image

Treinreiziger wil dat privacytoezichthouder optreedt tegen NS

woensdag 11 juli 2018, 15:16 door Redactie, 16 reacties
Laatst bijgewerkt: 12-07-2018, 09:01

Treinreiziger Michiel Jonker heeft deze week een handhavingsverzoek bij de Autoriteit Persoonsgegevens ingediend om tegen de NS op te treden, omdat de vervoerder de privacy van treinreizigers zou schenden. Jonker noemt drie verschillende privacyschendingen als reden voor het verzoek.

Zo weigert de NS het resterende saldo op anonieme OV-chipkaarten terug te betalen als de houder zijn naam en adresgegevens niet verstrekt. Ook is het niet mogelijk om aan de stationsbalie internationale treintickets te kopen zonder naam en adresgegevens te verstrekken. Verder brengt de NS extra servicekosten in rekening als houders van anonieme OV-chipkaarten contant betalen voor het opwaarderen van het saldo op deze kaarten.

Het is niet de eerste keer dat Jonker een verzoek bij de Autoriteit Persoonsgegevens indient. In het verleden deed hij dit onder andere vanwege het feit dat treinreizigers met een anonieme OV-chipkaart geen voordeelurenkorting van het vervoersbedrijf krijgen. De Raad van State oordeelde in die zaak dat de Autoriteit Persoonsgegevens de NS niet uitgebreid hoeft te onderzoeken op grond van artikel 60 van de Wet bescherming persoonsgegevens. Bij de beoordeling van de nieuwe zaken zal de onlangs in werking getreden Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) een belangrijke rol spelen. Een ander onderwerp dat centraal zal staan is het recht om met contant geld te betalen.

"In al deze zaken gaat het om de vraag of gebruikers van het Nederlandse OV recht hebben op een reële, effectieve bescherming van hun privacy. Die vraag is actueler dan ooit, als je ziet hoe er met mensen wordt omgegaan in situaties waarin de privacy niet adequaat wordt beschermd. Dan valt niet alleen te denken aan China met zijn Sociale Kredietscore, of de Verenigde Staten met hun "No Fly"-lijsten, maar ook aan Europese landen waarin de afgelopen jaren wetten zijn aangenomen die het de overheid mogelijk maken reizigers te bespieden die niet worden verdacht van enig strafbaar of risicovol gedrag", aldus Jonker, die in deze nieuwe zaak wordt gesteund door Stichting Privacy First en Maatschappij Voor Beter OV.

Reacties (16)
11-07-2018, 15:36 door Anoniem
Ook is het niet mogelijk om aan de stationsbalie internationale treintickets te kopen zonder naam en adresgegevens te verstrekken

Ligt de verantwoording hiervoor bij de NS, of is dit opgelegd vanuit de overheid (wellicht na de aanslag in Berlijn, waarbij de dader via Nederland met openbaar vervoer naar Italie ging). Ik dacht dat dit iets is wat tegenwoordig door de overheid verplicht wordt (kan je natuurlijk procederen, maar wel tegen de juiste partij) ?
11-07-2018, 15:37 door karma4
Indien de vergoeding bij vertraging en uitval automatisch via dd betrokken kaart teruggestort wordt (in uit check wel nodig) dan is:
- er geen noodzaak correcte reisgegevens langer dan b.v 2 weken te bewaren
- het fraude argument door valse claims niet meer relevant.
11-07-2018, 15:56 door Anoniem
Wel grappig dat die anoniem wilt reizen maar wel met naam en toenaam in het nieuwsbericht genoemd wordt
11-07-2018, 16:20 door Anoniem
Het is inderdaad zo dat het Hof van Justitie (Luxemburg) oordeelde dat de "sleepnetmethode" (waarbij burgers bespied worden die niet worden verdacht van enig strafbaar of risicovol gedrag) geen toegelaten modus operandi is.
In dat kader werd in België bij het Grondwettelijk Hof beroep aangetekend tegen de wet die verplichte registratie van voorafbetaalde SIM-kaarten regelt. Ondanks herhaalde pogingen weigerde de regimepers over dit beroep te berichten.
11-07-2018, 16:52 door Anoniem
Waar kunnen we de man helpen?
11-07-2018, 19:36 door Anoniem
Het artikel hierboven bevat een fout: anders dan hier wordt gesteld, oordeelde de Raad van State juist wel dat de rechtbank terecht aan de AP een meer uitgebreid onderzoek had opgedragen. Alleen vond de RvS dat de rechtbank daarbij niet een onderzoek "ex artikel 60 Wbp" had mogen opdragen. Het had ook een uitgebreider onderzoek mogen zijn los van dat wetsartikel.

