", erg jammer.
Maarja, mensen zijn dan ook erg gefocused op proprietaire software dat ze niet eens weten dat er iets anders bestaat zoals software met een vrije licentie.
Vandaag, 12:48 door Anoniem
Gratis internet? Ik zal toch Ziggo maar eens bellen dan.
Vandaag, 14:33 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.

Of door je DNS aan te passen naar 9.9.9.9 (Quad9) en gebruik te maken van een Pihole- of Adguard server, die al het netwerkverkeer filtert.

btw. Een VPN is daar eigenlijk niet voor bedoeld en een AdBlocker filtert nog te weinig.

Gebruiker zelf de DNS van mijn VPN. Daarnaast voorziet mijn niet-gratis VPN het dataverkeer ook nog eens van PQE.
Overigens mee eens dat welke adblocker dan ook niet zaligmakend is, zolang die maar niet gratis is.

Een VPN helpt overigens wel bij het mitigeren van tracking.
Vandaag, 14:41 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.

Niet bij alles wat gratis is, bent u zelf het product. De gehele opensourcecommunity, kan u daar meer over vertellen.

Probleem met de meeste gratis adblockers is dat ze je browser-geschiedenis en invulvelden mee (moeten) lezen om te kunnen functioneren. Dat is een No-Go wat mij betreft, open source of niet.
Vandaag, 15:08 door Anoniem
Zorg wel goed voor een verdediging tegen AI-gereguleerde netwerkverkeer analyses.
Vaak kunnen derden (zoals overheden) pakketgroottes inschatten waardoor ze weten welke IP's u bezoekt.
Zie ook een nieuwe video van The Hated One over dit onderwerp:
https://youtu.be/6AynIIFM2WU
Vandaag, 15:09 door Anoniem
Het is zeer goed dat ze het aan de kaak stellen!
Te weinig mensen zijn er van bewust aangezien het vaak heel heimelijk op de achtergrond gebeurd, de schade is al gedaan na het wegtekenen van je rechten via de terms.
Vandaag, 15:19 door Anoniem
Neem gewoon Linux voor desktop (Mint voor beginners) en GrapheneOS voor phone gebruikers, gebruik Mullvad, iVPN of Nym en zet DNS blokkades aan, evenals DAITA en multihop. Betaal ze met Monero, Zcash of cash, en verander eens in de drie maanden van account.
Zet de DNS van uw router op Quad9.
Gebruik uitsluitend FOSS en scan bij iedere app update dat er geen trackers in de app zitten.
Dan kunnen we eindelijk eens een beetje genieten van onze basale grondrechten zoals ze HOREN te zijn.
NB: De bovenstaande tips zijn uitsluitend bedoeld voor beginners, niet voor whistleblowers e.d. Zij kunnen beter terecht bij services zoals TOR, I2P en QubesOS als (Linux) OS.
Voor social media kan iedereen terecht bij Nostr, (meest veilig) Lemmy en Mastodon.
Laat ze maar lekker met hun klauwen uit uw priveleven blijven! (-:
Vandaag, 15:49 door _R0N_
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.

In de meeste gevallen is een VPN schijnveiligheid. Wie vertrouw je meer, je eigen ISP of je VPN provider?
Voor het overgrote deel kun je er in Nederland van uit gaan dat je lokale ISP betrouwbaar is en heb je een VPN enkel nodig wanneer je gebruik maakt van publieke internet toegang.

De enige reden om vanuit huis een VPN te gebruiken is toegang te krijgen tot content waar je eigenlijk geen recht op hebt.
Vandaag, 16:44 door Anoniem
Door _R0N_:
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.

In de meeste gevallen is een VPN schijnveiligheid. Wie vertrouw je meer, je eigen ISP of je VPN provider?
Voor het overgrote deel kun je er in Nederland van uit gaan dat je lokale ISP betrouwbaar is en heb je een VPN enkel nodig wanneer je gebruik maakt van publieke internet toegang.

De enige reden om vanuit huis een VPN te gebruiken is toegang te krijgen tot content waar je eigenlijk geen recht op hebt.
Jawel
Je voorkomt met een vpn dat je ISP je internetgedrag opslaat en dat je niet wordt afgeluisterd door de Speelwet.
Dus altijd een vpn
Vandaag, 17:15 door Anoniem
Door _R0N_:
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.

In de meeste gevallen is een VPN schijnveiligheid. Wie vertrouw je meer, je eigen ISP of je VPN provider?
Voor het overgrote deel kun je er in Nederland van uit gaan dat je lokale ISP betrouwbaar is en heb je een VPN enkel nodig wanneer je gebruik maakt van publieke internet toegang.

