Heb jij een interessante vraag op het snijvlak van privacy, cybersecurity en recht? Stuur je vraag naar juridischevraag@security.nl. Elke week geeft ict-jurist Arnoud Engelfriet in deze rubriek antwoord.
Juridische vraag: Ik las dat twee mannen zijn veroordeeld voor het manipuleren van hun ov-chipkaart zodat ze anderhalf jaar gratis konden reizen. Nu krijgt TLS ook 15.000 schadevergoeding van ze, maar dat is gebaseerd op 660 enkele reizen. Het is toch veel logischer om de schade te berekenen als wat er écht misgelopen is, en dat zou hier toch eerder een Altijd Vrij abonnement of een trajectkaart zijn geweest?
Antwoord: Hoewel het om een strafzaak gaat, is de claim van Trans Link Systems gewoon een burgerlijke schadeclaim. Dat kan, je kunt je voegen in de strafzaak als je benadeeld bent door het strafbare feit. Zo hoef je niet een aparte rechtszaak op te starten om je schade te claimen, want als vaststaat dat iemand strafbaar handelde dan kan in principe jouw daardoor geleden schade zo worden toegewezen.
Je moet natuurlijk nog wel bewijzen dát je schade hebt geleden, dat de dader die behoort te vergoeden en hoe veel schade het dan precies is. Dat TLS schade lijdt door zwartrijden, lijkt me niet zo moeilijk. De bedoeling is dat mensen betalen voor hun reis, wie dat niet doet die a) ontzegt TLS geld voor dienstverlening en b) ondermijnt het systeem van openbaar vervoer. Dus dat je moet gaan betalen, spreekt voor zich.
Alleen: hoe groot is de schade dan precies? Omdat het zo’n fors en afgerond bedrag lijkt, voelt het als een verkapte straf: betaal maar een flink bedrag, dat zal je leren. Maar zo werkt dat niet in het schadevergoedingsrecht, schade moet worden onderbouwd. Zo verloor overheidsautomatiseerder ICTU ooit een schadeclaim van een klein half miljoen: zij had voor het gemak de upgrade van het gehele netwerk meegerekend als schade als gevolg van een ddos aanval. Alleen de noodkosten (bereddering) moesten de ddos-kabouters vergoeden.
Bij het OV is dat iets makkelijker: we wéten wat een treinritje kost, meer specifiek wat de reis Alkmaar-Utrecht destijds kostte die de twee heren namen met hun vervalste kaart. Bepaal het aantal keer dat men zwart reed (heen en terug, het was woon-werkverkeer), vermenigvuldig dat met de prijs van een kaartje (enkeltje Alkmaar-Utrecht: 28 euro, in de relevante periode) en je hebt de schade.
Maar ho, zo lees ik dan: het is toch veel goedkoper om bij zulk frequent reisverkeer een trajectkaart te nemen of misschien zelfs een Dal Vrij of Altijd Vrij-abonnement? En ja, dat is zo natuurlijk. Als je netjes kaartjes koopt, dan kun je doorrekenen wat het goedkoopste abonnement of traject is en daar de prijs op afstemmen.
Bij een onrechtmatige daad worden dat soort argumenten echter buiten beschouwing gelaten. De veroorzaker van de schade kan zich niet op voordeel beroepen dat in een onderhandeling verkregen zou zijn. Stel je kopieert iemands foto zonder toestemming, en de normale licentieprijs was 250 euro. Dan wil ik graag geloven dat jij er de helft vanaf had gekregen, of zelfs dat de fotograaf bijna altijd mensen 50% korting geeft. Maar feit blijft dat de prijs van die foto dan 250 euro was, en dan gaan we niet je 50% korting geven omdat dat gebruikelijk is of voor de hand ligt of zo.
Of nog simpeler: je laat in de Albert Heijn drie flessen cola leeglopen. Dat is vernieling. De normale prijs is EUR 2,20 maar toevallig zijn ze in de bonus: 2+1 gratis. Ik zou dan zeggen: leuk en aardig maar je hebt drie keer een fles vernield, dus drie keer 2,20 betalen. Niet slechts 2 keer omdat je bij het kopen van de cola ook een gratis fles zou hebben gekregen. Je moet elke fles apart bekijken.
Voor dat zwartrijden zeggen we dus ook: de schade is de prijs van het kaartje enkele reis, zonder kortingen, abonnementen of vrij reizen op welke wijze dan ook. Dat kun je regelen als je kaartjes koopt. Of, iets anders bekeken: je hebt 330 dagen twee maal per dag zwart gereden, dat zijn dus 660 zwartritjes – 660 onrechtmatige daden die je apart van elkaar afrekent. Je krijgt geen korting op de schadevergoeding omdat je váák iemand schade berokkent.
Arnoud Engelfriet is Ict-jurist, gespecialiseerd in internetrecht waar hij zich al sinds 1993 mee bezighoudt. Hij werkt als partner bij juridisch adviesbureau ICTRecht. Zijn site Ius mentis is één van de meest uitgebreide sites van Nederland over internetrecht, techniek en intellectueel eigendom. Hij schreef twee boeken, De wet op internet en Security: Deskundig en praktisch juridisch advies.
Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.