@Anoniem (15:36 uur): voor zover ik weet is het formele beleid van NS dat sommige internationale treintickets nog steeds verkocht mogen worden zonder naam en adresgegevens te verstrekken. Echter, het management van NS heeft de baliemedewerkers geïnstrueerd dat in de praktijk te weigeren en/of ontmoedigen. Er werd mij aan de balie keihard verteld dat het "onmogelijk" was een ticket naar, nota bene, Bad Bentheim te krijgen zonder dat ik mijn NAW-gegevens verstrekte. Omdat "het systeem" dat niet zou accepteren. Toen ik de baas te spreken vroeg, werd ik door de baliemedewerker verwezen naar de NS Klantenservice, die ik op mijn eigen mobieltje moest bellen (na enig aandringen wilde hij me nog wel het telefoonnummer geven). Daar werd ik natuurlijk in de wacht gezet. Na 2 minuten ging die baliemedewerker opeens door de bocht, waarschijnlijk omdat zich een rij wachtenden achter mij vormde, en zei: "Stop. Je krijgt een ticket." En toen kwam het hoge woord eruit: het management van NS wilde "ervanaf" om anonieme tickets te verstrekken en had de baliemedewerkers geïnstrueerd om te doen alsof dat onmogelijk was. Is ook door een andere bron bevestigd. Dus nu vraag ik de AP om dat te onderzoeken.

@Karma4 (15:37 uur): Anonieme OV-chipkaart met saldo is vergelijkbaar met een bankbiljet: betalingsbewijs aan toonder. Identificatie is dus überhaupt niet vereist.

@Anoniem (15:56 uur): Ik zou inderdaad liever anoniem willen blijven, maar dan kan ik niet effectief opkomen voor mijn privacy. Is inderdaad paradoxaal. Dus ik heb een keuze gemaakt voor het goede doel (waar ook anderen van profiteren).

@Anoniem (16:20 uur): Over de onaanvaardbare "sleepnetmethode" en de Sleepnet-wet lopen bij mijn weten ook juridische procedures, onder andere aangespannen door Stichting Privacy First.

@Anoniem (16:52 uur): Je kunt mij helpen door een donatie te doen aan Stichting Privacy First, onder vermelding dat het bedrag in eerste instantie bestemd is om de kosten te dekken die ik maak voor juridische procedures m.b.t. privacy in het OV. Privacy First zorgt dan dat het bedrag goed terecht komt.

Met vriendelijke groet,
Michiel Jonker
11-07-2018, 20:05 door karma4
Door Anoniem: Het is inderdaad zo dat het Hof van Justitie (Luxemburg) oordeelde dat de "sleepnetmethode" (waarbij burgers bespied worden die niet worden verdacht van ....
Het waarnemen van burgers die nergens van verdacht worden is geen sleepnet. Dan zou je surveilleren door agenten de bewaker en receptie ook meteen als sleepnet methode moeten verbieden.
Het wordt pas een sleepnet als van iedereen namen toenaam van alles bewaard wordt omdat het zo handig is.
Hier gaat het om een poging tot gerichte patroonherkenning.

Als je bijvoorbeeld iets hedl fouts over moslims beweerd dan heb je en risivoprofileting met geloof en uiterlijk. Dat is als sleepnet invulling echt fout.
11-07-2018, 21:45 door Anoniem
Door karma4: Het waarnemen van burgers die nergens van verdacht worden is geen sleepnet. Dan zou je surveilleren door agenten de bewaker en receptie ook meteen als sleepnet methode moeten verbieden.
Het wordt pas een sleepnet als van iedereen namen toenaam van alles bewaard wordt omdat het zo handig is.