De enige reden om vanuit huis een VPN te gebruiken is toegang te krijgen tot content waar je eigenlijk geen recht op hebt.

Respecteer weliswaar je mening, maar vertrouw m'n VPN provider echter veel meer dan m'n Nederlandse ISP, die feitelijk een verlengstuk van de overheid is. Nederland gaat er zo prat op democratisch te zijn, maar...nadat de Europese Grondwet in een raadgevend referendum in 2005 met een tweederde meerderheid werd weggestemd, werd ie daarna doodleuk geratificeerd. En in 2017 was een meerderheid in de 2e Kamer en van de bevolking tegen de Sleepwet. Toch werd-ie ingevoerd.

Overigens criminaliseer je met jouw laatste zin legale VPN-gebruikers.
Vandaag, 17:25 door Anoniem
Door Anoniem:
Door _R0N_:
Door Anoniem: Makkelijk te ondervangen door het KOPEN van een bewezen goede adblocker en dito VPN.

In de meeste gevallen is een VPN schijnveiligheid. Wie vertrouw je meer, je eigen ISP of je VPN provider?
Voor het overgrote deel kun je er in Nederland van uit gaan dat je lokale ISP betrouwbaar is en heb je een VPN enkel nodig wanneer je gebruik maakt van publieke internet toegang.

De enige reden om vanuit huis een VPN te gebruiken is toegang te krijgen tot content waar je eigenlijk geen recht op hebt.
Jawel
Je voorkomt met een vpn dat je ISP je internetgedrag opslaat en dat je niet wordt afgeluisterd door de Speelwet.
Dus altijd een vpn
Andere anoniem: Ik zou wel gaan voor een goede VPN zoals Mullvad, iVPN of Nym, niet VPNs waarvoor reclame wordt gemaakt zoals Nord, en Express en vele anderen...
Zorg daarna dat de desbetreffende VPN apps geen trackers hebben ingebouwd.
De sleepwet kan nog steeds veel metadata ontvangen als men inlogt op diensten van derden, met of zonder VPN. (Google, Apple, Microsoft, of Centrale cloud services zoals die van Google, etc, etc)
Als men dat niet wil kan men beter denken aan selfhosted of offline oplossingen.
En je kunt het het beste zien als een vervanging van vertrouwen van de ISP naar de VPN, alleen heeft de VPN meer voordelen zoals een DNS blocker, obfuscatie van DNS adressen en pakketobfuscatie. (DAITA in Mullvad)
Het vereist wel enige vorm van vertrouwen, dus voor whistleblowers zou ik het niet adviseren, die zijn beter af met TOR en I2P, al is dat een stuk trager dan een VPN.
Vandaag, 17:28 door Anoniem
Door Anoniem: Je voorkomt met een vpn dat je ISP je internetgedrag opslaat en dat je niet wordt afgeluisterd

De drie-letter inlichtingendiensten zien wanneer je contact maakt met de entries van een VPN-provider, en ze kunnen het exit-verkeer van die VPN correleren aan de tijden en het gedrag dat jij daarbij tentoon spreidt. Daarnaast lekt je systeem metadata en vertoont je webbrowser een unieke fingerprint, indien je daar niets tegen onderneemt, waardoor je bezoeken aan bepaalde websites aan elkaar te koppelen zijn. Een VPN-account is dus nutteloos als het aankomt op privacy.

https://en.wikipedia.org/wiki/Traffic_analysis#COMINT_metadata_analysis
Vandaag, 17:30 door johanw
Ongelijke behandeling? Zoiets als "hij heeft een bijstandsuitkering dus advertenties voor nieuwe Tesla's, Mercedessen of dure Zwitserse horloges laten we niet zien maar wel van bedrijven die werknemers zoeken". Ach, daar kan ik niet zo mee zitten.
Reageren
Ondersteunde bbcodes
Bold: [b]bold text[/b]
Italic: [i]italic text[/i]
Underline: [u]underlined text[/u]
Quote: [quote]quoted text[/quote]
URL: [url]https://www.security.nl[/url]
Config: [config]config text[/config]
Code: [code]code text[/code]

Je bent niet en reageert "Anoniem". Dit betekent dat Security.NL geen accountgegevens (e-mailadres en alias) opslaat voor deze reactie. Je reactie wordt niet direct geplaatst maar eerst gemodereerd. Als je nog geen account hebt kun je hier direct een account aanmaken. Wanneer je Anoniem reageert moet je altijd een captchacode opgeven.