Het demissionaire kabinet verwacht dat begin volgend jaar de herziening van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv 2017), ook bekend als de "Sleepwet", ter consultatie kan worden aangeboden om daarna naar de Raad van State te gaan. Dat hebben demissionair ministers Uitermark van Binnenlandse Zaken en Brekelmans van Defensie in een brief aan de Tweede Kamer laten weten.

De Wiv 2017 geeft de AIVD en MIVD nieuwe bevoegdheden voor het onderscheppen en opslaan van internetverkeer van de kabel, alsmede een uitgebreidere hackbevoegdheid en mogelijkheden voor het delen van gegevens met buitenlandse inlichtingendiensten. In 2021 verscheen er een evaluatie van de Wiv 2017 waarin werd voorgesteld de wet aan te passen. Volgens de evaluatiecommissie schiet de wet op een aantal punten tekort, wat tot knelpunten leidt in de uitvoering en verschillen van opvattingen over onderdelen in de wet tussen de diensten en de toezichthouders.

Na het verschijnen van de evaluatie is er gewerkt aan een herziening van de wet. Omdat de herziene Wiv er nog altijd niet is werd de 'Tijdelijke wet onderzoeken AIVD en MIVD naar landen met een offensief cyberprogramma' voorgesteld, die de diensten de mogelijkheid geeft om van de Wiv 2017 af te wijken. De wet werd vorig jaar door de Eerste Kamer aangenomen. Uitermark en Brekelmans zijn vandaag met een update gekomen over de stand van zaken met betrekking tot de herziening van de Wiv 2017.

Inlichtingenmiddel niet langer bepalend

Daarnaast is er het voornemen om in de nieuwe Wiv niet langer het (inlichtingen)middel dat de diensten inzetten bepalend te laten zijn voor de voorwaarden waaronder de bevoegdheid kan worden uitgeoefend. "In veel gevallen hangt namelijk de mate van de inbreuk op grondrechten niet af van het middel, maar van de specifieke context waarin de gegevens worden verworven en opgeslagen, de aard van de gegevens, het gebruik en de verwerking van de gegevens, en de resultaten die verkregen kunnen worden", leggen de ministers uit.

Uitermark en Brekelmans voegen toe dat het loslaten van de "instrumentele benadering" uit de huidige wet voortbouwt op de koers die reeds met de Tijdelijke wet is ingezet. "Voor bepaalde onderzoeken gelden andere waarborgen dan bij andere onderzoeken. Als zodanig sluit deze zienswijze aan bij de vraag die ook vanuit uw Kamer is gesteld om te bezien of voor specifieke onderzoeken gedifferentieerd kan worden in de van toepassing zijnde voorwaarden en waarborgen."

Wat betreft het toetsen van de inzet van de bevoegdheden is daarin nog geen definitieve keuze gemaakt. Er liggen drie scenario's, namelijk de toetsing neerleggen bij de rechtbank in plaats van de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB), geïntegreerd toezicht, waarin de TIB en Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) opgaan in één organisatie, en als laatste de situatie behouden zoals die nu onder de Tijdelijk wet geldt.

De bewindslieden stellen dat de herziening de komende maanden verder wordt uitgewerkt. Het streven is het wetsvoorstel begin 2026 voor consultatie aan te kunnen bieden, gevolgd door de adviesaanvraag bij de Afdeling advisering van de Raad van State.