Mee eens. Daarom heb ik er nooit bezwaar tegen gehad als een conducteur in de trein mijn treinkaartje controleert (zichtcontrole), maar heb ik er wel bezwaar tegen als mijn vertrekplaats, aankomstplaats en de tijdstippen van mijn persoonlijke reis worden geregistreerd via een persoonlijke OV-chipkaart, of via de unieke pasnummers van een zogenaamd "anonieme" OV-chipkaart, en dan worden verwerkt in een digitaal informatiesysteem waardoor ik geen enkele controle meer heb over wat er met die persoonsgegevens van mij gebeurt. We weten inmiddels allemaal dat elk digitaal systeem vatbaar is voor technische fouten, menselijke fouten, hacking, misbruik voor andere doelen, etc. Daarom mogen persoonsgegevens niet zonder noodzaak geregistreerd worden.

M.vr.gr. Michiel Jonker
11-07-2018, 22:17 door Anoniem
Laat ze liever eens kritisch zijn over de data verzameling die TLS doet, ook bij anonieme kaarten. Een beetje extra betalen voor privacy vind ik geen probleem, dat ik niet eens met een opt-out die data collectie kan stoppen vind ik veel erger en is voor mij dan ook reden om OV niet te gebruiken.
12-07-2018, 00:14 door Anoniem
Door Anoniem: Laat ze liever eens kritisch zijn over de data verzameling die TLS doet, ook bij anonieme kaarten. Een beetje extra betalen voor privacy vind ik geen probleem, dat ik niet eens met een opt-out die data collectie kan stoppen vind ik veel erger en is voor mij dan ook reden om OV niet te gebruiken.

Ik ben zeker kritisch over de verwerking van data door TLS. Echter, TLS is in feite niet meer dan een opdrachtnmer. De verwerking gebeurt onder verantwoordelijkheid van vervoerbedrijven, de opdrachtgevers. In dit geval is dat NS. NS is de "verwerkingsverantwoordelijke" in het jargon van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

De enige reden dat NS mij onder druk kan zetten om mijn persoonsgegevens (bijv. reisgegevens of NAW-gegevens) af te staan, is doordat ik met het OV moet reizen en ik daarbij afhankelijk ben van NS, die immers monopolist is op zijn routes, net als bijna alle grote OV-bedrijven. Als NS zou willen, zou NS mij net als vroeger de mogelijkheid kunnen bieden om een vervoerbewijs te kopen waar TLS niks mee te maken heeft. Daarom kom ik juridisch op tegen het gedrag van NS.

Sterker nog, op mijn aandringen heeft de rechtbank in 2016 de advocaat van TLS in de rechtszaal naar de publieke tribune verwezen. Later heeft de Raad van State dat oordeel bevestigd.

TLS en NS proberen te doen voorkomen dat alle treinreizigers ook een contract hebben met TLS, omdat NS dat in de algemene voorwaarden heeft opgenomen. Dat is een grote leugen, waarop ik in de juridische procedures ook steeds heb gewezen. NS kan wel in zijn algemene voorwaarden zetten dat ik een contract heb afgesloten met een derde (bijvoorbeeld met de Nasa, om in dienst te treden van die ruimtevaart-organisatie, dat zou leuk zijn! Of met de AIVD, zodat ik zelf lekker treinreizigers kan bespieden, ja leuk!), maar dat zou juridisch volstrekt geen hout snijden.

De reden dat NS en TLS de schijn proberen te wekken dat ik als treinreiziger een contract zou hebben afgesloten met TLS, is dat er dan een juridische basis zou zijn voor het verwerken van mijn persoonsgegevens door TLS, omdat die verwerking dan "nodig" zou zijn voor "de uitvoering van een contract" - een van de wettelijke gronden voor verwerking (vroeger artikel 8 Wbp, tegenwoordig artikel 6 onder punt 1 AVG).

Een "contract" is echter een vrijelijk afgesloten overeenkomst tussen twee partijen. Dat is niet hetzelfde als een door een monopolist (NS) in zijn algemene voorwaarden opgenomen stelling of eis dat er een contract zou bestaan tussen een klant van die monopolist en een derde.

