Heb jij een uitdagende vraag over beveiliging, recht en privacy, stel hem aan ICT-jurist Arnoud Engelfriet en maak kans op zijn boek
"Security: Deskundig en praktisch juridisch advies".

Vraag: Julian Assange zit al een hele tijd in de ambassade van Ecuador in Engeland. Hij heeft asiel van Ecuador gekregen, maar kan er niet uit want Engeland wil hem arresteren. Nu las ik dat Engeland zelfs overweegt om de ambassade binnen te vallen. Maar is dat geen oorlogsdaad? De ambassade is toch terrein van Ecuador?

Antwoord: Nee, de ambassade is géén grondgebied van Ecuador, maar gewoon van Engeland (Verenigd Koninkrijk). Het Verdrag van Wenen bepaalt niet meer dan dat diplomaten en diplomatieke vertegenwoordigingen immuniteit of onschendbaarheid genieten in de landen waar ze te gast zijn (artikel 22). Ook de archieven en documenten van de ambassade zijn onschendbaar (artikel 24).

Niemand mag naar binnen zonder toestemming van de ambassadeur. En het gastland moet maatregelen nemen om dit te verzekeren (artikel 22 lid 2). Een ambassade kan dus politiehulp inroepen als er bv. een relletje ontstaat en men bang is dat er iemand naar binnen komt. Ook meer juridische zaken zoals beslag leggen (wegens een niet-betaalde rekening) op de ambassade mag niet.

De Britten stellen daar tegenover dat hun wet ze toestaat om de diplomatieke status van de ambassade in te trekken, waarna alle regels over immuniteit zouden komen te vervallen. Het is onduidelijk of dat mag, want het Verdrag van Wenen regelt dit niet expliciet.

Het zou een ernstige diplomatieke rel opleveren als het VK daadwerkelijk zonder toestemming de ambassade binnen zou gaan, maar formeel is het geen oorlogsdaad. (Maar oorlogsrecht is vooral een theoretisch iets: in de praktijk is iets een oorlogsdaad als de ander het een reden voor oorlog vindt.)

Ook bevat dit verdrag regels over vervoer van diplomaten en diplomatieke post. Officiële communicatie is onschendbaar, en ook de diplomatieke-postzak mag niet worden geopend (artikel 27). Wel moet die postzak duidelijk als zodanig gemarkeerd zijn én mag er alleen daadwerkelijk diplomatieke post of documenten in zitten. Assange in een postzak naar buiten laten gaan, zal dus niet werken: die zak is dan geen diplomatieke postzak en dat zie je meteen.

Assange als diplomaat aanstellen en hem zo onder de onschendbaarheid daarvan scharen, gaat ook niet. Dat kan namelijk alleen met instemming van het gastland, wanneer de diplomaat niet de nationaliteit heeft van het land hebben dat hij vertegenwoordigt (artikel 8 lid 3). En Assange is Australiër, geen Ecuadoriaan.

Een diplomatieke auto inzetten en hem snel naar het vliegveld rijden lijkt een optie: ook die auto's vallen onder diplomatieke onschendbaarheid (artikel 22 lid 3). De politie mag Assange dus niet uit de auto sleuren. Sterker nog, ze mogen de auto niet eens tegenhouden (artikel 26).

Maar wat dan? Op het vliegveld zal hij toch op enig moment uit moeten stappen, en dan is hij gewoon te arresteren. Onschendbaarheid gaat niet zo ver dat Ecuador kan eisen dat ze een vrachtvliegtuig mag laten landen waar de auto dan één keer in rijdt.

Tenzij er hele gekke dingen gebeuren, kan Assange dus maar beter blijven zitten waar hij zit. En daar zijn precedenten voor: de Hongaar József Mindszenty verbleef vijftien jaar in een Amerikaanse ambassade.

Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.