Wanneer ik de door mij aangespannen rechtszaken tegen de AP win, heeft dat niet alleen effect op wat NS kan doen (doordat de AP het toestaat), maar ook op wat TLS als opdrachtnemer van NS wel en niet kan doen met mijn persoonsgegevens.
12-07-2018, 07:23 door Anoniem
Door karma4:
Door Anoniem: Het is inderdaad zo dat het Hof van Justitie (Luxemburg) oordeelde dat de "sleepnetmethode" (waarbij burgers bespied worden die niet worden verdacht van ....
Het waarnemen van burgers die nergens van verdacht worden is geen sleepnet. Dan zou je surveilleren door agenten de bewaker en receptie ook meteen als sleepnet methode moeten verbieden.
Die vergelijking slaat natuurlijk helemaal nergens op. Die zou op gaan als de betreffende agent ook al mijn post zou lezen om maar wat te noemen.
Je weet wel, zoals de in de DDR deden.
12-07-2018, 07:30 door Anoniem
Ook bij reizen met een gepersonaliseerde kaart zie ik incorrect gedrag bij conducteurs. Sommigen willen dan persé met de foto controleren of kaart en persoon bij elkaar horen, terwijl de enige zorg moet zijn of er betaald is voor de dienst. Net zoals voor invoering van de OV-chip. Ook zie ik dat sommigen de OV-kaart in handen willen hebben, waar niet zonder meer een grondslag voor is. De status van bijzonder opsporingsambtenaar stijgt conducteurs wel eens naar het hoofd.
12-07-2018, 10:29 door Anoniem
Door Anoniem:
Door karma4:
Door Anoniem: Het is inderdaad zo dat het Hof van Justitie (Luxemburg) oordeelde dat de "sleepnetmethode" (waarbij burgers bespied worden die niet worden verdacht van ....
Het waarnemen van burgers die nergens van verdacht worden is geen sleepnet. Dan zou je surveilleren door agenten de bewaker en receptie ook meteen als sleepnet methode moeten verbieden.
Die vergelijking slaat natuurlijk helemaal nergens op. Die zou op gaan als de betreffende agent ook al mijn post zou lezen om maar wat te noemen.
Je weet wel, zoals de in de DDR deden.

Het hangt ervan af wat je met het woord "bespieden" bedoelt. Volgens mij bedoelde jij, "Anoniem", er meer mee dan alleen "waarnemen" (zoals Karma4 het interpreteerde). En terecht, want met de OV-chipkaart wordt er inderdaad meer gedaan dan alleen waarnemen. Al die reisbewegingen worden niet alleen waargenomen (bijv. door conducteurs in de trein die papieren kaartjes controleren), maar ook nog geregistreerd (via in- en uitchecken) en bewaard in een datasysteem waar allerlei instanties, bedrijven en medewerkers legaal of illegaal in kunnen vissen naar data, die ze kunnen doorverkopen of zelf gebruiken bij het maken van profielen. Op die manier functioneert het OV-chipkaart-systeem wel degelijk als "sleepnet".

Dus ik ben het met jou eens dat Karma4 jouw boodschap niet goed interpreteerde. Maar tegelijk ben ik het met Karma4 eens dat er onderscheid moet worden gemaakt tussen "alleen waarnemen" (door een natuurlijke persoon zoals een conducteur, d.m.v. zichtcontrole) en "persoonsgegevens verwerken" (wat met het OV-chipkaartsysteem wordt gedaan.

Het wegmoffelen van dat onderscheid is precies wat NS en TLS proberen te doen. Zo van: "Dat wij nu alle reisgegevens bewaren, is niets nieuws onder de zon hoor, tralala... Vervoerbewijzen werden toch altijd al gecontroleerd? Nou dan. Ga maar rustig slapen..." En dat probeert de AP dan weer te gedogen door het verschil eveneens weg te moffelen, in plaats van de privacy van treinreizigers te beschermen conform de wettelijke taak van de AP. Het gedrag van de AP is een voorbeeld van het wijdverbreide disfunctioneren van toezichthouders, waardoor mensen steeds minder geloof gaan hechten aan de rechtsstaat. Dat maakt heet makkelijker voor autoritaire populisten om in het gat te springen.

Want autoritaire populisten beloven om iets te doen wat de AP en andere keurige, rechtsstatelijke instanties telkens nalaten: namelijk daad bij woord (d.w.z.: bij de wet) voegen. Daardoor spreken populistische beloften mensen aan die zich al lang in de steek gelaten voelen door de "democratische rechtsstaat", omdat die in de praktijk de wet telkens verdraait in het voordeel van bepaalde machthebbers op de achtergrond (bij de overheid en in het grote bedrijfsleven), en ten nadele van gewone mensen.

Wat ik met mijn acties mede wil bereiken, is dat al die mooie, rechtsstatelijke instanties met hun duurbetaalde ambtenaren weer met hun voetjes op de grond gaan staan en gaan doen waarvoor ze aangesteld zijn, namelijk de burgers effectief beschermen. Als de rechtsstaat alleen nog maar van papier is, dan verliest hij al gauw zijn betekenis en nemen heel andere krachten het over. Dat zou voor bijna iedereen zeer nadelige gevolgen met zich meebrengen.

M.vr.gr. Michiel Jonker
12-07-2018, 10:58 door Anoniem
Door Anoniem: Ook bij reizen met een gepersonaliseerde kaart zie ik incorrect gedrag bij conducteurs. Sommigen willen dan persé met de foto controleren of kaart en persoon bij elkaar horen, terwijl de enige zorg moet zijn of er betaald is voor de dienst. Net zoals voor invoering van de OV-chip. Ook zie ik dat sommigen de OV-kaart in handen willen hebben, waar niet zonder meer een grondslag voor is. De status van bijzonder opsporingsambtenaar stijgt conducteurs wel eens naar het hoofd.

Dat is niet zo. Als je reist met een persoonlijke OV kaart dan kan het zijn dat je daarop een dienst gebruikt, zoals een
trajectabonnement of een kortingsregeling, die aan jou persoonlijk is verkocht. Dan moet gecontroleerd worden of jij
wel de persoon bent aan wie die dienst verkocht is. Dat was VOOR de OV chipkaart, toen je nog gewone papieren
bewijzen had van dat soort diensten, ook al het geval. Je mocht toen ook al niet je abonnement uitlenen aan iemand
anders als je het die dag niet nodig had, of iemand anders laten reizen met je kortingskaart.
En als iets niet mag dan moet het gecontroleerd kunnen worden in dit land, anders barst het misbruik meteen los.
12-07-2018, 11:12 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem:
Door karma4:
Door Anoniem: Het is inderdaad zo dat het Hof van Justitie (Luxemburg) oordeelde dat de "sleepnetmethode" (waarbij burgers bespied worden die niet worden verdacht van ....
Het waarnemen van burgers die nergens van verdacht worden is geen sleepnet. Dan zou je surveilleren door agenten de bewaker en receptie ook meteen als sleepnet methode moeten verbieden.
Die vergelijking slaat natuurlijk helemaal nergens op. Die zou op gaan als de betreffende agent ook al mijn post zou lezen om maar wat te noemen.
Je weet wel, zoals de in de DDR deden.

Het hangt ervan af wat je met het woord "bespieden" bedoelt. Volgens mij bedoelde jij, "Anoniem", er meer mee dan alleen "waarnemen" (zoals Karma4 het interpreteerde). En terecht, want met de OV-chipkaart wordt er inderdaad meer gedaan dan alleen waarnemen. Al die reisbewegingen worden niet alleen waargenomen (bijv. door conducteurs in de trein die papieren kaartjes controleren), maar ook nog geregistreerd (via in- en uitchecken) en bewaard in een datasysteem waar allerlei instanties, bedrijven en medewerkers legaal of illegaal in kunnen vissen naar data, die ze kunnen doorverkopen of zelf gebruiken bij het maken van profielen. Op die manier functioneert het OV-chipkaart-systeem wel degelijk als "sleepnet".

Dus ik ben het met jou eens dat Karma4 jouw boodschap niet goed interpreteerde. Maar tegelijk ben ik het met Karma4 eens dat er onderscheid moet worden gemaakt tussen "alleen waarnemen" (door een natuurlijke persoon zoals een conducteur, d.m.v. zichtcontrole) en "persoonsgegevens verwerken" (wat met het OV-chipkaartsysteem wordt gedaan.

Het wegmoffelen van dat onderscheid is precies wat NS en TLS proberen te doen. Zo van: "Dat wij nu alle reisgegevens bewaren, is niets nieuws onder de zon hoor, tralala... Vervoerbewijzen werden toch altijd al gecontroleerd? Nou dan. Ga maar rustig slapen..." En dat probeert de AP dan weer te gedogen door het verschil eveneens weg te moffelen, in plaats van de privacy van treinreizigers te beschermen conform de wettelijke taak van de AP. Het gedrag van de AP is een voorbeeld van het wijdverbreide disfunctioneren van toezichthouders, waardoor mensen steeds minder geloof gaan hechten aan de rechtsstaat. Dat maakt heet makkelijker voor autoritaire populisten om in het gat te springen.

Want autoritaire populisten beloven om iets te doen wat de AP en andere keurige, rechtsstatelijke instanties telkens nalaten: namelijk daad bij woord (d.w.z.: bij de wet) voegen. Daardoor spreken populistische beloften mensen aan die zich al lang in de steek gelaten voelen door de "democratische rechtsstaat", omdat die in de praktijk de wet telkens verdraait in het voordeel van bepaalde machthebbers op de achtergrond (bij de overheid en in het grote bedrijfsleven), en ten nadele van gewone mensen.

Wat ik met mijn acties mede wil bereiken, is dat al die mooie, rechtsstatelijke instanties met hun duurbetaalde ambtenaren weer met hun voetjes op de grond gaan staan en gaan doen waarvoor ze aangesteld zijn, namelijk de burgers effectief beschermen. Als de rechtsstaat alleen nog maar van papier is, dan verliest hij al gauw zijn betekenis en nemen heel andere krachten het over. Dat zou voor bijna iedereen zeer nadelige gevolgen met zich meebrengen.

M.vr.gr. Michiel Jonker

Dat is correct. In real-time waarnemen is als "de verlengde ogen" van de agent. Geen probleem mee. Maar dat is niet wat die systemen doen. Of het nu nummerplaatlezers (ANPR) of gelaatherkenningssoftware is, al deze systemen slaan data noodzakelijkerwijs (ook al zou het maar heel even zijn) op om de crosscheck met verschillende databanken te kunnen doen. Dat is méér dan "waarnemen". Dat is een onderzoek uitvoeren dat geen onderscheid maakt tussen verdachte individuen en onverdachte burgers. Dat is dus exact wat een sleepnet doet. En wat door het HvJ verboden werd.
Het is inderdaad zo dat het orgaan, Overheid genaamd, dat door mensen gecreëerd werd om onze vrijheden te beschermen niets anders doet dan ze afbreken en beperken. Overheden moeten er zich van bewust zijn dat de geschiedenis bewezen heeft dat dit tot revolutie leidt.
12-07-2018, 11:38 door Anoniem
Door Anoniem:
Door Anoniem: Ook bij reizen met een gepersonaliseerde kaart zie ik incorrect gedrag bij conducteurs. Sommigen willen dan persé met de foto controleren of kaart en persoon bij elkaar horen, terwijl de enige zorg moet zijn of er betaald is voor de dienst. Net zoals voor invoering van de OV-chip. Ook zie ik dat sommigen de OV-kaart in handen willen hebben, waar niet zonder meer een grondslag voor is. De status van bijzonder opsporingsambtenaar stijgt conducteurs wel eens naar het hoofd.

Dat is niet zo. Als je reist met een persoonlijke OV kaart dan kan het zijn dat je daarop een dienst gebruikt, zoals een
trajectabonnement of een kortingsregeling, die aan jou persoonlijk is verkocht. Dan moet gecontroleerd worden of jij
wel de persoon bent aan wie die dienst verkocht is. Dat was VOOR de OV chipkaart, toen je nog gewone papieren
bewijzen had van dat soort diensten, ook al het geval. Je mocht toen ook al niet je abonnement uitlenen aan iemand
anders als je het die dag niet nodig had, of iemand anders laten reizen met je kortingskaart.
En als iets niet mag dan moet het gecontroleerd kunnen worden in dit land, anders barst het misbruik meteen los.

Mag ik vragen of jij een medewerker bent van NS of TLS? Zelf heb ik ook gemerkt dat er grote verschillen zijn tussen hoe conducteurs met dit soort dingen omgaan. Sommige zijn humaan, kunnen communiceren en kunnen onderscheid maken tussen verschillende situaties. Anderen gedragen zich als dienstkloppers, kleine heersertjes die macht willen uitoefenen op grond van "de regels", en die dat lekker vinden.

Natuurlijk moeten bepaalde dingen gecontroleerd kunnen worden, maar de vraag is of je daar proportioneel mee omgaat, of spastisch. Er is in Nederland de afgelopen vijftien jaar geleidelijk steeds meer controlegekte ontstaan, gevoed door angst die sinds 2001 (9/11) ijverig is aangewakkerd, eerst met verwijzing naar terrorisme, vervolgens ook op andere manieren.

Als je vanuit totaal wantrouwen in de mens denkt, moet alles tot op het bot gecontroleerd worden, en ook de controleur zelf, en de controleur van die controleur. Dan kom je uiteindelijk uit op een volledig gerobotiseerde controle, waarbij mensen niet meer zijn dan ratten die door een hermetisch gesloten labyrinth worden gejaagd, dat tegelijk een panopticum is waarin iedereen constant gemonitord wordt, tot in de slaapkamer toe: de droom van elke totalitaire heerser.

Dat hele gedoe met die poortjes op stations die voorheen in de praktijk als publiek terrein functioneerden (en dat ook waren voorafgaand aan de privatisering van NS), ademt ook al die sfeer dat mensen moeten worden behandeld als onmondige, maar tegelijk gevaarlijke beesten met wie je niet praat, maar die je alleen "managet" (d.m.v. fysieke maatregelen en manipulatieve, behavioristische pseudo-communicatie - vaak "voorlichting" of "reclame" genoemd). Door middel van gewenning probeert men burgers te reduceren tot onderdanen.

En dat lukt ook al aardig, als ik zie hoe de mentaliteit van veel mensen in de afgelopen vijftien jaar verschoven is. Veel mensen roepen: "Meer controle! Niet zeuren over privacy of grondrechten!" Kennelijk is er bij veel mensen een groot verlangen om als ratjes behandeld te worden, omdat het ze bevrijdt van de last om zelf in vrijheid keuzes te maken, en van de last om onder ogen te zien dat ze vrijheid kunnen hebben, als ze de moeite nemen daarvoor op te komen. Het heftige verlangen van veel mensen naar autoritaire vaderfiguren (of het nu om goeroes in religieuze sekten gaat of om nationale heersers) en naar dwingende regels die gedachtenloos gevolgd worden, blijft me verbazen.

Ben benieuwd of, en zo ja wanneer er een kentering komt, en genoeg mensen zich in Nederland weer bewust worden van de waarde en het belang van vrijheid en privacy. Misschien moet er dan, zoals Jan Terlouw ooit zei, in Nederland "eerst een grote ramp gebeuren die ook veel welvarende, witte mensen raakt". In sommige andere landen brengen mensen grote offers voor vrijheid, democratie en recht. Ondertussen zie ik dat veel welvarende mensen in Nederland (en hun politieke vertegenwoordigers) deze basis van onze voorspoed achteloos uit handen laten glijden, in ruil voor korte-termijn-gemak of -gewin... Dat is een vorm van desinvestering, waarbij er sociaal kapitaal (en dus ook sociaal-economisch kapitaal) verloren gaat.

M.vr.gr. Michiel Jonker
Reageren

Deze posting is gelocked. Reageren is niet meer mogelijk.